R.F. Kuang en de venijnige roman

R.F. Kuang (Rebecca) werd geboren in Guangzhou, China en emigreerde op haar vierde met haar familie naar de Verenigde Staten. Tijdens een tussenjaar in China, op haar negentiende, begon ze met het schrijven aan haar debuut The Poppy War. Ze werkte vijf jaar aan de trilogie en merkte al snel dat ze het verstikkend vond zo lang met hetzelfde bezig te zijn, terwijl ze zelf wél veranderde. Dat besloot ze voortaan anders te gaan doen, vertelt ze in een interview. Haar tweede project Babel werd dan ook een stevige historische fantasy en haar derde project Yellowface een boek dat meer leest alsof je door socialmediaplatform X aan het scrollen bent.

'Ik hou er gewoon echt van tussen stemmen te springen, te experimenteren en mezelf nieuwe creatieve uitdagingen te geven.'

Dat haar aanpak werkt, bewijzen haar onderscheidingen wel. Ze wordt genoemd op meerdere lijsten en heeft de Nebula, Locus, Crawford én British Book Award op haar naam staan. Daarnaast zit Kuang ook op academisch vlak niet stil. Ze heeft een master in Chinese Studies afgerond aan Cambridge en een master Contemporary Chinese Studies aan Oxford. Momenteel werkt ze aan haar PhD in Oost-Aziatische talen en literatuur aan Yale, waar ze Chinese en Aziatisch-Amerikaanse literatuur bestudeert. Is Kuang dan, net als Athena in Yellowface, succesvol in alles wat ze doet? Verre van, laat de schrijfster weten:

'Mijn vroege uitgeefervaring leek veel meer op die van June. De reden waarom ik met sympathie kan schrijven over haar wrok en frustratie over de industrie is omdat ik die gedachten ook heb gehad. Ik heb moeten delen in die frustratie.'

June versus Athena

Kuang had heel wat plezier in het schrijven van Yellowface, vertelt ze in een interview. 'Ik was gewoon zo heerlijk slecht. Het is net zoiets als door de modder rollen en jezelf vies maken. Ik denk dat het louterend en gewoon heel vermakelijk werkte om de wereld door de ogen van Juniper Song te bekijken.' Voor ze aan dit project begon, raakte Kuang geïnteresseerd in een trend die ze met name tegenkwam in het psychologische thrillergenre: vrouwelijke hoofdpersonages met een neerbuigende, veroordelende en ronduit venijnige stem. En vooral hoe verslavend ze zijn om te lezen.

'Het is alsof je aan de bar zit met je gemeenste vriendin terwijl ze iedereen beledigt die door de deur komt. Het is niet een stem die we willen overnemen of zelfs maar een stem die we altijd om ons heen willen hebben, maar om wat voor reden dan ook is het erg leuk om te lezen.'

June schrijven was makkelijk voor Kuang, omdat ze June kent. 'We kennen June allemaal,' laat ze in een ander interview weten. 'Ze is alle witte paranoia, verdenkingen, jaloezie en arrogante waar ik mee te maken heb gehad. Ik ken die stem omdat ik hem constant hoor. Ik hoor het zo vaak dat ik het op een bepaalde manier geïnternaliseerd heb en het mijn ergste criticus is geworden.' Het is de twijfel of ze alleen aandacht krijgt omdat ze Aziatisch is en tot een minderheid behoort. 'Dus op een bepaalde manier was het heel louterend om haar stem eindelijk op papier te zetten, want op die manier heb ik er enigszins controle over.'

LEES MEER / Leesclubvragen: Yellowface van R.F. Kuang

Daarentegen staat Athena veel verder van de schrijfster af, ook al denken mensen vaak dat ze het personage op zichzelf heeft gebaseerd. 'Athena is mijn ergste nachtmerrie,' vertelt Kuang juist. 'Ze is al die dingen waarvan ik hoop dat ze nooit waar zullen worden over mijzelf.' Zowel Athena als June zijn moeilijk in een hokje te stoppen en juist dat ongemak maakt Yellowface zo'n sterk boek. Kuang koos er bewust voor Athena's stem al vroeg uit het verhaal te halen, waardoor je haar alleen leert kennen door de blik van anderen zonder dat ze zichzelf verdedigen kan. Er komen heel wat nare trekken van Athena naar boven en Kuang laat de waarheid in het midden:

'Ik denk graag dat ze misschien niet zo gemeen is als iedereen doet voorkomen. Maar tegelijkertijd is ze waarschijnlijk ook geen goed mens, niet iemand met wie je bevriend zou willen zijn.'

De literaire wereld

Kuang had Yellowface niet als debutant kunnen schrijven, vertelt ze in een van haar interviews. 'Het heeft me een paar jaar gekost om mensen te leren kennen, te zien hoe er achter gesloten deuren wordt gewerkt, hoe er over andere auteurs wordt gepraat en om de ins en outs van het uitgeversvak te begrijpen.' Voordat ze het boek verkocht, wist ze niet hoe moeilijk het was 'aan de andere kant' – niet alleen hoe auteurs naar elkaar toe zijn, maar ook hoe erg het is binnen de uitgeverijen. Zo was Candice Lee in eerste instantie geen onderdeel van de centrale plottwist, tot Kuang allerlei verhalen te horen kreeg van haar uitgeversteam over de slechte behandeling en discriminatie van medewerkers bij uitgeverijen.

LEES MEER / Het Hebban Boek van de Maand is: Yellowface van R.F. Kuang

Dat maakt de urgentie van het uitbrengen van een boek als Yellowface alleen maar groter. 'Ik denk dat auteurs graag veel klagen over hun uitgevers; uitgevers klagen waarschijnlijk ook graag veel over hun auteurs,' vertelt ze in een ander interview. 'De waarheid is dat iedereen het moeilijk heeft in deze industrie.' In Yellowface komen deze verschillende lagen goed naar voren. Zowel Athena als June zien de industrie als een competitie – het succes van een ander gaat ten koste van dat van henzelf. Zo weigert Athena om andere Aziatisch-Amerikaanse auteurs te helpen, omdat ze bang is haar voorkeurspositie te verliezen. Zoals Candice zegt in haar tirade tegen June:

'Weet je wat het betekent om te horen te krijgen dat ze al een Aziatische schrijver hebben als je een boek voorstelt? Dat ze niet twee minderheidsboeken in hetzelfde seizoen kunnen uitgeven?' (uit: Yellowface).

Ook de mate waarin een bestseller 'gemaakt' wordt door de aandacht die de uitgeverij vooraf besluit te investeren werkt ontnuchterend, zowel voor June als voor de lezer van Yellowface. Kuang windt er geen doekjes om en laat zien hoe de publieke opinie een auteur maakt of breekt, waarbij grilligheid opnieuw de boventoon voert. Zoals Hebban-redacteur Roos schreef in het Hebban Boek van de Maand-artikel: 'In een wereld die draait om profilering in plaats van acties, intenties of idealen, zijn de mensen die June terechtwijzen nauwelijks een haar beter. Ze profiteren maar al te graag van Junes succes of ondergang,' vertelt ze.

'De publieke opinie buigt dan weer de ene, dan weer de andere kant op en niemand ontsnapt aan de vlammen.'

Culturele toe-eigening

Dat de Chinees-Amerikaanse Kuang een boek schrijft vanuit het oogpunt van een witte schrijfster die het manuscript van haar Chinees-Amerikaanse vriendin steelt, laat zien hoe goed Kuang heeft nagedacht over het hete hangijzer van Yellowface: culturele toe-eigening. 'Ik vind het hilarisch dat al onze veronderstellingen over wie het mag doen of wanneer iets telt als culturele toe-eigening verdwijnen als je de identiteiten omkeert,' vertelt ze in dit interview. Zo wordt Athena in Yellowface bijvoorbeeld beschouwd als een authentieke stem voor de Koreaanse Oorlog omdat ze Aziatisch is, ook al is ze Chinees-Amerikaans en heeft niemand in haar familie er een link mee.

'Ik wilde de vraag omdraaien en vragen: kunnen we het hebben over culturele toe-eigeneing en het stelen van verhalen als we het loskoppelen van de rassenkwestie?' stelt Kuang. Athena heeft tijdens haar korte maar succesvolle loopbaan heel wat materiaal voor haar verhalen gestolen – zelfs van June, iets waar echt geen ethisch excuus voor bestond. 'Misschien is ze een goede schrijfster,' speculeert Kuang in een interview. 'Maar de vraag is of ze nog iets anders bijdraagt dan het oplepelen van zielige verhalen voor de consumptie van witte mensen. En dat is een open vraag.'

Door June in Yellowface centraal te zetten, speelt Kuang met dat argument door precies dat te doen waar June van beschuldigd wordt – schrijven over een ervaring die niet de hare is. Wat Kuang betreft is het idee dat je alleen mag schrijven over je eigen ervaringen beperkend en zelfs schadelijk. 'Je zou zien dat Aziatisch-Amerikaanse schrijvers te horen krijgen dat ze niets anders kunnen schrijven dan over immigrantentrauma's of de moeilijkheden van Aziatisch-Amerikaans zijn in de Verenigde Staten,' waarschuwt de auteur in een interview.

'Ik denk dat fictie moet gaan over verbeelding buiten ons eigen perspectief, over in andermans schoenen stappen en in je inleven in een ander. Ik hou dus echt niet van argumenten die mensen reduceren tot hun identiteit of die strikte voorwaarden stellen aan waar je wel en niet over mag schrijven.'

Heb jij Yellowface al gelezen?