Recensie: Dit is inderdaad Hulsts voorlopige magnum opus

Auke Hulst (1975) brak in 2012 door met zijn autobiografische roman Kinderen van het Ruige Land. Zijn werk is veelvuldig bekroond. Naast schrijver is Hulst ook literatuurcriticus, reisjournalist en essayist voor onder meer NRC Handelsblad en De Groene Amsterdammer, en songwriter.

Recensie: Genre-overschrijdende dubbelroman *****

Door Marvin Olbrechts

Rond 2031 werkt sciencefictionschrijver Auke van der Hulst (1997) aan een futuristische roman, getiteld 'De lasso van de tijd'. De alleenstaande dertiger wil hiermee een traumatische gebeurtenis verwerken. Zijn redacteur vraagt hem om tijdens het schrijven een logboek bij te houden dat simultaan zal verschijnen. Hierin beschrijft Auke niet alleen de vorderingen aan 'De lasso', maar gaat hij ook dieper in op de gebeurtenissen die eraan ten grondslag liggen, en aan wat zich ondertussen in zijn leven afspeelt. Naast het schrijven van een therapeutische roman besluit hij namelijk ook om een troostbaby te kopen, een artificiële intelligentie in een niet van echt te onderscheiden menselijk lichaam, gemaakt met DNA van zijn overleden dochtertje.

Met De Mitsukoshi Troostbaby Company levert Auke Hulst (1975) zijn zevende fictieroman af sinds zijn debuut in 2006. Door een hoofdpersonage te kiezen dat erg dicht bij hemzelf ligt, maakt hij het de lezer hierin knap lastig, want wat is fictie, en wat is feit? Met de meeste van zijn voorgaande boeken viel Hulst in de prijzen, en het valt te verwachten dat deze nieuwe daarin zal volgen. Het boek, dat in lengte ruimschoots alles overschrijdt wat Hulst eerder schreef, werd in de pers immers al meteen bestempeld als zijn voorlopige magnum opus.

Hoewel het logboek scifi-invloeden bevat, is het voornamelijk een literair boek. Een erg veelzijdig bovendien die meerdere thema’s behandelt. Hoe een hedendaagse vader zonder ervaring omgaat met zijn kind is er daar een van.

Om verwarring te vermijden wordt het fictieve hoofdpersonage in wat volgt consequent Auke genoemd. Andere benamingen, zoals Hulst of de auteur, verwijzen naar de niet-fictieve auteur.

Hulst vangt aan met een korte inleiding waarin Auke het concept van een logboek hekelt. Toch geeft hij eraan toe en meteen daarop maakt de lezer kennis met Scottie. Zij is de troostbaby die een maand geleden in Aukes leven is gekomen. Hij liet haar als zevenjarige bouwen, de leeftijd die zijn echte dochter nu zou hebben gehad. Het artificiële meisje weet niet dat ze niet menselijk is en dat haar herinneringen aan de voorbije zeven jaar uit programmacode bestaan. Het is de bedoeling dat Auke haar dit vertelt, maar hij worstelt met het vinden van het geschikte ogenblik.

Hoewel het logboek scifi-invloeden bevat, is het voornamelijk een literair boek. Een erg veelzijdig bovendien die meerdere thema’s behandelt. Hoe een hedendaagse vader zonder ervaring omgaat met zijn kind is er daar een van. Terwijl hij daarmee worstelt, geeft hij mondjesmaat dingen uit zijn verleden prijs, voornamelijk verband houdend met zijn getroebleerde liefdesleven, tegelijk elementen uit zijn jeugd aanrakend, en ingaand op de milieuproblematiek die in de toekomst nog groter geworden is. Doorheen dat alles mijmert en filosofeert Auke over het waarom van de dingen, en onderzoekt hij hoe menselijk een robot moet worden voor mensen ervan gaan houden. Zo komt de lezer steeds dichter bij de oorsprong van Aukes beslissing om een troostbaby te kopen. Het verhaal is bijzonder rijk en genietbaar en met vlotte pen neergeschreven.

In wezen beschrijft de auteur hetzelfde probleem met een andere, en dit keer wél overduidelijk futuristische, oplossing. Het bevat de actie die het logboek ontbeert, is volledig afgewerkt, en zodoende krijgt de lezer twee keer waar voor zijn geld.

Afwisselend met het logboek zijn delen van 'De lasso van de tijd' opgenomen. Hierin heet het hoofdpersonage Kaiser, en hij misbruikt een uitvinding waarmee terug in de tijd kan gereisd worden om de abortus van zijn vriendin tegen te houden. In wezen beschrijft de auteur hetzelfde probleem met een andere, en dit keer wél overduidelijk futuristische, oplossing. Het bevat de actie die het logboek ontbeert, is volledig afgewerkt, en zodoende krijgt de lezer twee keer waar voor zijn geld. Hier en daar kiest Hulst een makkelijke afslag op weg naar een oplossing, en door een tweede verhaal over hetzelfde probleem te schrijven, sluipt er wel eens herhaling in het boek. Het zijn slechts kleine minpuntjes die geen afbreuk doen aan de originaliteit en inventiviteit van 'De lasso'.

Hulst heeft drie jaar aan deze genre-overschrijdende dubbelroman geschreven en dat is tijd wel besteed. De filosofische beschouwingen maken het boek niet altijd even makkelijk, maar het is de investering van de lezer waard. Na een korte periode van gewenning wordt het alsmaar moeilijker om deze roman aan de kant te leggen. Is dit inderdaad Hulsts voorlopige magnum opus? Ja, toch wel.