Recensie: Een sterk statement over het belang van de juiste keuzes

Tom Haugomat is een Franse illustrator. Hij werkte eerst in animatie, maar is overgestapt naar illustratie. Zijn werk is gepubliceerd in Air France Magazine, Revue XXI en Le Monde.

Recensie: Een leven voor onze ogen *****

Door Koen Driessens

Lees je niet graag (hoera voor jou, dit boek bevat eigenlijk geen tekst) of ben je net wel een grote boekenliefhebber? Is in beide gevallen het antwoord ja, dan móet je dit boek ‘lezen’. Niet alleen kijk je letterlijk je ogen uit, je krijgt een inzicht in zowel een leven als hét leven. Is een leven wel geslaagd als je je dromen waarmaakt? Zijn er niet meer zaken van belang in een leven dan een carrière?

Dwars door beschrijft (of beter: toont) een leven, en wel dat van ene Rodney in Alaska, van zijn geboorte in 1956 tot zijn dood in 2026. We zijn getuige van zijn leven door zijn eigen ogen. Links van elke dubbele pagina zien we Rodney en waar, wanneer en hoe hij kijkt. Op de rechterpagina zien we wat hij ziet. We zien hem als boreling, peuter, kleuter, kind, tiener, student, man, echtgenoot, vader, grootvader ... kijken door zijn couveuse, de spijlen van zijn kinderbed, door ramen, een vergrootglas, een schutting, een verrekijker, de tv of zijn viewmaster, naar zijn ouders, een vliegtuig, de sterren, meisjes, collega’s, zijn gezin, de aarde ... Vanaf het eerste kijken gaat dat gepaard met ontdekking en verwondering, met een wereld die zich ontvouwt, waarin Rodney zich ontwikkelt, een grote droom waarmaakt en gedesillusioneerd raakt.

Links van elke dubbele pagina zien we Rodney en waar, wanneer en hoe hij kijkt. Op de rechterpagina zien we wat hij ziet.

Auteur Tom Haugomat steekt subtiele hints in de platen die de lezer meer duidelijk maken over Rodneys interesses en de zaken die in zijn leven een belangrijke rol spelen. Al in de kinderkamer wijst een planetenmobile en Kuifjeraket de richting aan die Rodney zal uitgaan. De ziekte van zijn moeder, de teleurstelling van zijn echtgenote ... Allemaal al vroeg zichtbaar in details. Bepalende momenten in zijn persoonlijke leven, maar ook in dat van ons allemaal, passeren de revue: van een doktersvisite met slecht nieuws tot de aanslagen van 9/11. Wanneer er in Rodneys leven dingen gebeuren die er een ingrijpende invloed op hebben, volgt na de opeenvolging van ‘kijken door’-pagina’s telkens een cesuur van enkele dubbele pagina’s. Knap hoe Haugomat hier de lezer/kijker rust schenkt en in enkele scènes doet stilstaan bij de belangrijkste zaken in een leven. Uiteraard eindigt het boek/het leven ook met zo’n (definitieve) cesuur, die tegelijk uitdrukking geeft aan het leven dat gewoon doorgaat, ook al eindigt een leven.

Naarmate Rodneys leven zich door zijn ogen en voor onze ogen ontvouwt, sta je als lezer ook meer en meer stil bij de zin van zijn/het leven. Rodney maakt dan wel zijn droom waar om astronaut te worden, maar zijn persoonlijk leven ontspoort, waardoor hij eenzaam op zijn beginpunt eindigt. Het geeft te denken over wat écht van belang is in het leven.

Naarmate Rodneys leven zich door zijn ogen en voor onze ogen ontvouwt, sta je als lezer ook meer en meer stil bij de zin van zijn/het leven.

De nog jonge Amsterdamse uitgever van prentenboeken Boycott heeft met Dwars door een wat atypisch boek in zijn kinderboekenfonds opgenomen dat ook voor volwassen lezers zeer geschikt is. De ook nog jonge Parijse illustrator Tom Haugomat (36), die na zijn studies archeologie gebeten werd door filmanimatie, slaagt met minimale technieken – zowel in kleurgebruik als uitbeelding (bijvoorbeeld zonder gelaatsuitdrukkingen) – een overtuigende diepte te geven aan zijn digitale tekeningen. Details in zijn stilistisch summiere prenten maken deze toegankelijk en aannemelijk.

Dwars door is tegelijk voyeuristisch en confronterend, tegelijk sober en rijk aan zeggingskracht, tegelijk afstandelijk en warm. Behalve een knappe vondst om een leven weer te geven in taferelen, gezien door de ogen van het hoofdpersonage, is dit boek een sterk statement over het belang van de juiste keuzes in een toch al zo kort leven. Boycott dit boek zeker niet: het is een van beste beeldromans die het afgelopen jaar in ons taalgebied zijn verschenen.