Recensie: Een ongelooflijk boeiende en uitdagende geschiedenisles

Het gerecenseerde boek

De Perzen

Auteur: Lloyd Llewellyn-Jones
Vertalers: Aad Janssen en Pon Ruiter
Uitgeverij: Nieuw Amsterdam

De Grote Koningen van Perzië regeerden over het grootste rijk uit de oudheid, dat zich uitstrekte van Libië tot de Aziatische steppen, en van Ethiopië tot Pakistan. In het hart van het rijk lag de legendarische paleisstad Persepolis, in het zuiden van het huidige Iran, waar de Achaemenidische koningen woonden.

Onze kennis over het Perzische rijk is van oudsher afkomstig van Griekse schrijvers zoals Herodotus. Maar de gerenommeerde hoogleraar Lloyd Llewellyn-Jones doet nu een beroep op originele Achaemenidische bronnen. Op basis van inscripties, kunst en recente archeologische ontdekkingen vertelt hij de geschiedenis van dit eerste grote rijk uit de oudheid door de ogen van de Perzen en de Grote Koningen die het rijk bestuurden.

Over de auteur
Lloyd Llewellyn-Jones bekleedt de leerstoel Oude Geschiedenis aan de universiteit van Cardiff en is directeur van het Ancient Iran Program aan het British Institute of Persian Studies. Hij heeft boeken gepubliceerd over diverse historische onderwerpen en woont in Taffs Well in Wales.

Vorstelijke geschiedenisles *****

Door: Kristof S'Jongers

Op school was het duidelijk; de Grieken versloegen met de Perzen een enorme macht en redden zo zichzelf en uiteindelijk ook onze beschaving van deze bende ongekende barbaren. Lloyd Llewellyn-Jones brengt met zijn nieuwe turf De Perzen – ondertitel: Een nieuwe geschiedenis van de eerste supermacht ter wereld – meer dan de nuance aan in dit bekende historisch verhaal.

Llewellyn-Jones is professor oude geschiedenis aan de universiteit van Cardiff. Hij reist geregeld naar Iran. Hij is expert Iran bij de BBC en Channel 4 en gaf al historisch advies aan Hollywoodproducties. De Perzen is zijn eerste boek dat een Nederlandse vertaling kreeg en wel van Aad Janssen en Pon Ruiter.

De Perzen gaat verder dan de Griekse oorlog van Xerxes 2. Veel verder. Het boek behandelt de volledige Achaemenidische periode vanaf het ontstaan van het rijk door Koning Cyrus I in 550 v.C. tot en de met de ondergang met de verovering door Alexander De Grote in 330 v.C.. Het beschrijft niet alleen de geschiedenis en de veroveringen van het rijk, dat zich op zijn hoogtepunt uitstrekte van het huidige Tunesië tot Indië, maar heeft ook veel aandacht voor hoe het er 'achter de schermen' aan toeging. Llewellyn-Jones geeft ons een inkijk achter de Perzische paleismuren en de vaak verstikkende regels aan het hof van de Achaemeniden.

Hij neemt ons mee op veroveringstocht en toont ons hoe de Perzen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Romeinen, de veroverde volkeren in hun waarde lieten en hen niet ‘perzifisceerden’. Elk veroverd land werd een provincie met een gouverneur, een zogenaamde satraap, aan het hoofd. Het veroverde volk moest een jaarlijkse schenking doen aan Het Hof en dat was het wel ongeveer. Opstanden kwamen dan ook uitzonderlijk weinig voor. Als een koning al tegenstand te vrezen had, kwam die uit zijn eigen hofhouding. Omdat er geen duidelijke regels waren over de opvolging, ging de overgang tussen koningen meer dan een keer gepaard met geweld. Het feit dat een koning over meerdere gemalinnen en concubines beschikte en daardoor tientallen kinderen had, maakte de kwestie er niet simpeler op.

Niet dat de coulante omgang met veroverd gebied betekende dat de Perzen, zeker naar onze normen, een vredelievend volk waren. Tegenstand werd meedogenloos de kop ingedrukt. Het arsenaal wrede martelpraktijken van de Achaemenidische vorsten was quasi onuitputtelijk. Gifmengers behoorden tot de best betaalde lieden van Het Rijk.

Een beschaving die op instorten staat lijkt vaak ten onder te zijn gegaan aan zijn eigen decadentie, alvorens een buitenlandse mogendheid het rijk in kwestie makkelijk inpalmt. Bij het Perzische rijk was dat niet het geval; toen Alexander met zijn hoplieten aan zijn veroveringstocht begon, was Perzië bloeiend als nooit tevoren. Maar helaas voor de Achaemeniden was Alexander een briljant militair strateeg.

De Perzen is een boek dat bijzonder diep graaft in de wereld van de Achaemenidische vorsten. Het weinige dat we leerden over dit volk op school, wordt minstens bijgesteld, maar meestal helemaal op zijn kop gezet. De bekende slag bij Thermopylae, bijvoorbeeld (voor de filmliefhebbers zal 300 wel een belletje doen rinkelen), was voor de Perzen niet meer dan een piepkleine voetnoot in hun geschiedenis. Llewellyn-Jones schrijft overtuigend dat niet Perzië, maar Sparta de ergste dictatuur uit de oudheid moet zijn geweest.

Het enige wat op het boek valt aan te merken is dat het heel diep graaft in de Achaemenidische periode, maar best weinig aandacht heeft voor de voor en na. De Engelse titel The Persian Empire. The Age of Great Kings, doet het boek meer recht aan. Maar dat is vergezochte detailkritiek. De Perzen van Llewellyn-Jones is een ongelooflijk boeiende en uitdagende geschiedenisles, die bovendien erg goed geschreven is. De vijf sterren zijn stuk voor stuk verdiend.

Meer oude beschavingen