Redenen om te blijven leven: depressie als thema in romans

Op zijn vierentwintigste stortte het leven van Matt Haig volledig in. Hij zag geen enkele uitweg meer, geen reden om te bestaan. In Redenen om te blijven leven  vertelt hij zijn autobiografische verhaal. Hij schrijft over hoe hij zijn depressie, die hem bijna vernietigde, overwon en hoe hij opnieuw leerde genieten van het leven. Redenen om te blijven leven is niet alleen een memoire, maar ook een zoektocht naar hoe om te gaan met een depressie. Vanaf 29 september is het boek verkrijgbaar, maar op Hebban kun je alvast de eerste pagina’s lezen. 

Lees hier een voorpublicatie

Depressie in romans

De laatste jaren wordt er veel opener gesproken en geschreven over depressie. Rustte er voorheen nog een taboe op dit onderwerp, tegenwoordig is er een tendens zichtbaar waarin depressie regelmatig het centrale thema van een roman vormt. Vaak zijn het boeken waarin de schrijvers hun persoonlijke verhaal, al dan niet gefictionaliseerd, uit de doeken doen. Doen ze dit om het verhaal van zich af te schrijven? Of hebben deze boeken een meer informatieve of taboedoorbrekende functie? Auteur Myrthe van der Meer, schrijfster van de psychiatrische romans PAAZ en UP, zei hierover in een eerder interview op Hebban:

"Problemen van je afschrijven in een brief of dagboek is zeer waardevol bij het op orde brengen van je leven, maar een boek is iets anders. Boeken schrijf je namelijk niet voor jezelf of jouw problemen, maar voor de lezer. Bij een boek betekent ‘van je afschrijven’ dan ook vaak dat de schrijver nog niet voldoende afstand had tot zijn onderwerp om er onafhankelijk en met compassie naar te kijken.

Het andere uiterste wordt gevormd door boeken die juist geschreven zijn om de ander ergens van te overtuigen. Boeken die geschreven worden om aan te tonen dat er nog veel te veel/te weinig wordt gestigmatiseerd in de psychiatrie en dat pillen puur vergif/levensreddend zijn. Of ze nou als aansporingen of aanklachten geschreven zijn, ik kan er persoonlijk niet zoveel mee. Ik lees liever een neutraal verhaal en trek dan zelf mijn conclusies. Dat is ook hoe ik PAAZ en UP heb geschreven: ik wilde niemand overtuigen en niets van me afschrijven, maar enkel en alleen opschrijven wat er precies gebeurd was, om te onderzoeken waarom die periodes precies zo bijzonder voelden, en om ze nooit te vergeten."

Voor wie geïnteresseerd is in het thema depressie en hier graag meer over zou willen lezen, zette Hebban een aantal depressie-boeken (let wel: geen 'depressieve boeken', want vaak zijn ze doorspekt met humor) over dit onderwerp op een rij:

De glazen stolp (The Bell Jar) - Sylvia Plath (1963)

Een van de bekendste voorbeelden van depressie in literatuur is de klassieker De glazen stolp van Sylvia Plath, waarin ze de diepe dalen en de waanzin van de menselijke ziel beschrijft. In deze roman volg je de ondergang van de getalenteerde Esther Greenwood in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Esther gaat na haar studie stage lopen bij een populair vrouwentijdschrift in New York, maar wordt helemaal niet serieus genomen. Na een afwijzing voor een vervolg van haar academische carrière trekt ze weer bij haar moeder in. Op zoek naar haar identiteit zinkt Esther steeds dieper weg in een depressie en uiteindelijk belandt ze in een psychiatrische kliniek.

De gelukkige huisvrouw - Heleen van Royen (2000)

Lea heeft alles wat haar hartje begeert: een mooi huis, geld in overvloed, een ambitieuze echtgenoot. Als Lea en Harry een kindje krijgen en het jongetje in zijn wiegje ligt, blijkt de verwachte roze wolk een gitzwarte te zijn. Lea wordt overvallen door een postnatale depressie.

Pil - Mike Boddé (2010)

Begin jaren negentig werd cabaratier Mike Boddé overvallen door een depressie. Een hele tijd viel er niets te lachen voor de man die de lachers altijd zo makkelijk op zijn hand wist te krijgen. De depressie dwong Boddé zijn samenwerking met Thomas van Luyn stop te zetten en zijn hele leven stond in het teken van de ziekte en het herstel. Pil is het verslag van deze gitzwarte periode, waarin hij ook nog zijn broer verloor aan kanker. Boddé móést dit verhaal vertellen, naar eigen zeggen omdat hij eerder uit de depressie was gekomen als hij destijds zo'n boek had gehad.

In tweestrijd - Jenna Blum (2011)

Karena Jorge is als tiener de enige die haar tweelingbroer Charles in toom kan houden. Charlies is depressief en kampt met een bipolaire stoornis die zo erg wordt dat hij zowel voor zichzelf als anderen een gevaar wordt. Op hun achttiende verjaardag maakt de tweeling iets mee dat zo heftig is dat ze het contact met elkaar volledig verbreken. Als Karena twintig jaar later een telefoontje krijgt dat haar broer onder dwang is opgenomen in een psychiatrische inrichting, besluit ze dat het tijd is om af te rekenen met het verleden. Ze gaat haar tweelingbroer ophalen bij de inrichting, maar daar aangekomen blijkt dat Charles ontsnapt is. Hij blijkt nog steeds gefascineerd te zijn door extreem weer en het tornadoseizoen is net begonnen...

Toen ik je zag - Isa Hoes (2013)

In Toen ik je zag vertelt actrice Isa Hoes over haar leven met acteur Antonie Kamerling die op 6 oktober 2010 een einde aan zijn leven maakte, ten gevolge van jarenlange depressiviteit. Hoes beschrijft zowel de hoogtepunten van hun relatie en carrière, als de diepe dalen waar Anthonie -en samen met hem ook zijn gezin- doorheen ging. 

PAAZ – Myrthe van der Meer (2012)

Myrthe van der Meer werd twee keer opgenomen op de psychiatrische afdeling van het algemeen ziekenhuis. Over haar eerste opname schreef ze de psychiatrische roman PAAZ, waarin hoofdpersonage Emma is gebaseerd op de schrijfster zelf.

Emma heeft een leuke baan, een geweldige vriend en een goed leven. Toch wil ze dood. Deze doodswens, veroorzaakt door haar depressies, is al zo lang aanwezig dat dit voor Emma geen reden is om opgenomen te worden. Als het van de ene op de andere dag toch zover komt dat Emma op de paaz belandt is ze er dan ook van overtuigd dat het een vergissing moet zijn. Wat volgt is een zoektocht naar zichzelf, waarin een beeld wordt geschetst van de bizarre, psychiatrische wereld van regels, pillen en diagnoses. Langzaam maar zeker begint Emma te beseffen dat haar opname toch niet voor niets is.

PAAZ is inmiddels toe aan een dertiende druk en wordt momenteel bewerkt tot een film en een theaterstuk.

UP – Myrthe van der Meer (2015)

In UP, het vervolg op PAAZ gaat Emma vol goede moed naar het laatste gesprek met haar psychiater. Op de paaz aangekomen blijkt echter dat haar psychiater is verdwenen en dat de vervanger niet op de hoogte is van het eindgesprek. Voor ze het goed en wel doorheeft wordt Emma voor de tweede keer opgenomen op de paaz. Emma begrijpt niets van deze opname en zoekend naar een verklaring raakt ze langzaam maar zeker verstrikt in de wonderlijke paaz-wereld. Als klap op de vuurpijl volgt ook nog een nieuwe diagnose: manisch-depressief.

Een fragment uit UP lees je hier. In het voorjaar van 2016 verschijnt er van Myrthe van der Meer ook een kinderboek over depressie, Pien & De Spoken.

 
Nog te verschijnen:

Komiek versus Depressie - Kevin Breel (oktober)

Het gaat Kevin Breel voor de wind: hij is een succesvol comedian, een cum-laude student en heeft veel vrienden. Kortom, de droom van elke ouder, de perfecte schoonzoon. Dit is echter niet de volledige waarheid. Kevin is ook suïcidaal depressief. Ten overstaan van drie miljoen TEDx kijkers vertelde hij zijn verhaal. Met Komiek versus Depressie zette hij dit openhartige verhaal op papier: van het moment dat hij op de rand van zijn bed zat met een overdosis pillen in zijn hand, tot zijn langzame herstel. Breel is openhartig over alles en haalt met zijn keiharde grappen het taboe dat op depressie rust onderuit. In Noord-Amerika is Komiek versus Depressie een grote hit, het is afwachten hoe deze 'Canadese PAAZ' in Nederland wordt ontvangen.

Even leek alles normaal - Mila van Oosten (oktober)

Mila heeft alles: ze ziet er goed uit, heeft een appartement in Amsterdam, werkt bij een hip reclamebureau én heeft een nieuwe liefde. Haar leven lijkt het perfecte plaatje, althans aan de buitenkant. Van binnen gaat Mila al jarenlang de strijd aan met de demonen in haar hoofd, met haar depressie.
In Even leek alles normaal vertelt ze over hoe ze zich door het leven danst, over de vraag hoe je je overgeeft aan een nieuwe liefde als je eigenlijk je handen vol hebt aan jezelf, over hoe je je familie gerust probeert te stellen terwijl je je ook zorgen maakt of het wel goed met je gaat, over wat 'normaal' is en over zelfacceptatie.

Binnenkort lees je op Hebban een interview met Mila van Oosten!

Giveaway
Benieuwd naar Redenen om te blijven leven ? Doe mee met de giveaway en maak kans op een exemplaar!

Meer leestips? Hebban redacteur Lindy de Jong maakte eerder dit jaar een tiplijst over het thema 'waanzin' in Young Adult boeken.