Rechtbankthrillers

Van strafpleiter tot schrijver

Wanneer het genre van de rechtbankthriller, of de ‘legal thriller’ zoals de Amerikanen het graag noemen, ter sprake komt is er altijd één naam die als eerste wordt genoemd: John Grisham. Hij begon zijn loopbaan als jurist in Southaven, waarna hij wordt verkozen voor het Huis van Afgevaardigden van de staat Mississippi. De Amerikaan begon in zijn vrije tijd een roman te schrijven, maar na drie jaar bloed, zweet en tranen vormde het uitgeefproces een struikelblok voor zijn debuut De jury. Vol goede moed werkte Grisham verder aan zijn tweede boek, Advocaat van de duivel, waarmee hij plotsklaps beroemd werd. Sindsdien produceert Grisham ieder jaar een boek, dat in ruim veertig landen wordt vertaald en uitgegeven.  

Maar voordat er überhaupt sprake was van het fenomeen Grisham, debuteerde in 1987 Scott Turow. In het dagelijks leven werkzaam als advocaat in Chicago, gooide hij met zijn debuut De aanklager hoge ogen. De realistische weergave van Amerikaanse rechtspraak bracht lezers over de hele wereld in vervoering en werd bekroond met een Silver Dagger Award. In 2010 bracht Turow zijn personage Rusty Sabich nog eenmaal terug in de thriller Onschuldig.

Dat de realiteit een dankbare inspiratiebron is, heeft bestsellerauteur David Baldacci aan den lijve ondervonden. Na een studie politicologie besloot de Amerikaan een studie Rechten er aan vast te knopen, waarna hij eerst als advocaat bij een rechtbank en vervolgens als bedrijfsjurist werkte. Door het overdonderende succes van zijn debuutthriller Het recht van de macht, zei de strafpleiter de rechtbank voorgoed vaarwel en legde zich volledig toe op het schrijven.  

De rechtbank helemaal de rug toekeren is niet iedere succesvolle auteur gelukt. De Zweedse Jens Lapidus combineert ‘business with pleasure’ door zijn schrijfwerkzaamheden naast zijn drukke bestaan als advocaat te realiseren. Na zijn Stockholm-trilogie kreeg Lapidus tijdens een klus als adviseur voor de Zweedse 'Opsporing Verzocht' inspiratie voor een nieuw verhaal. In deze aflevering was het thema de kidnap van rijke Zweden. Lapidus sprak met een politieambtenaar die betrokken was bij de betreffende zaak. Een merkwaardige trend die steeds meer werd waargenomen in de Zweedse politiebureaus, doordat de zogenaamde ‘attack of soft targets’ vooral voor bendes erg aantrekkelijk leek. Het idee voor VIP Room was geboren en daarmee ook de start van een nieuwe serie met de advocate Emelie die samenwerkt met ex-crimineel Teddie.

Tot slot een Nederlands voorbeeld dat we aan deze lijst kunnen toevoegen. In Maffiamaat introduceert Bram Moszkowicz de advocaat Benjamin Mendel die zijn baan verliest en vervolgens vervalt in een wereld waarin hij zich nooit heeft willen bevinden. In het boek zijn er toch genoeg verwijzingen naar het leven van de schrijver zelf. Zo heeft zijn personagde dezelfde initialen, is hij afkomstig uit een advocatenfamilie en geeft hij in een bekend televisieprogramma zijn visie op juridische onderwerpen. Bij publicatie werd een trilogie aangekondigd, waarbij het tweede deel geschreven zou worden door Leon de Winter.

Fictieve juristen

Voor veel schrijvers is het seriepersonage van een advocaat een fijne afwisseling in de wereld van de rechercheurs en politieagenten die de wet doorgaans op een geheel andere manier benaderen. Maar schijn bedriegt, achter die mannen en vrouwen in smetteloos (mantel)pak schuilen vaak mensen die actief buiten de rechtbank mee helpen om de schuldige achter de tralies te krijgen.

Deze personages kunnen in iedere thriller naar voren stappen. Zo koos C.J. Sansom ervoor om zijn gewiekste advocaat Matthew Shardlake werkzaam te laten zijn onder de regering van Henry VIII in de zestiende eeuw. Maar het zijn vooral de hedendaagse verhalen waarin een advocaat komt opdraven. Zo is Billy Bob Holland (in de boeken van James Lee Burke) een gevoelige man met een gewelddadige kant. Een advocaat met een sterk rechtvaardigheidsgevoel, die het altijd opneemt voor de underdog. De Nederlandse advocaat Geert-Jan Knoops creëerde de Amerikaanse Matthew Baldwin die in rechtszaken terecht komt waarin de ene na de andere politieke samenzwering volgt.

Gelukkig zijn de dames in de fictieve advocatuur ook goed vertegenwoordigd. Hoewel IJsland één van de veiligste landen ter wereld is er het nodige juridische gesteggel, waardoor Thora Guðmundsdóttir (in de boeken van Yrsa Sigurdardóttir) zich met regelmaat in de ene na de andere duizelingwekkende zaak stort in de sneeuw. Na vijfentwintig jaar zelf in de advocatuur gewerkt te hebben, creëerde Phillip Margolin de advocate Amanda Jaffe die in Portland op zoek gaat naar de waarheid.

Listmania  

Zin om je te verplaatsen in fictief juridisch getouwtrek? Lees dan onderstaande rechtbankthrillers om te zien of het goede uiteindelijk het kwade zal overwinnen.  

De strafpleiter van D.W. Buffa (1997)  

Joseph Antonelli is een zeer succesvol strafpleiter, wiens enige doel is te zorgen dat de jury aan het eind van het strafproces van oordeel is dat de beklaagde onschuldig is. Het maakt hem niet uit of zijn cliënt schuldig of onschuldig is, hij heeft altijd op sublieme wijze gebruikgemaakt van het rechtssysteem en zich nooit laten leiden door gerechtigheid. Het is voor hem dan ook een routineklus een man te verdedigen van wie hij weet dat hij schuldig is aan verkrachting.  

Maar Antonelli kan niet voorzien dat de verdediging van de verkrachter tot diens moord leidt. En nog minder dat hij daarna de verdediging op zich moet nemen van de rechter die de verkrachter heeft vrijgesproken.  

Vuil spel van David Baldacci (1998)  

Rufus Harms zit al vijfentwintig jaar gevangen in Fort Jackson, een zwaarbewaakte militaire gevangenis in een verlaten uithoek van Virginia. Hij is tot levenslang veroordeeld vanwege de moord op een kind. Wat hem er ooit toe dreef het kind - een blank meisje - te doden, is niemand duidelijk, hemzelf ook niet. Het enige wat hij weet, is dat hij schuldig is, en dat hij daarvoor moet boeten.  

Tot het moment dat hem een brief bereikt. Een brief die hem van schuld vrijpleit, maar die belastend is voor personen die inmiddels hoge posities bekleden.  

Vergelding van Jilliane Hoffman (2004)

New York, 1988
Chloe Larson, bijna afgestudeerd als advocate, wordt op een avond thuis opgewacht door een man die zijn gezicht verborgen heeft achter een clownsmasker. Hij mishandelt en verkracht haar en laat haar in de vroege morgen voor dood achter. Chloe overleeft, maar is psychisch gebroken en stort in. Langzaam probeert zij later onder een nieuwe identiteit een nieuw leven op te bouwen als officier van justitie.

Miami, 2000
Een seriemoordenaar, bijgenaamd Cupido, zaait angst onder de bevolking na een reeks verkrachtingen en moorden op jonge blondines. Wanneer officier van justitie C.J. Townsend geconfronteerd wordt met de verdachte, herkent zij de stem van de man die haar twaalf jaar eerder heeft overvallen. Op dat moment zweert C.J. dat hij zijn verdiende straf niet zal ontlopen. Haar persoonlijke zaak tegen hem is verjaard, maar zij zal niet rusten voordat hij ter dood is veroordeeld. Is vergelding of gerechtigheid haar drijfveer? Ze zet alles opzij voor deze zaak, waarbij ze bereid is de mazen van de wet op te zoeken om deze man voorgoed uit haar leven te bannen. Maar Cupido is een genadeloze tegenstander en bevecht haar met alle middelen?

De advocaat van René Appel (2013)

David Driessen is strafpleiter bij een groot advocatenkantoor in Amsterdam. Als junior krijgt hij vooral kleine zaken toegewezen, maar zijn ambitie ligt bij het grotere werk. Zijn wens lijkt te worden juridisch moet bijstaan. Een mooie carrière lonkt, hij krijgt een hechte band met Hein, maar de vraag is of die niet té hecht wordt. Als Davids aandacht dan ook nog wordt afgeleid door de huwelijkse ontrouw waarvan hij zijn vrouw verdenkt, wordt zijn situatie hopeloos gecompliceerd en begeeft hij zich op een hellend vlak.

Lieve Edelachtbare van Max van Olden (2015)

Luna staat aan het begin van een veelbelovende carrière. Haar dagen worden gevuld met strafdossiers en het schrijven van pleitnota’s. Als Luna na een ruzie met haar vriend de nacht met een ander doorbrengt, realiseert ze zich niet dat ze daarmee alles op het spel zet.

Lieve Edelachtbare laat zien wat het betekent om te werken in de harde afrekencultuur van het strafrecht, en wat er gebeurt als iemand het recht in eigen hand neemt. 

Geen tijd om te sterven van Steve Cavanagh (2016)  

Ooit was Eddie Flynn een zwendelaar. Toen werd hij advocaat. Die twee beroepen hebben meer met elkaar gemeen dan je zou denken. Een jaar geleden zwoer Eddie nooit meer een rechtszaal te betreden. Nu is hij terug, als verdediger van het beruchte hoofd van de Russische maffia in New York. Deze Olek Volcheck heeft Eddies tienjarige dochter laten ontvoeren en dreigt haar te vermoorden als hij niet meewerkt. En de op zijn lijf gebonden bom is bedoeld als extra aanmoediging.  

Eddie heeft 48 uur om in een sensationeel moordproces de jury te overtuigen van de onschuld van zijn cliënt. Onder het oog van de media en de FBI moet Eddie alles uit de kast halen om te winnen. En om zijn dochter en zichzelf te redden moet hij Olek onschadelijk maken. Voorgoed.

Tijd om een echte legal thriller aan jouw verzameling toe te voegen? Hebban geeft vijf exemplaren van de laatstverschenen thriller van John Grisham weg! Kans maken op De verdediging? Bekijk dan het kader rechts naast dit artikel voor meer informatie.