Sharon Bolton: 'Lezers op het verkeerde been zetten is mijn werk'
Een oneindige, gouden zomer, zes tieners zien een prachtige toekomst tegemoet. Tot een roekeloos spel zodanig uit de hand loopt dat een vrouw en twee kinderen verongelukken.
De achttienjarige Megan neemt alle schuld op zich, zodat haar vrienden hun dromen waar kunnen maken. De afspraak is dat zij elk van hen na haar vrijlating om een gunst mag vragen.
Pas twintig jaar later staat Megan weer buiten. En haar spel kan beginnen…
Die zomer, dat in het Engels verscheen als The Pact, gaat over zes verwende jongeren. Ze drinken en begaan stommiteiten, zoals jongeren soms doen (en, eerlijk is eerlijk, ouderen ook). Hoe voelde het om te schrijven over deze zes personages, die geen van allen erg sympathiek zijn en fout op fout stapelen? Er is geen echte held of schurk in het verhaal. Achter wie staan we?
Die zomer (mijn originele titel was That Summer, trouwens) was waarschijnlijk het moeilijkste boek dat ik ooit heb geschreven; niet vanwege problemen met de opbouw – het is in dat opzicht eigenlijk een vrij eenvoudig boek – maar vanwege de vreselijke fout die mijn zes personages meteen aan het begin al begaan. Je vraagt achter wie we staan? Elk van hen, is mijn eerlijke antwoord. Ze waren nog kinderen, die een stomme fout maken, en wie van ons kan zeggen dat nooit gedaan te hebben? Na verloop van tijd begon ik van deze zes jongeren te houden, ondanks wat ze gedaan hadden, en ik wilde heel graag met mijn toverstokje (pen) zwaaien en alles goedmaken. Dat kon ik natuurlijk niet doen; ik moest het gewoon laten gebeuren.
Het was tenenkrommend om over hun 'fout' te lezen, het spookrijden (voor de zesde keer). De spanning is voelbaar en je weet gewoon dat het helemaal mis zal gaan. Ik wilde hen toeschreeuwen 'Blijf daar, doe het niet!', maar ze luisterden natuurlijk niet naar mijn waarschuwing en, zo stel ik me voor, die van duizenden andere lezers. Toch is het geloofwaardig dat zes intelligente kinderen deze rampzalige rit ondernemen. Heb je onderzoek gedaan naar de jonge geest of je op een andere manier voorbereid om hen zo geloofwaardig te maken?
Toen ik Die zomer schreef was mijn zoon Hal van bijna dezelfde leeftijd als de personages aan het begin van het boek – 18 – en genoot hij van zijn laatste zomer voor hij naar de universiteit zou gaan. Hij was klassenvertegenwoordiger op een vooraanstaande school in Oxford, waar ik de All Soul's school naar heb gemodelleerd. Hij en de meeste van zijn vrienden, die ik door de jaren heen goed heb leren kennen, gingen een gouden toekomst tegemoet. Gezien het soort mens dat ik ben, kon ik het niet helpen me voor te stellen dat het allemaal gruwelijk mis zou gaan voor ze. Op een bepaalde manier was dat ook zo. Door corona was de overgang van school naar universiteit heel anders dan ze zich hadden voorgesteld. Wat er met mijn personages gebeurt is natuurlijk veel dramatischer, maar het hielp me wel om op dat moment veel jongeren in mijn leven te hebben. Ze gaven me een aardig goed idee van hun denkwijze en gedrag. (Ik zou daar wel aan toe moeten voegen dat niemand die ik ken er zelfs maar aan zou denken zoiets stoms en gevaarlijks te doen!)
Vriendschap is een van de thema’s in het boek, met name hoe hecht die kan zijn wanneer je jong bent en hoe vriendschap kan veranderen door de jaren heen en na bepaalde gebeurtenissen. We hebben allemaal vrienden uit onze jeugd van wie we zeker waren dat we er altijd voor elkaar zouden zijn en jaren later stuur je alleen nog maar een kerstkaartje, of zelfs dat niet eens meer. Zouden deze zes vrienden elk hun eigen weg zijn gegaan, zelfs zonder hun 'fout'?
Nee, eerlijk gezegd denk ik niet dat ze dat gedaan zouden hebben. Een van de meest schrijnende scènes voor mij is die tegen het eind van het boek, wanneer vier van hen zich verzamelen op een brug boven een uitloper van de Thames. Ze spelen pooh sticks (een spel waarbij je stokjes in het water gooit om te zien welke het snelst is) en bedenken zich dat ze er met zes personen hadden kunnen staan als ze niet zo’n gruwelijke fout hadden begaan. In deze scène realiseren ze zich alle vier welke prijs ze hebben betaald voor hun vriendschap.
'Een boek dat zowel thriller als mysterie wil zijn moet de lezer dwingen continu vragen te stellen, en elke conclusie die ze trekken te betwijfelen.'
Een ander thema is eigenbelang. Wanneer puntje bij paaltje komt verdedigt iedereen zichzelf. Het was misschien een stuk makkelijker geweest als ze Megan meer hadden geholpen, als ze eerlijker en vriendelijker waren geweest. Het zou hen ook kwetsbaarder hebben gemaakt. Het gevecht tussen deze keuzes is dagelijks en universeel; het erkennen van je fouten is niet iets dat de mens makkelijk afgaat. Hoe hadden ze deze situatie beter kunnen aanpakken?
Ik denk dat dit een vraag is voor de lezer om te beantwoorden. Als ik het zou doen, zou het een heel ander verhaal worden.
In de tweede helft van het verhaal moet de lezer vertrouwen op een onbetrouwbare verteller. Als lezer wantrouwde ik Megan direct en wilde ik haar nergens mee helpen, ook al was ze ziek en zat ze niet goed in haar vel. Dat is exact hoe de andere personages zich voelden. Uiteindelijk kun je niemand vertrouwen. Wees eerlijk, hoeveel plezier heb je erin gehad lezers op het verkeerde been te zetten gedurende het verhaal?
Lezers op het verkeerde been zetten is mijn werk. De puzzel is het belangrijkste. Een boek dat zowel thriller als mysterie wil zijn moet de lezer dwingen continu vragen te stellen, en elke conclusie die ze trekken te betwijfelen. Het leukst aan het schrijven van dit boek was het ontwerpen van de gunsten die elke vriend aan Megan zou moeten verlenen.
Wat Megan in de gevangenis heeft ervaren was schokkend. Haar straf was om te beginnen al onverwacht, maar wat er met haar is gebeurd binnen de gevangenismuren is simpelweg verschrikkelijk. Hoeveel hiervan is gebaseerd op echte ervaringen? Gebeurt dit in Amerikaanse gevangenissen?
Gevangenissen zijn wrede plaatsen, rijp voor hervorming in vele landen. Ik denk dat het helemaal niet zo onaannemelijk is dat Megan zoveel geleden heeft in de gevangenis.
Megan komt als enige van de groep uit een arme familie. Ze trekt op meerdere manieren aan het kortste eind in haar jeugd. Denk je dat rijke kinderen het makkelijker hebben in het leven en er van hen sneller verwacht wordt dat ze het goed doen? Waarom heb je Megan gekozen voor deze rol?
Megans achtergrond is essentieel voor haar besluit de schuld op zich te nemen. Een van de belangrijkste vragen die de lezer zichzelf moet stellen tijdens het lezen is waarom. Waarom deed ze het? Wat is er dat jaar met haar gebeurd dat ze bereid bleek haar hele toekomst op te geven voor haar vrienden? Met betrekking tot je andere vraag, natuurlijk hebben rijke kinderen voordelen die arme kinderen niet hebben, maar het omgekeerde kan ook het geval zijn. Arme kinderen moeten harder werken, zijn meer vastberaden om te slagen in het leven. Ik kom uit een arme familie.
Zou je Die zomer beschrijven als een psychologische thriller? Er zit zoveel in over jong en dom zijn, opgroeien, je fouten toegeven, groepsdruk, rijk versus arm, het goed doen op school, werk en het leven. Het is veel meer dan alleen een ‘wie heeft het gedaan’-verhaal. Hoe moeilijk is het om al die elementen tot een spannend verhaal te verwerken zonder het boek af te remmen?
Het schrijven van een thriller is een constante evenwichtsoefening. Zonder wat ik de 'verrijking' noem (karakterisering, omgeving, een sterke vertelstem) kan een boek te licht worden bevonden en uiteindelijk onbevredigend zijn, hoe origineel de plot ook is. Maar elke zin die je bijvoorbeeld besteedt aan het uitbouwen van een personage remt het tempo af. Een ervaren auteur zou instinctief moeten weten hoe je alle elementen in balans houdt, en natuurlijk speelt de redacteur ook een belangrijke rol.
'Er zitten geen monsters in Die zomer, maar het is niettemin een behoorlijk eng boek.'
Ik heb gelezen dat je de 'koningin van de psychologische thriller' wordt genoemd en dat je bij voorkeur je eigen grootste angsten verwerkt in je boeken. Welke daarvan kunnen we in Die zomer vinden?
Dat je leven in een ogenblik kan veranderen; een inschattingsfout maken die verwoestende gevolgen heeft; iemand van wie je houdt en die je moet kunnen vertrouwen die gevaarlijk wordt. Er zitten geen monsters in Die zomer, maar het is niettemin een behoorlijk eng boek.
Het verhaal maakt een tijdsprong van twintig jaar en Megans gevangenisstraf wordt beschreven in korte herinneringen en verwijzingen door Megan, net zoals de levens van de anderen. Was het een moeilijke beslissing om niet in real-time over hen te schrijven gedurende die twintig jaar?
Daar zou het boek veel te lang door zijn geworden en het was niet waar ik op wilde focussen. Die zomer is het verhaal van een vrouw die de schulden van haar vrienden komt incasseren. Ik moest het eerste deel wel toevoegen, zodat de lezer weet hoe de vrienden in deze situatie terecht zijn gekomen, maar het verhaal begint pas echt als Megan de gevangenis verlaat.
Dit jaar kunnen we ook The Poisoner verwachten, een tweede boek in de 'The Craftsman'-trilogie, en je eerste verhalenbundel The Night Train, met korte verhalen over Lacey Flint en The Craftsman. Hoe anders is het om kort werk in het thrillergenre te schrijven? Wat zou je willen zeggen tegen lezers die van je boeken houden, maar het niet gewend zijn om korte verhalen te lezen?
Mijn korte verhalen zijn vaak geïnspireerd op mijn boeken en geven lezers de kans om meer over mijn personages te weten te komen. Ook zetten ze soms het verhaal voort. In mijn novelle Here Be Dragons, bijvoorbeeld, vraagt Mark Joesbury Lacey Flint ten huwelijk. In het kortverhaal Lacey’s Wedding ontdekken we welk antwoord ze hem gaf. The Night Train geeft ons de kans om wat meer tijd door te brengen met Dwane Ogilvy, een van mijn favoriete personages uit de 'The Craftsman'-boeken.
Er is nog geen Nederlandse vertaling van The Craftsman. Heb je enig idee of we deze trilogie ook in het Nederlands zullen kunnen lezen? Waarom zouden we een vertaling willen van deze boeken?
De 'The Craftsman'-trilogie wordt waarschijnlijk mijn beste werk. The Craftsman, het eerste deel uit de trilogie, is het boek waar ik het meest trots op ben en dat de lezers het diepst heeft geraakt. Ik hoop heel erg dat het snel in het Nederlands gaat verschijnen.
Winactie
Maken het interview met Sharon Bolton en de sneak preview van Die zomer je nieuwsgierig naar het boek? Hebban mag in samenwerking met uitgeverij A.W. Bruna vijf exemplaren van de roman, vertaald door Anda Witsenburg, weggeven. Ga via onderstaande knop naar de winactie en doe mee!
Auteursfoto via uitgeverij A.W. Bruna
