Recensie: een prachtig kijkje in het leven van circusartiesten in 1866

Elizabeth Macneal komt uit Schotland en studeerde Engelse letterkunde aan de universiteit van Oxford. Ze werkte een aantal jaar in de Londense City voor ze in 2017 aan een master Creative Writing begon aan de universiteit van East Anglia. De poppenfabriek, Macneals debuutroman, werd verkocht aan 28 landen, en leverde haar de Caledonia Novel Award 2018 op. Behalve schrijfster is ze fanatiek keramiste, beide beroepen oefent ze uit in een kleine studio achter in haar tuin.

Recensie: De koningin van de Maan en de Sterren steelt de show ***

Door Marjolein Paping-Stoelinga

Circus der Wonderen is het verhaal van Nellie Moon en van de ‘freaks’ in Victoriaans Engeland. Nell wordt in 1866 door haar vader aan het circus verkocht omdat ze niet ‘normaal’ is met een lijf vol moedervlekken. In eerste instantie is Nell woedend op haar vader én op haar broer die haar niet is komen redden. Maar langzaamaan leert ze de mensen van het circus kennen en komt ze erachter dat ze als artiest veel meer zeggenschap heeft over haar leven. Wat ze dan nog niet weet, is dat circusbaas Jasper Jupiter haar net zo makkelijk weer bij het vuil kan zetten.

Hiermee is ook meteen het hele verhaal verteld, het heeft weinig verrassends en origineels. Je wilt het als lezer een geweldig boek vinden, zeker als het onderwerp je aanspreekt, maar het blijft teleurstellen. Het idee is prachtig, ook het sentiment waarmee Elizabeth Macneal haar boek heeft geschreven, is veelbelovend. Zoals Macneal het zelf in het nawoord van het boek zegt, ze wilde de ‘freaks’ hun eigen verhaal laten vertellen, want hun verhaal is in het verleden al zo vaak herschreven en misbruikt. Dus heeft ze haar hoofdpersonen verzonnen en bestaande mensen alleen als figuranten laten terugkomen.

Vertaler Henk Moerdijk heeft de sprookjesachtige manier van schrijven van Macneal goed weten vangen.

Elizabeth Macneal is een Schotse schrijver en pottenbakker, woonachtig in Londen. Circus der Wonderen is haar tweede boek, in 2019 publiceerde ze haar succesvolle debuut De poppenfabriek. Haar schrijfstijl is erg toegankelijk, fijn om te lezen, bijna zingend. Mooie zinnen zoals: 'De dag is te helder, te warm, om echt te zijn. Stil en volmaakt als een glazen kerstbal hangt hij in de lucht, alsof hij elk moment kan breken.' en '"Misschien was het een tak, of de regen," zegt Nell, al weet ze precies wie het was. Ze drukt een hand op haar ribbenkast. Diep vanbinnen woekeren de tentakels van haar woede.' Vertaler Henk Moerdijk heeft de sprookjesachtige manier van schrijven van Macneal goed weten vangen.

Maar ze heeft ook een erg repetitieve manier van schrijven. Het boek heeft drie hoofdpersonages, naast Nell zijn dat circusbaas Jasper Jupiter (een echte rotvent) en zijn broer Toby. Toby is zwaar op de hand en adoreert zijn broer Jasper. Hij heeft tijdens de Krimoorlog iets vreselijks gedaan waar alleen Jasper van op de hoogte is. Als lezer kom je er uiteindelijk achter wat Toby precies heeft gedaan, maar niet voordat er minstens twintig keer naar is gehint.

Nell is een heel lief, vriendelijk meisje met een sterke eigen wil. Naast dat ze de ster van het circus wordt, is ze de ster van het boek. Ze maakt veel opmerkelijke dingen mee, maar het meest bijzondere is wel een bezoek aan koningin Victoria, die haar vergelijkt met haar aangeklede hond.

'"Net een tweeling! Nu heb ik twee huisdieren in het paleis." De koning leunt naar voren, klapt in haar hand. "O, hoe enig! Konden Vicky en Bertie dit maar zien. Schud haar poot."
Nell buigt voorover alsof ze een speelpop is, alsof ze niets anders kan dan gehoorzamen. Ze pakt het pootje van de hond.'

Circus der Wonderen vertelt een opmerkelijk verhaal, dat helaas niet zo goed is uitgewerkt. Nellie Moon geeft een prachtig kijkje in het leven van circusartiesten in 1866, Jasper is af en toe interessant en Toby geeft alleen een herhalend, deprimerend tintje aan het boek. Zoals sommige mensen niet graag de trailer kijken omdat het de film te veel weggeeft, zo zou je bij dit boek de achterflap en zeker de recensies niet van tevoren moeten lezen om nog enigszins verrast te raken. Maar als je het boek hierna toch gaat lezen, kun je je tenminste nog verheugen op Macneals schrijfstijl en de lieve Nellie Moon.