Schrijf en wees verdoemd

Schrijf en wees verdoemd

Op een decemberochtend in 1824 ontving de Duke of Welington een brief: "My Lord Duke, in de memoires van Harriette Wilson die ik ga publiceren, staan verscheidene anekdotes over u die mogelijk beter niet gepubliceerd kunnen worden. Dat is tenminste mijn mening. Ik heb de drukpers even gestopt, maar de publicatie zal volgende week plaatsvinden en eventuele wijzigingen zullen snel moeten worden doorgevoerd." De brief was getekend door pornograaf en uitgever van schandaalpublicatie, Joseph Stockdale, in een poging de Duke af te persen. Harriette Wilson was een courtisane. De Duke of Wellington, veldmaarschalk, minister, nationale held, echtgenoot en vader antwoordde: "Publish and be damned".

Schrijf wat anderen niet eens durven denken. Als je geen grenzen verlegt, kun je alleen maar herhalen wat miljoenen voor je hebben gedaan. Schrijven is offers brengen. Soms is dat offer de relatie met je geloofsgenoten, soms de relatie met je familie en bekenden en soms moet je een groot offer brengen: je vrijheid, of zelfs je leven.

Tijdens zijn openingsspeech bij het Writers Unlimited festival 2015 in Den Haag zei Karl Ove Knausgård het als volgt: “Iedereen die schrijft, of het nu romans, krantenartikelen, Facebookposts, dagboeken of brieven zijn, zal vroeg of laat tegen de grens aanlopen van wat niet kan, niet zal, niet zou en niet moet worden geschreven. Deze grens is als een onzichtbare muur. Er doorheen breken is pijnlijk, het geeft een angstig gevoel in je lichaam. 'Als ik dit schrijf gebeurt er iets met mij of met iemand anders.' Aan de andere kant is er de aantrekkingskracht van het taboe. Als je het over vrijheid van meningsuiting hebt en echt wilt begrijpen wat het inhoudt en hoe belangrijk het is, moet je het over deze onzichtbare muur hebben. Waar staat die muur, waarom staat hij er, wat moet die muur beschermen? De onzichtbare muur scheidt ons van wat we niet willen zien, willen erkennen. Het is de grens van de moraliteit van onze samenleving, de optelsom van alles wat we zijn en waar we ons leven op baseren. De muur staat er om een praktische reden: hij zorgt ervoor dat veel mensen met elkaar kunnen samenleven.”

De drijfveren om te schrijven zijn dezelfde als die voor moord: liefde, jaloezie, hebzucht, idealisme en narcisme. Vaak zal het om een combinatie van de laatste twee gaan. Geroepen om als Jeanne d'Arc grote daden te verrichten en op de brandstapel te sterven en onsterfelijk te worden. De vijftien minuten beroemdheid van Andy Warhol overstijgen. Wie schrijft die blijft!

Salman Rushdie die het waagt de Islam te bekritiseren. De Sade die door zijn scabreuze boeken in een kerker belandt. Theo van Gogh die na achtereenvolgens vruchteloos Christenen en joden te hebben geschoffeerd eindelijk zijn brandstapel vond in de vorm van een geschifte moslim. De cartoonisten in Parijs die... Cynisch? Of toch een onzichtbare muur?

Stefan van Mierlo