Recensie: de moeite die het kost om in het ‘erna’ te leven
In 2020 verschenen bij uitgeverij Spectrum en vertaald door Andreas Dijkzeul.
Het leven, daarna van Antoine Leiris
Antoine Leiris verloor zijn vrouw Hélène op 13 november 2015 door de aanslag op de Parijse concertzaal Bataclan. Hij moest een nieuwe toekomst opbouwen, voor zichzelf en zijn zeventien maanden oude zoontje Melvil. Dit boek is het resultaat van die zoektocht. Een prachtig onder woorden gebracht portret van een jonge vader die zijn verlies een plaats probeert te geven.
Antoine Leiris worstelt met het gemis en zijn nieuwe rol als alleenstaande vader. Wat is ouderschap als je er plotseling alleen voor staat? Wat is überhaupt de definitie van een goede vader? En hoe ben je de beste vader voor je zoon als hij geen moeder meer heeft op wie hij terug kan vallen? Door het vinden van antwoorden op dit soort vragen, maakt Leiris ons deelgenoot van een intieme strijd en een eenzaam rouwproces.
Vier jaar later zijn vader en zoon veranderd en gegroeid. Antoine is niet meer dezelfde man en zeker niet dezelfde vader. Het leven, daarna is een krachtig en eerlijk verslag van een ontdekkingsreis van twee mensen die in staat zijn een nieuw leven op te bouwen. Een leven ná die vreselijke dag.
Antoine Leiris is een Franse schrijver en journalist. Zijn vrouw verloor het leven bij de aanslagen in het Bataclantheater in Parijs op 13 november 2015. Daarover schreef de auteur het boek Mijn haat krijgen jullie niet.
Recensie: Momenten van onzekerheid én momenten van liefde in een tedere verpakking ****
Door Evy De Brabander
Het leven kan soms door onverwachte gebeurtenissen opgedeeld worden in een ‘ervoor’ en ‘erna’. De moeite die het kost om in het ‘erna’ te leven, is allesoverheersend en heeft in het geval van Antoine Leiris jaren nodig om een vorm aan te nemen waar hij mee kan afrekenen. Eerder schreef Leiris ook al de pijn van zich af. In Mijn haat krijgen jullie niet beschrijft hij de dagen na de aanslagen in Parijs, die zijn vrouw Hélène het leven kostten. Die woelige dagen waarin hij ook nog eens een brief aan de terroristen postte op Facebook. Een handeling die hem in één klap wereldberoemd maakte.
Qua structuur lijkt het op een dagboek, waar met grote tussenpozen in geschreven wordt. Het grote voordeel van die tijdssprongen is de mate van verandering bij Leiris die je als lezer voorgeschoteld krijgt.
Het verlies van een geliefde én als vader achterblijven met een zoontje van zeventien maanden, het is veel om te verwerken. Het leven, daarna neemt ons mee in dat verwerkingsproces. Leiris start zijn boek acht maanden na de aanslagen en springt telkens enkele maanden vooruit per hoofdstuk. Qua structuur lijkt het op een dagboek, waar met grote tussenpozen in geschreven wordt. Het grote voordeel van die tijdssprongen is de mate van verandering bij Leiris die je als lezer voorgeschoteld krijgt. Een dagelijks dagboek laat kleine schommelingen in gemoed zien, maar in deze vorm krijg je de grote ups en downs mee. De breekpunten, de kernmomenten, worden uitgelicht en in een bepaalde context geplaatst. Dat die kernmomenten niet altijd bijzonder zijn, maar soms heel herkenbare, dagdagelijkse bezigheden is erg ontroerend voor de lezer.
Leiris beschrijft in Het leven, daarna niet alleen het leven zonder Hélène, maar hij grijpt ook naar zijn eigen jeugd terug. Hij verbindt alle lijntjes met elkaar om zichzelf vorm te geven, om weer heel te worden. Niet alleen in inhoud, maar ook in taalgebruik is die zoektocht voelbaar. Af en toe verlies je hem als lezer. Dan lijkt een passage een mijmering te zijn die losstaat van de ervoor besproken zaken en daardoor moeilijk te plaatsen. Om het raaskallen te noemen, dat gaat te ver, maar je ervaart de nóód die Leiris heeft om te vertellen, meer dan dat je eigenlijk snapt wat hij er mee bedoelt. Die momenten waarop je hem moeilijk kan volgen, verwarren de lezer eigenlijk net teveel om helemaal voor lief te kunnen nemen.
'Ik moet twee in één zijn. Vader en moeder tegelijk. Aangezien dat onmogelijk is, moet ik een perfecte, ideale en onberispelijke vader zijn.
Ik zie het als een strijd. Tegen mezelf en tegen de rest; de grote tegenstander. Ik ben in oorlog. Ik stomp, ik boks, ik beuk. Iedere dag opnieuw staat er weer een reus tegenover me, voor een nieuw gevecht, met ongelijke wapens – hij voelt niet het geweld van de slagen, de pijn van de verwondingen en de vermoeidheid.'
De schrijfstijl is bijzonder. Leiris gebruikt in Het leven, daarna korte zinnen die veel emotie laten zien, zonder té emotioneel over te komen. Het zorgt ervoor dat het verhaal een enorme impact heeft. De zakelijkheid van de stijl wordt gecombineerd met het onthutsende van de inhoud. Het lijkt alsof elk woord telt, alsof elk punt en elk komma precies is uitgedacht. En toch voelt het niet gekunsteld, maar net heel persoonlijk. Vertaler Andreas Dijkzeul heeft keuzes moeten maken in zinsbouw die niet altijd logisch zullen hebben geleken. Toch is de stijl consequent en erg herkenbaar, dus waarschijnlijk is Dijkzeul telkens erg dicht bij het gevoel gebleven dat Leiris wou uitstralen.
Het leven, daarna is droevig, natuurlijk, maar ook teder en hartverwarmend. De momenten van liefde winnen het van de momenten van onzekerheid en dat geeft ook de lezer hoop. Met dit boek brengt Leiris een eerbetoon aan zijn overleden vrouw, aan zijn zoon, aan zijn ouders en broer en zus. Het leven is veranderd, dat zeker, maar de blik waarmee het leven wordt bekeken is dat ook. Leiris heeft het over het schrijven van een roman in dit boek en het is wachten op het moment dat dat gebeurt. De man heeft een unieke stijl die de verbeelding prikkelt waarmee hij vast ook prachtig een fictief verhaal kan vertellen.
Meer verlies
Evy De Brabander werkt als paardentandarts door heel Nederland en is daar absoluut verliefd op. Ze leest voornamelijk thrillers, maar YA en af en toe wat literatuur mogen niet ontbreken, want verandering van spijs doet eten.
Meer recensies van Evy:
- Helden: Oude verhalen in een hedendaags jasje
- Juf, er is een kind kwijt: Verscheidenheid, zowel bij de juffen als bij de kinderen
- De slechtnieuwsbrenger: Pakkend én toegankelijk
- Van steen en been: Cultuur en natuur: de kracht van de ijsvlakte
Elke dag het laatste nieuws in je mailbox?
