Recensie: Van Dam is nu eenmaal een rasverteller
In 2020 verschenen bij uitgeverij Van Holkema & Warendorf.
De gijzelaar en de bastaard van Arend van Dam
Op een dag in 1568 wordt Filips Willem, de dertienjarige zoon van Willem van Oranje, meegenomen door soldaten. De Spaanse koning noemt hem zijn ‘speciale gast’, maar Filips Willem weet wel beter: hij wordt gegijzeld. In Spanje wacht hij vol spanning af wat zijn lot zal zijn. Zal zijn vader zwichten onder de druk en voor zijn zoon kiezen? Of vindt hij de vrijheid van zijn land belangrijker en zet hij zijn opstand tegen de Spanjaarden voort?
Terwijl de jaren verstrijken, nemen Filips Willems twijfels toe. Denkt zijn familie nog wel aan hem? Zal hij ooit kunnen terugkeren naar huis? Alleen aan een geheimzinnige toehoorder kan hij zijn verhaal kwijt. Maar kan hij als prins wel zomaar vriendschap sluiten met deze bastaard? En wat betekent het eigenlijk nog om prins te zijn, zo ver verwijderd van zijn familie en vaderland?
De gijzelaar en de bastaard is een krachtig waargebeurd verhaal over familie, loyaliteit en identiteit ten tijde van de Tachtigjarige Oorlog. Arend van Dam schreef niet alleen het verhaal, maar maakte ook de illustraties.
Arend van Dam is een Nederlandse schrijver. Hoewel hij voornamelijk kinderboeken schrijft, heeft hij ook een aantal non-fictiewerken voor volwassenen op zijn naam staan. Van Dam debuteerde in 1989 met Het Pietenboek. Sindsdien schreef hij zo’n 90 kinderboeken. Veel van zijn verhalen spelen zich af in andere landen. Die verzint hij vaak tijdens zijn reizen. Ook schrijft Van Dam graag over historische figuren. Soms worden dat boeken, soms verhalen die in bundels worden opgenomen. Bijvoorbeeld in Lang geleden…, waarvoor hij in 2008 een Zilveren Griffel kreeg en in 2013 een Gouden Boek mocht ontvangen omdat er meer dan 100.000 exemplaren van werden verkocht.
Recensie: Zevenentwintig jaar opsluiting ***
Door Anouk van der Zee
Arend van Dam is de bekendste Nederlandse geschiedschrijver voor kinderen op dit moment. Zijn veelomvattende serie ‘Lang geleden…’ staat standaard op voorraad bij de boekhandels, hij ontving voor De reis van Syntax Bosselman een Zilveren Griffel (2019) en schreef dit jaar het Kinderboekenweekgeschenk De diamant van Banjarmasin. Ook heeft hij een nieuw boek: De gijzelaar en de bastaard, over de ‘verloren Oranje’, Filips Willem.
Achter in het boek is een facsimile te vinden van zijn aantekeningenboek, waaruit blijkt dat hij oorspronkelijk van plan was te schrijven over de vader van Filips Willem, die aan de wieg stond van de Nederlandse republiek. Daar was echter al zoveel over geschreven, dat Van Dam het over een andere boeg gooide; over Filips Willem was veel minder bekend. Deze oudste zoon werd als gijzelaar zevenentwintig jaar in Spanje vastgehouden, wachtend tot zijn vader zou zwichten, wat hij nooit deed.
Van Dam weet hoe hij de geschiedenis tot leven moet brengen voor kinderen. Het is nogal een flink verhaal dat hij vertelt, vol politieke spanningen, opstanden en geloofsoorlogen. De hoofdstukken zijn niet al te lang en blijven daardoor goed behapbaar – zowel voor het lezen van een hoofdstuk per avond als wanneer je liever in één ruk doorleest. Filips Willem is door zijn gevangenschap een onwetend hoofdpersonage, hem moet de stand van zaken uitgelegd worden. Via de uitleg die hij krijgt – waardoor hij inzicht krijgt in zijn positie en de manier waarop de wereld werkt – leren lezers met hem mee.
Het is de verdienste van de auteur dat hij de personages tot leven weet te brengen met de beperkte middelen die hij heeft.
Het is de verdienste van de auteur dat hij de personages tot leven weet te brengen met de beperkte middelen die hij heeft. Door het grote aantal spelers die buiten beeld aan het werk zijn, kunnen zij beperkt worden tot een vlakke karakterschets, maar Van Dam laat hen met enkele rake scènes tot leven komen. Vooral de wat oudere lezer zal de parallel op het einde, tussen de keuze van Filips Willem en die van zijn vader, zeer kunnen waarderen. Hiermee laat de auteur zien hoe goed hij zijn materiaal kent.
De keuze voor Filips Willem als hoofdpersonage heeft een begrijpelijke aantrekkingskracht op een historicus als Van Dam, maar het belemmert hem wel in dit boek. De plot volgt een man in gevangenschap met beperkte bewegingsvrijheid. Alles dat gebeurt, gebeurt buiten hem om en moet hem later verteld worden. Dat betekent dat Van Dam ook de lezer buitenspel zet bij deze grote, historische gebeurtenissen. Filips Willem wordt uiteindelijk wel bevrijd, maar dan zijn we al bijna aan het eind van het boek gekomen; het geeft De gijzelaar en de bastaard een vreemd statische sfeer, als dat van een leeg toneel waar verschillende vertellers hun opwachting doen en de lezer vertellen wat ze niet zien. Helaas komen we nergens middenin de actie.
Hij schuwt het hierbij ook niet om de andere kant van het verhaal te belichten, en te schrijven over hoe de opstand in Nederland door de Spanjaarden werd gezien.
Niettemin moet gezegd worden dat het verhaal blijft boeien; Van Dam is nu eenmaal een rasverteller. Hij schuwt het hierbij ook niet om de andere kant van het verhaal te belichten, en te schrijven over hoe de opstand in Nederland door de Spanjaarden werd gezien. Het leven van de prins van Oranje is schrijnend, en Van Dam weet van zevenentwintig jaar opsluiting een interessant verhaal te maken dat leerzaam én prettig leesbaar is.
Meer geschiedenis voor 10+
Anouk van der Zee werkte 11 jaar als boekverkoper in verschillende boekhandels voor ze bij Hebban kwam werken als redacteur. Ze leest vooral veel fantasy, scifi, YA en kinderboeken, en heeft een eindeloze WIL-plank.
profielMeer recensies van Anouk:
- Ons kasteel aan zee: Het debuut overtroffen
- Quotum: Een eerste deel dat hopelijk nog gaat groeien
- Boekkkunst met Anouk: Woordvouwen, hoe moeilijk kan het zijn?
- Boekenpraat: Waarom je kinderboeken moet lezen
Elke dag het laatste nieuws in je mailbox?
