Recensie: Een complexer verhaal vol verborgen boodschappen

Sarah Moss is geboren in Glasgow en studeerde in Oxford. Ze doceert aan de universiteit van Warwick en schreef eerder de romans Koude aarde en Doorwaakte nachten.

Bij Uitgeverij Orlando verscheen eerder Geestgrond, dat werd genomineerd voor de Women’s Prize for Fiction en door onder andere The Guardian, The Sunday Times en de Times Literary Supplement werd uitgeroepen tot een van de beste boeken van 2018.

Recensie: Spanning, frustratie en bakken regen ****

Door Sigried Lievens

Wie een vakantie in Schotland boekt, weet dat het kan regenen. Daar een roman aan wijden, lijkt weinig opzienbarend. Toch transformeert Sarah Moss de Schotse regen tot een krachtig uitgangspunt van een meeslepend verhaal dat een kijkje geeft in de hoofden van de meest uiteenlopende vakantiegangers. Zomerwater is een duister boek dat tegelijk grappig is, en dat door de vorm en inhoud verschillende lezers een totaal andere leeservaring zal bezorgen.

De volledige roman gaat over één zomerdag in een afgelegen vakantiepark. Het verhaal start met Justine, een moeder die tijdens het joggen al haar passief-agressieve gedachten de vrije loop laat en de lezer meteen doet lachen. Door Moss’ empathisch vermogen wil je meer te weten komen over Justine, maar dan is de volgende chalet aan de beurt en duik je alweer in een ander leven.

Is het de regen, of zijn het hun eigen gedachten die de personages isoleren? De onderliggende spanning stuwt het verhaal vooruit.

Hoofdstuk na hoofdstuk volg je de gedachtestroom van de bewoners van het vakantiepark. Iedereen komt aan de beurt; van het kind dat aanvoelt wanneer haar moeder het niet meer aankan, over de gepensioneerde huisarts die lijdzaam toeziet hoe zijn vrouw haar dementie voor hem probeert te verbergen, tot de jonge vrouw die de meest bizarre fantasieën bovenhaalt om het gelijktijdige orgasme waar haar vriend naar streeft mogelijk te maken.

De aanhoudende regen en het ontbreken van gsm-bereik zorgen bij iedereen voor een gevoel van vervreemding. De bewoners houden elkaar vanuit hun eigen huisje voortdurend in het oog, maar tot werkelijk contact komt het zelden. De vooroordelen die bij de volwassenen sluimeren komen er choquerend direct uit bij een kind. De lezer wordt ruw wakker geschud wanneer Lola een ander meisje dwingt om haar afkomst kenbaar te maken. Hier duikt het verhaal de diepte in. Is het de regen, of zijn het hun eigen gedachten die de personages isoleren? De onderliggende spanning stuwt het verhaal vooruit. Je voelt dat er iets ergs zal gebeuren wanneer de avond valt.

Het taalgebruik is even divers als de personages. Alledaags, bijna plat taalgebruik wordt afgewisseld met originele metaforen, scherpe gedachten en poëtische omschrijvingen. Het gaat allemaal vliegensvlug, dus het loont de moeite om je aandacht niet enkel bij de inhoud, maar ook bij de vorm te houden. Vertaler Ine Willems verdient zeker een vermelding. Het tragikomische blijft volledig overeind, en ondanks de Schotse setting vergeet je dat je een vertaalde roman aan het lezen bent.

De ontknoping is verrassend, dramatisch én raakt perfect aan de essentie van de roman.

Moss’ schrijfstijl dwingt tot niets, waardoor Zomerwater op vele manieren gelezen kan worden. Je kan blijven hangen bij de aparte verhalen van de bewoners, en dan lees je een amusant verhaal over vakanties die letterlijk in het water vallen. Ga je meer aandacht besteden aan de relaties tussen de personages, dan kruipt er een duister kantje het verhaal binnen. Als je focust op de wisselwerking tussen mens en natuur of tussen nature en nurture, krijg je weer een complexer verhaal vol verborgen boodschappen.

Al was het boek dubbel zo dik geweest, het had nog geen moment verveeld. Misschien is dat vakmanschap; op het hoogtepunt kunnen eindigen. En wat voor een hoogtepunt. De ontknoping is verrassend, dramatisch én raakt perfect aan de essentie van de roman. Wat hebben we nodig om uit ons isolement te treden? Het is een vraag die zeer actueel is, en waar Sarah Moss met Zomerwater een origineel antwoord op geeft.