Interview /
Simon de Waal, een bevoorrecht schrijver
De Waal over de samenwerking met Baantjer, rechercheur zijn, het waarheidsgehalte van de Van Opperdoesreeks en waar je het lekkerst kan eten in Amsterdam.
BAANTJER & DE WAAL
Nadat Appie Baantjer in 2008 had aangekondigd te stoppen met de De Cockserie, maakte hij even later bekend dat hij samen met Simon de Waal een nieuwe serie zou beginnen. De Waal was een collega van Baantjer bij de Amsterdamse recherche, schreef ook al scenario’s voor de Baantjerreeks op televisie en had al een aantal thrillers – waaronder Cop vs. Killer – op zijn naam staan.
Het eerste deel, Een Rus in de Jordaan, verscheen in 2009 bij Lebowski Publishers. Net als de twee andere delen die ze daarna schreven, Een lijk in de kast en Een dief in de nacht, werd het een bestseller die al snel in de Bestseller top 60 terecht kwam.
DE WAAL & BAANTJER
Een dief in de nacht was het laatste deel dat Baantjer en De Waal samen schreven. Vlak voor verschijning, overleed Appie Baantjer onverwacht snel op 86-jarige leeftijd. Nog altijd mist De Waal hem bij het schrijven. ‘De vrijdagen die we altijd samen hadden om over de boeken te praten, met tompoezen en witte wijn, waren legendarisch gezellig. Niets mooiers dan twee rechercheurs die oude verhalen ophalen. Tijdens die dagen was er ook geen leeftijdsverschil, heel raar was dat. Appie bleef altijd jong van hart en geest. Nu, negen delen verder, is het een gegeven dat hij er niet meer is en dat ik de boeken en de karakters van Van Opperdoes en Jacob zelf in ere mag houden. Ik zie de boeken als een soort eerbetoon aan Appie, en inmiddels begint het een mooi oeuvre te worden.’
Simon de Waal heeft nog geen idee hoe omvangrijk het oeuvre gaat worden. ‘Volgend voorjaar komt deel 10 uit, en dat vind ik om te beginnen al een heel mooi aantal. Maar dat is niet direct een aanleiding om te stoppen. Ik heb nog steeds heel erg veel plezier in het schrijven. Zoals ik zei... geen idee. Het is net zoals met het recherchewerk. Zolang het leuk is, waarom zou je dan stoppen? Maar ik leg me ook niet vast dat ik er altijd mee door zal gaan.’
Op verzoek van Appie Baantjer werd voor het verschijnen van het derde boek de volgorde van de namen omgedraaid. Voortaan verscheen de Van Opperdoes reeks onder de naam De Waal & Baantjer.
VAN OPPERDOES EN JACOB
De overeenkomst tussen Baantjer, De Waal en hun rechercheurduo, Van Opperdoes en Jacob, is treffend. Beide duo’s bestaan/bestonden uit een oude rot in het vak die vasthoudt aan oude beproefde methoden en een wat jongere collega die graag gebruikt maakt van nieuwe technieken, Bovendien zijn ze alle vier werkzaam (geweest) bij de Amsterdamse politie.
Ondanks hun verschillen hebben Van Opperdoes en Jacob iets met elkaar gemeen, het zijn beiden rechercheurs in hart en nieren die niet rusten voordat de zaak helemaal is opgelost.
De zaken die ze voorgeschoteld krijgen, hebben vaak een actueel karakter. Het nieuwste deel Een tipje van de sluier begint met een Amerikaanse toerist die te veel paddo’s heeft geslikt. In Een mes in de rug krijgen van Opperdoes en Jacob te maken met de ophef rond politietaps.
Jacob is geïnteresseerd in alle nieuwe technieken zoals DNA-onderzoek, uitlezen van mobiele telefoons en laptops. In het nieuwste deel wordt gebruikt gemaakt van gps-tracking met een mobieltje om een verdachte op te sporen.
Tijdens signeersessies en door reacties via de mail krijgt Simon de Waal vaak te horen van lezers dat zij deze kijkjes in de keuken erg interessant vinden.
RECHT BREIEN
Voor de eerste drie delen bedachten De Waal & Baantjer samen het verhaal en vervolgens schreven ze om de beurt een hoofdstuk. Hierbij was vooral Baantjer er goed in het hoofdstuk met een prachtige cliffhanger of een onmogelijk raadsel te laten eindigen. Aan De Waal de taak om het weer ‘recht te breien’. Een bepaald personage had bijvoorbeeld geen broer, terwijl er dan opeens in een hoofdstuk een broer opdook.
Nu begint het schrijven in zijn hoofd, vertelt De Waal. ‘Als ik een goed begin heb, een fijn raadsel of mysterie waarmee een verhaal een vliegende start krijgt met veel vraagtekens, kan ik gaan zitten en schrijven. Ik maak geen planning, leg niet vast hoe het verhaal gaat lopen. Van Opperdoes en Jacob beginnen aan het onderzoek... en ik schrijf met ze mee terwijl zij het meemaken. Zo werkt het eigenlijk. Heel vreemd, maar zo is het wel.’
Eigenlijk op de manier zoals Baantjer het altijd deed, zoals hij ooit in een interview uitlegde: ‘Ik leg gewoon ergens een lijk neer en dan zie ik wel wat er mee gebeurt.’
Het schrijven van een nieuw deel kost De Waal ongeveer een maand, afhankelijk van de drukte qua recherchewerk.
RECHERCHEUR IN AMSTERDAM, EEN RUS IN DE JORDAAN
Inmiddels is Simon de Waal zelf een ‘oude rot’ bij de recherche in de binnenstad van Amsterdam. Hij vindt het nog steeds prachtig werk op een geweldige plek in Nederland. ‘Het heeft volgens mij wel een grote invloed op mijn schrijven. Als rechercheur maak je toch de meest vreemde, aparte en unieke gebeurtenissen mee. Je staat volledig met twee benen in de maatschappij, en vaak is dat in de modder ervan. Je leert mensen kennen, van hoog tot laag op de sociale ladder. Ik verhoor junks en bankdirecteuren. Ik weet hoe ze doen, hoe ze denken, hoe ze praten. Niemand anders maakt het van zo dichtbij mee als ik, zowel van binnen de politie als in de onderwereld. Ik ben wat dat betreft wel een bevoorrecht schrijver. Die keuken blijft voor buitenstaanders gesloten. Altijd.’
Het gezegde gaat dat de beste verhalen op straat liggen. Maar Simon zal nooit een heel onderzoek gebruiken in een verhaal. Het ‘grote’ verhaal in een boek, het onderzoek waar het om draait, is altijd verzonnen. Maar veel details, veel dialogen, veel sfeer uit de praktijk gebruikt hij wel, juist omdat het zo’n fijne realistische en soms grappige lading aan het boek geeft. Ukkie (Een tip van de sluier, redactie) bestaat echt, en wordt ook in werkelijkheid Ukkie genoemd. Hij kwam inderdaad binnen bij de rechercheafdeling, noemde zijn echte naam, en werd binnen een half uur Ukkie genoemd.
BROODJE KETJAPGEHAKT
Opvallend in de boeken over Van Opperdoes en Jacob is dat ze tussen het werk door ook aan de inwendige mens denken. Het motto hierbij is altijd eten zodra je er tijd voor hebt, want je weet niet wanneer je weer kunt eten. Samen weten ze veel goede adresjes voor lekker eten.
‘Ik ken erg veel fijne plekken in Amsterdam, maar ja, ik loop er dan ook al 34 jaar als rechercheur rond. Er zijn een paar favorieten; Slagerij Danny Reinhart voor broodje ketjapgehakt, restaurant Donna Sofia voor fantastisch Italiaans eten en een heerlijke sfeer, en mijn favoriete plek (ook om te werken vaak) is Café Elsa’s op de Middenweg in de Watergraafsmeer. Dan wel niet het centrum, maar wel de plek waar ik geboren ben.’
Zijn tip is dan ook dat als je in een onbekende stad bent die je niet kent en je goed wilt eten, dat je het juist aan een agent of rechercheur moet vragen. Zij kennen de echt goede adresjes.
MAGNUS OPUM
Simon de Waal is een druk man. Naast zijn recherchewerk en het schrijven van de serie De Waal & Baantjer, is hij ook scenarioschrijver en regisseur. Hierdoor komt hij niet vaak toe aan het schrijven van zijn magnus opum De vijf families, de start van een maffiatrilogie. Het boek is dan ook al een aantal keer uitgesteld. Maar hij heeft goed nieuws.
De Waal: ‘Eindelijk kan ik zeggen dat het daar goed mee gaat. Het is belangrijk boek voor me. Dat zijn natuurlijk alle boeken... maar deze net iets meer. De lat ligt hoog, want Pentito en Cop vs. Killer werden erg goed ontvangen. Dit is niet een boek dat je ‘even’ schrijft. Daar gaat veel tijd en energie in zitten, en dat heb ik maanden niet gehad. De verfilming van Cop vs. Killer kwam er tussendoor, die ik uiteindelijk zelfs heb geregisseerd omdat Hans Pos (die de film eigenlijk zou regisseren) ziek werd. En dan ben je er zo weer een jaar uit.
Maar ik heb nu eindelijk de tijd genomen om de draad weer op te pakken. En ik ben er heel blij mee, ook met hoe het verhaal nu wordt.’
SIMON DE WAAL SIGNEERT
Aanstaande zaterdag (12-9) signeert Simon de Waal van 13.00 - 14.00 uur zijn nieuwe boek Een tip van de sluier bij boekhandel Van der Plas op het Buikslotermeerplein 70 in Amsterdam-Noord.
Je kunt Simon de Waal en vele andere misdaadauteurs ook ontmoeten tijdens het Nederlands Thrillerfestival op zondag 27 oktober in Zoetermeer. De Waal is een van de schrijvers in een panel over 'de ultieme vorm van spanning', waarin hij samen met o.a. Lex Passchier, Peter Römer en Penoza-regisseur Diederik van Rooijen praat over de verschillen en overeenkomsten van spanning in film of boek, op tv of in het theater.
