Serie: Het lied van ijs en vuur (deel 1)

In drie artikelen gaan we -spoilervrij - in op de wereld van Martin, de boeken en de personages. Vandaag deel 1, over Westeros en de rest van de bekende wereld, het begin van de romanserie en de gezichtspunten van de hoofdpersonen.

Inleiding

De Amerikaan George Raymond Richard (R.R.) Martin is één van de schrijvers die eind jaren negentig opkwam met vernieuwende, uitgebreide fantasyreeksen, vaak met een grimmige, heftige toon en setting. Maar hij is al veel langer bezig als schrijver van verhalen, novellen, screenplays en romans. Zijn carrière begon in de jaren zeventig met publicaties in grote Amerikaanse sciencefiction- en fantasybladen zoals Analog, Omni en Orbit. In 1973 werd zijn eerste verhaal voor zowel een Nebula en een Hugo Award genomineerd. Toen won hij deze grote genreprijzen nog niet, maar hij bleef hard doorwerken. In 1980 won hij beide prijzen wel voor zijn verhaal Sandkings in de categorie novelette (voor de wedstrijdtypes onder ons: tussen 7.500 en 17.500 woorden). Daarnaast kreeg hij vele nominaties bij grote prijzen voor zijn verhalen en romans.

In de tweede helft van de jaren tachtig verlegde Martin zijn werkterrein grotendeels naar de televisie-industrie. Hij trad op als schrijver en redacteur van de bekende shows Twilight Zone en Beauty and the Beast. Daarnaast werd hij redacteur en schrijver voor de nog steeds lopende boekenserie Wild Cards. Deze serie speelt in een alternatieve wereld, waar sommige mensen door een buitenaards virus superkrachten hebben gekregen. Diverse schrijvers, onder wie Martin zelf, dragen verhalen en romans bij.

Begin jaren negentig zette Martin de eerste stappen op het pad dat hem wereldwijde roem zou opleveren: hij tokkelde de eerste noten van Het lied van ijs en vuur (A Song of Ice and Fire), wat tot zijn magnus opus zou uitgroeien, met naast de boeken nog tal van producten, inclusief de monumentale tv-serie Game of Thrones door zender HBO. Het gezang is nog steeds niet verstomd, al worden de jarenlange pauzes tussen de boekdelen door velen als frustrerend ervaren.

De wereld van ijs en vuur

Het grootste deel van het verhaal van Het lied van ijs en vuur speelt op het continent Westeros. In de boeken wordt niet helemaal uitgespeld hoe groot Westeros is, zelfs in het prachtige boek The Lands of Ice and Fire, met uitneembare kaarten, wordt dat niet helemaal duidelijk. Maar als je naar de reisafstanden en beschrijvingen kijkt neigt Westeros eerder naar een grote versie van de Britse eilanden, dan naar een kleine vorm van de Amerika’s. Toch zijn er grote verschillen in landschap en klimaat: van Arabisch heet (Dorne), via mediterraan getemperd (Koningslanding, de rots van Casterling) en Scandinavisch fris (Winterfell), tot arctisch koud (de IJsmuur en ten noorden daarvan), met bijbehorende volkeren en omgangsvormen. De ‘beschaafde’ landen van Westeros, dat wil zeggen, alles ten zuiden van de IJsmuur in het verre noorden, waren oorspronkelijk opgedeeld in zeven koninkrijken, die traditioneel vijandig tegenover elkaar stonden. Daar kwam, lang voor het begin van de boekenserie, een einde aan, toen er veroveraars op de kusten van Westeros landden. De meedogenloze Targaryen-clan kwam vanuit het gedoemde land Valyria om een nieuw koninkrijk voor zichzelf uit te hakken. Dat lukte ze met hulp van hun geheime wapen: draken. De oude koninkrijken van Westeros werden makkelijk verslagen, omdat ze het nooit eerder tegen deze vuurspuwende, vliegende forten hadden hoeven opnemen. De Drakenheren namen de macht over. Over deze gebeurtenissen en de rest van de geschiedenis van Westeros en de bekende wereld is onlangs een fraai boek verschenen: De wereld van ijs en vuur, verborgen geschiedenis van Westeros en Game of Thrones. Ook dit boek is geschreven door George Martin zelf, alleen niet in romanvorm, maar als geschiedschrijving. Het boek is in samenwerking met de makers van de website Westeros.org tot stand gekomen en geïllustreerd met zo’n 170 prachtige platen.

De romanserie Het lied van ijs en vuur

Aan het begin van de serie is er sprake van een onrustige tussenperiode. De adel is enkele jaren voordien in opstand gekomen tegen de Targaryen koning en omdat de draken inmiddels uitgestorven zijn, is de opstand geslaagd. Er is een nieuwe koning, Robert Baratheon, die uit de opstandelingen is gekozen omdat hij de beste krijger was. Maar oude ambities en vetes steken steeds nadrukkelijker de kop op. Alom wordt samengespannen, soms met woorden, maar net zo vaak met moordaanslagen en erger. Het is absoluut niet pluis in Westeros en dit is enkel het begin.

In 1996 werd het eerste boek uit de reeks, A Game of Thrones (Het spel der tronen), gepubliceerd door Bantam (onderdeel van Random House) in de Verenigde Staten en Voyager (onderdeel van HarperCollins) in het Verenigd Koninkrijk. Tegelijkertijd verscheen er de novelle Blood of the Dragon in het tijdschrift Asimov’s Science Fiction, met daarin de verhaallijn van één van de hoofdpersonen, Daenerys, de laatste Targaryen. Het boek en de novelle waren zeer succesvol. A Game of Thrones werd voor meerdere prijzen genomineerd en won de Locus Award 1997. Blood of the Dragon won de Hugo Award voor beste novelle in 1997. Daarbij kwam dat de roman als een gek verkocht en er ontstond bijna van het ene op het andere moment een enorme fanbasis. Van daaruit groeide de serie snel door (in het begin).

De gezichtspunten

Eén van de vele bijzondere punten van deze serie is de strakke indeling in hoofdstukken, die elk strikt vanuit één gezichtspunt geschreven zijn. Deze ‘point of view characters’, met elk hun eigen visie op de situatie, hun eigen (voor-)oordelen, beweegredenen en passies komen steeds terug. Sommige situaties worden vanuit meerdere figuren beschreven, of wat de één beleeft, wordt door een ander gadegeslagen of gehoord (soms uit de eerste hand, vaak ook in de vorm van roddels en geruchten). Dat laatste lost een potentieel probleem op, namelijk: wat moet je met een hoofdpersoon die sterft? Sluit je daarmee een hoofdstuk af en eindigt de verhaallijn daar? Nee dus: een ander ziet wat er gebeurt en leeft verder, met zijn of haar ontzetting (of juist tevredenheid) over de dood als nieuwe verhaallijn.

Voor de teerhartige lezer: ja, je zult gehecht raken aan de hoofdpersonen en nee, ze overleven het lang niet allemaal… Zoals in de inleiding gememoreerd: het is een grimmig, heftig verhaal.

Lees ook deel 2 (over de personages, de vorderingen van de serie en randverschijnselen bij het lied) en woensdag verschijnt deel 3 (over de afzondelijke boeken). Inmiddels is er ook een Hebban Page over Game of Thrones gestart. Daar wordt informatie over de boeken, de auteur en de tv-serie gedeeld. Als je daar een bijdrage aan wilt leveren (bijvoorbeeld met stukken over de tv-serie, de personages of als je andere leuke ideeën hebt), mail dan met Debbie van der Zande.