Recensie: Een ideeënroman bomvol verschillende onderwerpen

Edward St Aubyn (1960) is een van de grootste Britse schrijvers van onze tijd. Zijn bekendste werk is de vijfdelige romanserie over de familie Melrose, waarvan het vierde deel, Moedermelk, in 2006 werd genomineerd voor de Booker Prize. In 2018 werd de reeks verfilmd als Patrick Melrose, met Benedict Cumberbatch in de hoofdrol. De serie kreeg twee BAFTA Awards.

Recensie: Een roman vol ideeën ****

Door Mike van Holsteijn

Misschien heb je al eens gehoord van de 'Patrick Melrose'-romans, de vijfdelige serie die is gebaseerd op het leven van de auteur zelf. Edward St Aubyn (1960) heeft met deze serie een krachtige verkenning geschreven van mentale en emotionele gezondheid die beïnvloed wordt door een pijnlijke jeugd. Het vierde deel stond in 2006 op de shortlist van de Man Booker Prize en de hele serie werd in 2018 verfilmd met Benedict Cumberbatch in de hoofdrol. Onlangs is zijn nieuwste roman verschenen, Dubbelblind, bij uitgeverij Prometheus.

Hoewel er veel personages in de roman zitten gaat hij in de kern over Olivia, die net haar nieuwe liefde, Francis, ontmoet wanneer haar beste vriendin terugkomt uit New York. Haar serieuze, academische bestaan wordt meteen opgevrolijkt en de band met natuurwetenschapper Francis is verrassend intiem. Hoewel Olivia graag Lucy bij dit geluk wil betrekken worden ze geconfronteerd met een tumor in de hersenen van Lucy, iets dat het drietal heel dicht bij elkaar brengt. In de rest van de roman raken er steeds meer personages in het web van het verhaal verstrikt: de ouders van Olivia, die beiden psychoanalyticus zijn, Lucy’s baas Hunter en de schizofrene Sebastian krijgen allemaal hun eigen verhalen die op hun beurt weer in relatie staan tot Olivia, Lucy en Francis. Dubbelblind is een roman over erfelijkheid en determinisme, maar ook over allerlei verschillende takken van de wetenschap, van ecologie tot neurowetenschap.

In de roman zijn er maar weinig takken van de wetenschap die onaangeraakt blijven.

Daar zit ook meteen een van de valkuilen van Dubbelblind: het is een ideeënroman die bomvol verschillende onderwerpen zit. Zo worden de ideeën verkend dat de wereld kan worden gered door het herwilderen van stukken land en/of door het inzetten van nieuwe technieken, zoals virtual reality. In de roman zijn er maar weinig takken van de wetenschap die onaangeraakt blijven. Het gaat over onderwerpen als natuurkunde, genetica, epigenetica, biologie, bodemkunde, kwantummechanica, psychiatrie, neurowetenschap en ga zo maar door. Hoewel de vele onderwerpen verwoven zijn met het verhaal en niet per se aanvoelen alsof je non-fictie aan het lezen bent, kan het er wel voor zorgen dat je de rode draad kwijtraakt en grip verliest op de samenhang van de vele verhalen en onderwerpen.

Zo zitten er ook veel personages in de roman en is het lastig een duidelijke hoofdpersoon aan te wijzen. Iedereen krijgt zijn eigen subplot, maar deze subplots lijken soms nogal los van elkaar te staan en hadden misschien beter tot hun recht gekomen in hun eigen roman. Toch wordt deze hoeveelheid aan subplots gelegitimeerd doordat de onderwerpen – hoewel het er veel zijn – allemaal met wetenschap te maken hebben, waardoor er toch nog sprake is van samenhang. Daarnaast worden alle personages met elkaar verbonden en komen ze op het eind allemaal bij elkaar.

Hoewel de vele onderwerpen verwoven zijn met het verhaal en niet per se aanvoelen alsof je non-fictie aan het lezen bent, kan het er wel voor zorgen dat je de rode draad kwijtraak.

Ook is de roman sterk geschreven. Ondanks de zware stof voelt het geen moment als een saai college. De scènes worden beeldend beschreven, de spanningsboog zit goed in elkaar en ook de personages zijn stuk voor stuk memorabel: de schizofrene Sebastian zal niet snel vergeten kunnen worden. Dit alles maakt Dubbelblind een zeer intrigerende roman, bomvol interessante ideeën en verkenningen, wat er hier en daar echter voor zorgt dat de roman minder aanvoelt als een roman en meer als een gedachte-experiment.