Rik van de Westelaken: 'Als voorlezer wil ik de betekenis van de auteur goed naar voren brengen'

Meer Week van het Luisterboek vind je op het Luisterboeken-kanaal

Van presentator naar voorlezer van luisterboeken. Het lijkt niet zo’n grote stap, toch ging er voor Rik van de Westelaken een nieuwe wereld open. ‘Tien jaar geleden luisterde ik mijn eerste luisterboek op CD, dat ik leende van een collega. Het waren Amerikaanse boeken met eveneens Amerikaanse voorlezers en ik vond ze te gek. Ik ben altijd al met audio bezig geweest: verhalen vertellen, verhalen luisteren. Zo luisterde ik vroeger naar het radioprogramma van Jacques Plafond op Hilversum 3 en als zestienjarige begon ik bij de lokale radio omroep. De kennismaking met een luisterboek deed mij inzien dat je een boek niet alleen kunt lezen, maar ook kunt luisteren.’

Als verhalenverteller op het front van nieuws en non-fictie begon het bij Van de Westelaken te kriebelen om eens op een andere manier verhalen te vertellen. ‘Ik had eens laten vallen dat ik het leuk zou vinden om een boek voor te lezen en via via werd ik benaderd om het populair wetenschappelijke boek Oud worden zonder het te zijn (van Rudi Westendorp, red.) voor te lezen. Een populair-wetenschappelijk boek, maar plechtig geschreven, dus op een of andere manier voelde ik me af en toe als de koning die de troonrede voordroeg. Bij het journaal schreef ik al mijn eigen teksten en toen las ik de tekst van iemand anders voor. Het was dus wel even wennen.’

Voorheen fervent luisterboekenverslinder in de auto, maakt Van de Westelaken momenteel meer meters in papieren boeken als hij in de trein zit. ‘Maar de luisterboeken zijn er nog steeds; zo luister ik momenteel naar Kolja van Arthur Japin dat hij ook zelf heeft voorgelezen. Daardoor vind ik het ook extra leuk om te luisteren.’

De betekenis van een boek

Vanaf de eerste kennismaking als voorlezer was het raak voor de presentator en kwamen er meer projecten op stapel. Ook fictie werd een ingang voor hem en dat is voor Van de Westelaken als veellezer een eervolle taak. ‘Als voorlezer wil ik de betekenis van de auteur goed naar voren brengen. Soms is een tekst simpelweg een tekst maar in sommige gevallen moet je deze ook interpreteren. Eigenlijk leg je je gevoel erin en het is cruciaal dat je dit als voorlezer goed doet,’ legt hij uit. ‘Ik ben geen acteur dus ik probeer het niet te spelen. Ik moet mij inleven in wat de personages meemaken en wat hen bezighoudt. Voor mijn werk hoef ik dat niet te doen en met luisterboeken heb ik de permissie dit wel te doen. Gruwelijke dingen zeggen bijvoorbeeld,’ sluit hij af met een lach.

De titels die Van de Westelaken tot nu toe heeft voorgelezen, hebben hem geraakt of hebben een speciale betekenis voor hem. Momenteel is hij bezig met 22/11/1963, een van de meest omvangrijke boeken van Stephen King. ‘Eigenlijk vind ik dat het verhaal bij me moet passen; de schrijfstijl moet mij voorbeeld bevallen.’ Zo las hij het romandebuut De afwezigen van Lieke Kézér voor en was hij weggeblazen door het verhaal. ‘Echt een fantastisch boek, maar daarmee is het meteen een belangrijkere taak om mij als voorlezer te verdiepen in het boek.’

Verhalen die uit het hart gegrepen zijn

Tijdens de Week van het Luisterboek kan iedereen in de appstore van zijn smartphone de Hebban Cadeau-app downloaden waarop onder andere het luisterboek van Ik kan er nét niet bij, geschreven door Sander Verheijen, terug te vinden is. Rik van de Westelaken was verantwoordelijk voor de stem van het luisterboek. ‘Non-Fictie maar een verhaal dat echt uit het hart gegrepen is. Ik vertel Sanders verhaal en alles is waargebeurd en dat geeft het boek meteen een andere lading voor mij als voorlezer. Daarnaast is het een toegankelijk geschreven boek, licht humoristisch met een soort knipoog ook al gebeuren er best wel heftige dingen. Sommige momenten zijn ook zwaar en ik heb ook wel, wat ik niet eerder heb gehad, met tranen in de ogen moeten stoppen met voorlezen. Het is een heel ontroerend boek; over vallen en opstaan maar het gaat ook over hoe sterk een mens kan zijn.’

Hoewel hij vaak wordt geassocieerd met non-fictie vanwege zijn achtergrond als journalist, heeft Van de Westelaken toch een lichte voorkeur voor fictie. ‘Zo ben ik wel eens gevraagd om een boek over Donald Trump voor te lezen. Volgens de auteur is Trump via een samenzwering aan de macht gekomen, maar dat staat nog niet vast. Als ik als journalist dat boek toch voorlees, lijkt het alsof ik het met die theorie en auteur eens ben.  Daarom voel ik mij prettiger bij het voorlezen van fictie omdat ik mijn werk hiermee zuiver houd.’

Met ieder boek dat hij voorleest, is er wel een haakje of motto terug te vinden dat Van de Westelaken bijblijft. Zo leerde hij heel veel meer over Rusland door het voorlezen van Poubelle van Pieter Waterdrinker en genoot hij enorm van het voorlezen van een YA roman van John Green. ‘Ieder boek is weer een feestje om te doen en daarmee is het ook ontzettend eervol.’

Uitdaging

Een van Riks favoriete romans is De waarheid over de zaak Harry Quebert geschreven door Joël Dicker, maar ook de Mr. Mercedes trilogie van Stephen King heeft een onvergetelijke indruk gemaakt. ‘Deze boeken zitten goed in elkaar en zou ik wel graag terug willen zien als luisterboek. Stephen King heb ik eerder heel veel gelezen maar op een zeker ogenblik was ik er even klaar mee. Toen hij een aantal jaren geleden in steeds meer lijstje opdook, zoals de VN Detective & Thrillergids en in de lijst met populaire boeken op Hebban, ontdekte ik hem opnieuw. Die man is zo origineel en creatief, het lijkt soms formule werk maar het basisidee is zo bijzonder.’ Terecht merkt Van de Westelaken op: ‘Het zijn gave zinnen maar soms zo moeilijk om voor te lezen. Daarmee heb ik een extra uitdaging om het verhaal goed over te dragen naar de lezer.’

Een wereld die voor je opengaat

De ontwikkelingen rond het luisterboek zijn soms niet bij te houden. Van CD’s zijn veel lezers inmiddels overgestapt naar apps die je de gelegenheid geven om op ieder moment en waar je ook bent te genieten van een verhaal in je oren. ‘Wat ik jammer vind, is dat luisterboeken vaak nog relatief onbekend zijn,’ geeft Van de Westelaken toe. ‘Ik ben dol op lezen en vind luisterboeken een verrijking. Het kan zelfs een verrijking zijn voor mensen die niet meteen iets hebben met lezen maar wel de verhalen willen horen. De traditie van verhalen vertellen en lezen in het algemeen zijn heel belangrijk als je opgroeit, dus ik ben heel blij dat luisterboeken hier een bijdrage aan leveren.’

Foto Rik van de Westelaken in header: Dingena Mol | Meer artikelen over de Week van het Luisterboek vind je terug op dit kanaal.