Robert Bosnak: 'Lood in goud veranderen zou mogelijk geweest kunnen zijn'

Geen onderscheid tussen kennis en liefde

Bosnak verdiepte zich jarenlang in de alchemie, lang voordat hij het als thema voor zijn roman koos. 'Alchemie komt uit een tijd waarin er nog geen onderscheid was tussen kennis en liefde', legt hij uit. 'Het ging allemaal om aantrekkingskracht, of het nu ging om aantrekkingskracht tussen man en vrouw of de aantrekkingskracht van de aarde. Alle materialen leefden: de mens leefde, maar ook het glas waaruit hij dronk. Het idee dat wij mensen leven en dat de dingen dood zijn, is eigenlijk pas in de zeventiende eeuw ontstaan. Als alchemisten ergens aan werkten, dan was het een dialoog. De alchemist en het materiaal zijn samen bezig om goud te maken: het metaal wil zelf ook goud worden. Voor mij is het belangrijk om te onderzoeken wat we hebben verloren met onze concentratie op de wetenschap.'

Een leven zonder wetenschap, daar moet Bosnak echter niet aan denken. 'Ik zou absoluut niet zonder wetenschap, zonder het rationele, willen leven', zegt hij resoluut, 'we hebben er zoveel mee gewonnen. Maar om tot die wetenschap te komen, moesten de mensen eerst een scheiding maken tussen degene die kijkt en datgene wat bekeken wordt. De alchemie gaat terug naar de tijd waarin dit hetzelfde was, kijker en bekenene waren één. Deze roman is een gedachte-experiment waarin ik nadenk over tijd, over materie, maar dan sterk verweven met liefdesverhalen. Want romantiek en erotiek, dat hoort bij alchemie. Daarom zijn veel alchemistische ideeën verwoord in beelden van seksualiteit.'

Kantelpunt

Het kwam niet door die seksuele symboliek, dat wetenschappers niet veel met de alchemie op hadden, meent Bosnak. 'De grootste wetenschapper van de zeventiende eeuw, Isaac Newton, was een alchemist. Ook Robert Boyle, de vader van de chemie, was een alchemist. Dat toont alleen maar aan hoe sterk het in die tijd door elkaar liep. Daarom is die periode ook zo interessant. Net als de Renaissance, het tijdperk na de middeleeuwen waarin voelen en denken van elkaar gescheiden werden, is de zeventiende eeuw een kantelpunt.' Zou het vanwege die overgang, dat kantelpunt, zijn dat de alchemie zich goed leent als literair onderwerp? 'Ik geloof van wel', zegt Bosnak, 'omdat we er nog steeds een verlangen naar hebben. We bevinden ons dan wel in een andere periode, maar we verlangen terug naar een tijd waarin alles om ons heen leefde, naar een wereld waar je mee kan communiceren. We leven nu in een dood heelal, een dood heelal waarin we kleiner zijn dan mieren en niets betekenen. Er was een tijd waarin dat niet zo was, waarin we ergens voor stonden. Ik geloof dat mensen dat nog altijd willen.'

Net als het veranderen van lood in goud. 'Als het ooit mogelijk is geweest om lood in goud te veranderen, dan zou dat nu nog zo moeten zijn', redeneert Bosnak. 'Maar of dat daadwerkelijk zo is, dat weet ik niet. Ik heb het zelf nooit gezien.' Toch zijn er, overal ter wereld, nog mensen op zoek naar de Steen der Wijzen. 'Absoluut', zegt Bosnak. 'Ik heb reacties van mensen gekregen die zeggen dat het niet nodig is om er fictie over te schrijven, omdat ze de transmutatie zelf gezien hebben. Weer anderen zeggen dat ik er helemaal naast zit met mijn beschrijving. Ik kreeg bijvoorbeeld een Facebook-bericht  van een man uit Afrika, die zei: ‘Jij begrijpt het helemaal niet, wij doen dat heel anders.’ Maar ik ga de discussie niet aan, ik kijk er fictief tegenaan. Ik benader de alchemie vanuit het perspectief dat het mogelijk geweest zou kunnen zijn.'

Rode sulfur is verschenen bij The House of Books.

Giveaway

Benieuwd naar Rode sulfur ? Wij maken een aantal lezers blij met dit boek! Doe mee met de giveaway!