Recensieweken | Lisette Jonkman over recensies
Lisette Jonkman
Na het winnen van een schrijfwedstrijd scoorde Lisette Jonkman een contract bij uitgeverij Luitingh-Sijthoff. Ze debuteerde in 2012 met haar feelgoodroman Glazuur. Al snel volgende er nog meer romcoms, waaronder Verkikkerd, Helemaal het einde en Langste. Kerst. OOIT. Ze schreef meerdere kortverhalen en voor uitgeverij Blossom Books hertaalde ze Jane Austens klassieker Trots en vooroordeel. Deze maand kwam haar nieuwste novelle Onweerstaanbaar uit, een heerlijke zomerse feelgood.
Laat jij je leiden door (lezers)recensies in de keuze voor je volgende leesboek?
Zelden. Ik ga meestal af op de mening van vriendinnen – bij sommige omdat we dezelfde smaak hebben en van andere weet ik juist dat wanneer zij het pure, onverdunde drek vonden, ik er waarschijnlijk van ga smullen. Als ik wél naar recensies kijk om me te oriënteren, richt ik me meestal op de twee-, drie- en viersterrenrecensies, omdat die over het algemeen een wat gebalanceerder beeld geven dan de hyperenthousiaste vijfsterrengevers en de walgende éénstergooiers.
Wat is voor jou een groot verschil tussen recensies van lezers en die in kranten en tijdschriften?
Voor mijn gevoel spreken recensenten in kranten en tijdschriften vaak in wat algemenere termen, omdat ze een grote groep mensen moeten aanspreken. Ook moeten ze overal een soort 'bewijs' voor kunnen leveren aan hun lezers. Ondertussen kun je als individuele lezer makkelijk op een recensiewebsite zeggen 'beste boek ever' of 'dit is nog niet eens geschikt om je houtkachel mee aan te maken' zonder dat iemand (een hoofdredacteur of een lezer) je vraagt om daar wat onderbouwing voor aan te dragen.
Ook mood reading is niet iets waar je snel iets over terug zult lezen in een tijdschriftreview. 'Dit is het eerste boek waar ik mijn hoofd bij heb kunnen houden sinds mijn baby is geboren en ik heb het gevréten' is typisch een sentiment dat je tegenkomt in individuele lezersrecensies.
Waarom is het voor jou belangrijk (of niet) dat jouw lezers een recensie schrijven over de leeservaring met jouw boek(en)?
Er is altijd wel iets over een boek te vertellen, ook als je het in alle opzichten middenmoot-meh vond. En wat ik er zelf uit haal: ik wil altijd graag weten of een boek dat wordt aangeprezen als grappig ook oprecht grappig wordt gevonden door lezers. Soms lees ik recensies op zoek naar heel specifieke aspecten van het boek, bijvoorbeeld of het wel of geen seks bevat, of bepaalde tropes.
Heb je wel eens iets gedaan met de feedback in recensies over jouw boeken?
Héél soms, maar eerlijk: ik zie recensies niet als feedback, maar als een lezerservaring. Het is niet de job van mijn lezer om mij als auteur feedback te geven. Sterker nog, recensies van mijn boeken zijn sec gezien eigenlijk helemaal niet voor mij bedoeld. Lees ik ze desalniettemin toch? Jazeker, want ik ben ook niet heilig en word altijd erg blij van de vier- en vijfsterrenreviews. En ik kan ook oprecht een goed gevoel overhouden aan een vriendelijk geformuleerde twee- of éénsterrecensie.
Als ik word getagd in een positieve of neutrale recensie bedank ik de lezer altijd even. Het enige waar ik niet goed raad mee weet, is wanneer ik word getagd in een negatieve recensie. Is het dan wel of niet de bedoeling dat ik reageer en wat voor reactie is dan gepast? Wil de lezer in kwestie misschien graag de discussie openen of taggen ze me meer uit een plichtsgevoel à la 'het is toch de auteur, die wil vast álle recensies lezen'? Vindt de reviewer het fijn als ik die negatieve recensie ook deel met mijn volgers om een eerlijk beeld te geven van de lezerservaring van mijn boek of voelen ze zich dan juist te kijk gezet? Zoals je ziet word ik maar gewoon het liefst niet getagd in negatieve reviews, haha.
'Ik zie recensies niet als feedback, maar als een lezerservaring.'
Ga je nu anders om met recensies dan helemaal in het begin van je carrière?
Absoluut. Toen mijn eerste boek verscheen, was ik begin twintig en kon ik mijn impulsiviteit vaak niet beteugelen. Inmiddels heb ik echter al zo vaak collega-auteurs een reviewer door de modder zien trekken, waarmee ze (al dan niet per ongeluk) een leger van boze lezers op deze persoon afsturen, met alle gevolgen van dien. Daarom probeer ik tegenwoordig altijd eerst even een nachtje te slapen over wel of niet reageren. Meestal is het antwoord de volgende ochtend: 'Toch maar niet.'
Waaraan zou een goede/nuttige recensie minimaal moeten voldoen?
Wat ik altijd heel fijn vind, is als lezers hun eigen kader benadrukken. Bijvoorbeeld: 'Ik ben gék op deze specifieke trope', 'ik haat seks in boeken en vond het hier dus ook weer onnodig' of 'ik lees eigenlijk geen feelgood, maar deze heb ik toch opgepakt omdat ...'. Op die manier kun je de review als lezer wat beter plaatsen. Het geeft je handvatten in het selecteren van recensies die voor jou persoonlijk nuttig zijn. Verder de dingen die volgens mij vrij standaard zijn: noem de positieve en negatieve kanten aan het boek, en bovenal: geef in vredesnaam géén spoilers.
Wat maakt een recensie in jouw ogen volledig onbruikbaar, voor zowel andere lezers als de auteur?
Niemand heeft iets aan een review die enkel bestaat uit een zin (of zelfs slechts één of twee woorden), zonder onderbouwing. Je mag van mij best zeggen dat je een boek moerasbagger vond, maar vertel er dan ook even bij waaróm precies. Dit zeg ik trouwens niet als auteur, maar als lezer. Ik heb niets aan 'ik vond het stom' of 'waardeloos verhaaltje'.
Schrijf je zelf wel eens een recensie over andermans boek of vind je dat auteurs dat maar beter niet moeten doen?
Alleen als ik heel enthousiast ben, eerlijk gezegd. Ik vind het als auteur niet meer mijn plek om een negatieve persoonlijke mening te geven over de boeken van collega-auteurs.
Oké, héél soms laat ik me verleiden, maar dan durf ik er eigenlijk alleen iets in het openbaar over te zeggen als het een boek van een gevestigde internationale bestsellerauteur is. Ik bedoel, Elena Armas kan in ieder geval haar tranen drogen met briefjes van vijfhonderd euro in het zeer onaannemelijke geval dat ze ergens oppikt dat een of andere onbetekenende feelgoodauteur uit Nederland haar debuut maar niks vond.
Maar wat mijn directe collega's betreft: ik wil niet de reden zijn dat lezers een Nederlandstalige auteur links laten liggen, enkel omdat ze mijn boeken graag lezen en denken dat ik daarom wel zal weten waar ik het over heb. Niemand weet waar ik het over heb en ik nog wel het minst.
Boeken van de auteur
