Ruby Wax: ‘Mindfulness is gym voor je geest'

Voorafgaand aan het interview met Ruby Wax (1953) besloot ik, geheel in mindfulness-stijl, twintig minuten eerder te komen, zodat ik in alle rust een mindfuloefening kon doen uit haar boek Frazzled. De twintig minuten eerder lukte, de oefening daarentegen niet. Een babbeltje met bekenden, nog even een Facebookbericht plaatsen, een vriendin appen, mijn ouders een smsje sturen en toch ook maar dat mailtje beantwoorden, want daar komt het vanmiddag vast niet meer van. Zucht. Weg plan om volledig in mindfulness-staat aan het interview te beginnen en dat terwijl er zulke goede, simpele en vooral makkelijke oefeningen in Wax’ boek staan. Want, kom op, het geconcentreerd roeren, ruiken en proeven van de vakkundig gemaakte cappuccino zou toch niet zo moeilijk moeten zijn. Het kan niet anders zijn dan dat die twintig minuten gewoon twee keer zo hard zijn weggetikt. Wedden?

Dan is het mijn beurt om de speciaal voor Ruby Wax gereserveerde kamer binnen te lopen en al mijn vragen op haar los te laten. Wax kijkt even op van haar laptop, zegt gedag en tikt dan snel nog even een mailtje weg. ‘Sorry about that,’ zegt ze en tikt nog even verder. 'Geen enkel probleem', antwoord ik zo mindfulness mogelijk, maar intussen is mijn hoofd alles behalve mindful. Erger, mijn hersenen maken overuren. Aaahhhh, ik heb maar drie kwartier en voor mij zit een geweldige vrouw van wereldformaat mét een verhaal. Ik heb ongeveer vijfhonderdduizend vragen, maar blijf hier heel rustig onder. Misschien nu maar even die koffie roeren, ruiken en proeven. Wax tikt rustig door en tikt en tikt, terwijl ook de tijd verder tikt. Helaas… ik ruik en proef slechts mijn angstzweet. ‘Sorry, that’s totally not mindfulness,’ zegt Wax na vijf minuten wijs en sluit haar laptop. 'Geen enkel probleem, we hebben de tijd', zeg ik kalm, maar van binnen buldert een orkaan in volle sterkte. Ik haal even diep adem en start met het interview.

Waarom een boek over mindfulness?

‘Hersenen, gedachten en hoe we ermee omgaan, is goed materiaal om over te lezen en te schrijven. En je moet over een onderwerp schrijven waarover je zelf zou willen lezen.’

Het boek over mindfulness komt niet helemaal uit de lucht vallen. Toen Wax zeven jaar geleden depressief werd, zocht ze naar een mogelijkheid om er vanaf te komen. Zo werd ze geattendeerd op de tweejarige studie aan de Universiteit van Oxford. Ruby Wax is inmiddels afgestudeerd en heeft een master in MBCT (op mindfulness gebaseerde cognitieve therapie). ‘Als ik ergens voor ga, ga ik er helemaal voor.’ Ze was aan deze studie begonnen, vanwege 'het indrukwekkende wetenschappelijk bewijs dat deze therapie het hoogte succespercentage heeft in de behandeling van een heel scala aan lichamelijk en geestelijke stoornissen.'

Kunt u, voor al diegenen die de afgelopen twintig jaar onder een rots hebben gelegen, uitleggen wat mindfulness denken eigenlijk is?

‘Het is een manier om je vermogen om aandachtig te zijn te oefenen. Als je je ergens op concentreert, kunnen je kritische gedachten wegvallen. Je merkt je gedachten en gevoelens op, zonder dat je jezelf afranselt terwijl je dat doet. Als je op deze manier met je gedachten omgaat, neemt je stress af.’

Pfff, dat is een onmogelijk opgave. Zodra je je ergens op concentreert, denk je eigenlijk al aan iets anders.

‘Oefenen, oefenen en oefenen. Zoals iedere nieuwe vaardigheid die je wilt ontwikkelen, moet je oefenen. Door flink te oefenen ontwikkel je een gedeelte in je hersenen dat de cortizol laat afnemen. Het krimpt in en de stress neemt af. Je oefent je gedachten en je brein op een bepaalde manier. Als je het even niet meer weet, moet je weten wanneer je je gedachten uit moet schakelen. Je moet ook niet iedere gedachte die je hebt geloven.’

Het gaat niet om je aandacht te vestigen op iets buiten jezelf, maar om in staat te zijn je aandacht naar binnen te richten, een stapje achteruit te doen en je gedachten te bekijken zonder je gebruikelijke commentaar.

Oefenen dus. De hele dag?

‘Vergelijk het met het willen hebben van een sixpack. Daarvoor zul je ook moeten trainen. Zie het als het doen van sit-ups: die doe je ook niet de hele dag, maar hooguit tien minuten. Of zie het als joggen. Je jogt toch ook niet de hele dag? Met mindfulness werkt het hetzelfde. Maar je moet het wel iedere dag doen. Je gedachten, je hersenen zou je kunnen zien als een soort spier die getraind moet worden. Iedere dag weer, anders wordt de spier slap. Mindfulness is gym voor je geest.’

Ineens staat Ruby Wax op van haar stoel en gaat door de kamer lopen. ‘Sorry, maar anders word ik zo stijf. Ik moet even lopen.’ Aan het einde van de tafel staat een doos vol met haar boeken. In stapels haalt ze de boeken eruit en begint ze te signeren. ‘Dit kan ik echt op een mindful manier doen.’ En inderdaad, de ene handtekening is nog niet gezet of de volgende is al aan de beurt. Intussen stel ik stoïcijns de volgende vraag.

Lees verder op pagina 2