Recensie: Dit boek is Willy Vlautin op het lijf geschreven

Willy Vlautin (1967) is schrijver en singer-songwriter. Zijn boeken worden met lovende kritieken ontvangen en wonnen meerdere prijzen. Bij Meulenhoff verschenen eerder de romans Vrij en Laat me niet vallen, dat door het boekenpanel van De Wereld Draait Door gekozen werd tot Boek van de Maand.

Recensie: Een fijn hoofdpersonage om te volgen ****

Door Marvin Olbrechts

Lynette, net dertig, combineert verscheidene banen om geld bijeen te schrapen. Ze woont in een afgeleefd huurhuis met haar narcistische moeder en mentaal gehandicapte broer. Tussen al deze banen door probeert ze ook nog een studie te volgen. Haar doel is hun huurhuis te kopen. De eigenaar is welwillend en is bereid het hen te verkopen onder de marktwaarde. Maar net wanneer ze na jaren ploeteren genoeg bijeengespaard heeft voor de aanbetaling, koopt haar moeder een splinternieuwe auto en ziet ze haar droom in rook opgaan. Wanhopig gaat Lynette op zoek naar een oplossing. Ze besluit geld te gaan innen dat anderen haar nog schuldig zijn en komt hierbij in conflict met ongure vrienden uit haar verleden. Hoe ver kan ze gaan voor ze te ver gaat?

De nacht valt altijd is Willy Vlautin (1967) op het lijf geschreven. Het is niet zijn levensverhaal maar er zijn parallellen. Ook hij werkte zich moeizaam op en stak na jaren zwoegen zijn weinige geld in een bouwvallig huis. Voor hem betekende dat een positieve omslag en een nieuwe start die hem voor het eerst leerde zichzelf aardig te vinden. Voor hij ging schrijven was Vlautin muzikant bij de ondertussen gestopte band Richmond Fontaine. Hun zwanenzang was heel toepasselijk een soundtrack bij Vlautins boek Laat me niet vallen. Voor de vertaling van deze nieuwste roman was vaste waarde Dirk-Jan Arensman opnieuw van de partij.

Lynette heeft veel om aan te denken en de stress die dat veroorzaakt, wordt door Vlautin buitengewoon goed naar de lezer overgebracht. Al snel voelt die zelf de druk die Lynette ervaart.

Het leeuwendeel van het boek speelt zich binnen amper één dagspanne af. Lynette wordt op een onmogelijk vroeg uur wakker om aan haar eerste baan te kunnen beginnen. We volgen hoe dat verloopt en hoe ze ondertussen zorg draagt voor haar broer. Lynette heeft veel om aan te denken en de stress die dat veroorzaakt, wordt door Vlautin buitengewoon goed naar de lezer overgebracht. Al snel voelt die zelf de druk die Lynette ervaart. Haar eerste baan loopt tot ergens in de namiddag maar er gaan maar enkele korte hoofdstukken overheen voor Lynette huiswaarts keert en de splinternieuwe auto van haar moeder ontdekt. Dan pas komt het verhaal echt in een stroomversnelling terecht, met veel actie en complicaties.

Eenmaal Lynette de koe bij de horens vat om haar precaire situatie aan te pakken, en haast in overdrive gaat, voegt Vlautin een tweede laag aan het boek toe door inkijk te verlenen in Lynettes verleden en hoe ze tot het punt is gekomen waarop ze zich nu bevindt. De auteur gebruikt deze flashbacks om rustpunten op te vullen, bijvoorbeeld wanneer Lynette in de auto zit en even niets boeiends te doen heeft. Zoals we van de auteur gewend zijn, weet hij hierbij wel eens flink te verrassen met onverwachte elementen. Lynette blijkt meermaals een tikkeltje anders in elkaar te zitten dan verwacht op basis van wat we al hadden gelezen.

Het is derhalve een hard boek geworden, een onmiskenbare roman noir, waarin geweld en mededogen door elkaar vervlecht zitten. Lynette is een personage vol mankementen en precies daarom fijn om te volgen.

Enigszins tegenvallend zijn de dialogen in het boek. Personages vervallen vaak in ellenlange monologen – soms paginalang! – die de vaart uit het verhaal halen en ook inhoudelijk te weinig interessant zijn om zo lang te duren. We vinden er aanklachten in verwerkt tegen het Amerikaanse systeem, maar het gevaar dreigt hier dat lezers zich beginnen te vervelen en afhaken of stukken gaan overslaan.

Daarmee hebben we gelukkig ook meteen alle minpunten gehad. Vlautin fileert met dit boek haarscherp de heersende armoede in de VS en de keuzes die mensen als gevolg hiervan genoodzaakt zijn te maken. Goede mensen vaak, die door een falend systeem gedwongen worden om af en toe aan de verkeerde kant van de wet te lopen. Het is derhalve een hard boek geworden, een onmiskenbare roman noir, waarin geweld en mededogen door elkaar vervlecht zitten. Lynette is een personage vol mankementen en precies daarom fijn om te volgen. Als Vlautin zijn nevenpersonages wat vaker de mond had gesnoerd, was dit een uitstekend boek geweest. Nu toppen we af op een nog steeds verdienstelijk 'zeer goed'.