Een angstaanjagend konijntje

'Tales of Everyday Horror' is de ondertitel van The Merry Spinster, de eerste verhalenbundel van Daniel Mallory Ortberg. Ortberg is begin dertig en vooral actief in online magazines en websites. In 2014 debuteerde hij met het non-fictie boek Texts from Jane Eyre, waarin je sms-conversaties van je favoriete personages kunt vinden, waaronder Scarlett O'Hara en Jane Eyre. Dit debuut werd goed ontvangen, maar is vooral grappig en lastig in een genre te plaatsen. Want hoewel non-fictie, zijn smsjes van Jane Eyre natuurlijk per definitie fictie. En nu is er een eerste verhalenbundel, met elf verhalen, geïnspireerd en gebaseerd op sprookjes, ballades, de bijbel, gebeden en klassieke (jeugd)boeken en verhalen. 

De bundel is een 280 pagina's dun paperbackje met een 'deckle edge' (een soort 'ruw op snee', alsof ze vergeten zijn bij de drukkerij de pagina's netjes af te snijden). Ik ben dol op deckle edge, ook wel 'oudhollandse afwerking' genoemd, maar het is een misbegrepen vormgevingselementje. In Amerika komt het veel meer voor, maar flik je het bij een Nederlands boek, dan komen klanten toch vaak geërgerd terug naar de winkel om hun 'misdruk' te ruilen. Glad moeten die pagina's!

Op de cover staat een 'zeemeermin', het personage uit vermoedelijk het eerste verhaal (er komen meer zeemeerminnen in de bundel voor) en het is niet de lieflijke 'Ariel' die je zou verwachten. Geen vissenstaart met glanzenden schubben, maar twee tentakels. Geen bloedrode lippen, maar rijen haaientanden in een brede muil. Het geeft een goed vooruitzicht op de toon en sfeer van de verhalen. Ze zijn namelijk eng, naargeestig en zelden gelukkig aflopend (al is dat maar net hoe en vanuit wie je het bekijkt).

Ortberg is geboren als vrouw, maar maakte in maart van dit jaar bekend transseksueel te zijn en te identificeren als man. De vloeiende omgang met sekse komt sterk terug in de verhalen, waar het bij een huwelijk nog onduidelijk is wie de man en wie de vrouw zal zijn. Dat wordt pas besproken en besloten na de bruiloft. De personages in de verhalen hebben niet altijd namen die passen bij hun geslacht. Zo is Paul een meisje, Sylvia een jongen en de zeemeermin moeilijk te determineren. Het is even verwarrend, maar daarna eigenlijk wel verfrissend open.

Mijn vorige 'malle verhalen'-schrijver was Kelly Link en zij tipt dit boek: 'A collection of stories delectable, formidable, and nimble. As a fantasist and short story writer, Mallory Ortberg is without peer.' De titel van mijn Crew Review over Links bundel was 'In hemelsnaam, wat lees ik nu weer?!' Diezelfde kreet kan ik nu weer slaken, want echt een heel duidelijk beeld van wat er nu in een verhaal gebeurt, is er niet altijd. En wederom stel ik: is dat altijd nodig?

Het eerste verhaal 'The Daughter Cells' gaat over het avontuur van een van de prinsessen onder water. Zij raakt wat verveeld van het wieden van haar kale tuintje en wil wel eens verder kijken. Ze gaat naar boven, waar het licht en luidruchtig is en ontdekt een schip, met daarop een prins, die haar wel aanstaat. Het schip verongelukt, zij redt de prins en besluit hem te willen houden (verliefd worden is hier echt niet de juiste beschrijving). Als ze hem aan land heeft geholpen, is hij nog steeds buiten bewustzijn, maar dat is geen probleem voor onze prinses:

'She had never seen anyone who lived above water so placid before. It seemed eminently sensible, and so she decide to love him for it. She was delighted that she had been away from home less than a day and already she had found something useful to do.'

Dat de personages in dit verhaal niet voldoen aan de menselijke maat en standaard, komen we vooral in de tweede helft te weten:

'The witch nodded, or made an approximate gesture that involved folding and unfolding herself quickly.'

Deze bizarre wereldbouw levert een grote verwondering op bij de lezer, maar omdat het zo sterk is gedaan, geen verwarring of afstand tot de personages en het verhaal. Waarom zouden zeewezens ook lijken op een mens met een vissenstaart? Het is veel logischer om ze op te voeren als een stel zeeanemonen.

In 'The Thankless Child' trouwt dochter Paul eindelijk en kan ze uit haar ouderlijk huis weg. Met haar stiefmoeder klikt het niet goed en Paul trekt daardoor aan het kortste einde bij het verdelen van huishoudelijke taken. Er wordt continu gebeden en bedankt en zout is het grote goed dat heilig is in de gebeden. Kennelijk is er een schaarste aan, zo erg, dat huilen en dus de verspilling van zoute tranen een zonde is. Achterin het boek staat een lijstje met bronnen en invloeden (gelukkig, want het is niet altijd te ontdekken) en bij dit verhaal is Grimms Assepoester een inspiratie geweest, maar ook King Lear, een psalm uit de bijbel en twee oude gebeden. Bijzonder.

We gaan verder met een sociaal-onhandige, maar zeer werkgetrouwe engel, die niemand mag doden, maar tja, hij moet worstelen met ene Jacob en die idioot blijft hem maar vasthouden (Genesis). Bruut, mooi en gelaagd is 'The Six Boy-Coffins', waarin twee sprookjes van Grimm te herkennen zijn, waaronder dat van de zes zwanen. Juliet Marillier schreef er al eerder een volledige roman over, Dochter van het woud. Zuslief kan haar zes in zwanen veranderde broers alleen redden als ze per broer een jaar zwijgt en voor elk een hemd maakt van brandnetels. Prachtig in het verhaal is haar 'redding' uit het bos door een prins, waartegen zij vanwege haar zwijgplicht geen bezwaar kan maken, maar ze geeft ook geen toestemming. En toch belandt ze in het paleis, trouwt ze met de prins en krijgt ze zijn babies. Dit alles zonder ook maar ooit haar toestemming te geven of ergens naar gevraagd te worden. Heel erg actueel en #MeToo.

'She could not understand how she was here, when she had never said yes to being brought anywhere. She could not remember speaking to him, much less agreeing. She was beginning to understand the danger of silence, and that someone who wishes to hear a yes will not go out his way to listen for a no.'

Angstaanjagend is het verhaal van 'The Rabbit' dat onschuldig begint met een matig geslaagd kerstcadeautje, dat al snel in de kast wordt gestopt en bewaard. Het konijn is niet echt, maar is wel nieuwsgierig naar 'echt zijn'. Dat lukt echter alleen als er iemand heel erg lang heel erg veel van je houdt, leert hij van een stokoud paardje dat ook in de kast ligt. Dat paardje maakt het vervolgens niet lang meer. Rabbit begint dan een plan te maken om helemaal Echt te worden ... Zo knap hoe Ortberg je van start laat gaan vol medelijden voor dat schattige konijnknuffeltje dat ondankbaar in een kast wordt gesmeten naar 'Oh, ik zag dit helemaal verkeerd in het begin'.

In titelverhaal 'the Merry Spinster' wordt de lelijkste dochter Beauty (what's in a name) weggestuurd naar het landgoed van een meneer Beale (ook wel: Beast). Met tegenzin en vrezend voor haar maagdelijkheid accepteert ze haar lot. Maar Mr. Beale laat haar volledig met rust en heeft haar zelfs haar eigen bibliotheek gebouwd. Hij vraagt haar wel elke dag of ze zijn vrouw wil worden. Uiteindelijk verliest ze bij elke weigering een gunst of vrijheid, waardoor ze uiteindelijk op de grond moet eten en slapen. Mr. Beale echter, kent wél de kracht van het woord 'nee'. Voordat Beauty naar dit landgoed vertrekt, is een van haar zusjes (of broertjes) jaloers op haar. Ze roept schaamteloos:

'"Come back anytime you like, Mr. Beale's man," Sylvia shouted as they drove away. "You're welcome to outrage my virtue next, but I can't promise I'll have any left, if you dawdle about it."'

Hartbrekend is het verhaal over de pad, 'Some of us had been threatening our friend Mr. Toad'. Het is een vertelling over de vernietigende kracht van vriendschap, geïnspireerd door onder andere klassieker The Wind in the Willows. De narigheid die ze die arme pad bezorgen en de overtuigende leugens die ze hem voeden. Vreselijk, wat een beklemmende en dreigende sfeer.

Elf verhalen in amper driehonderd bladzijden en je moet echt even op adem komen. Ortberg schept in beperkte ruimte hele werelden die je slikt als zoete koek. Daarbij schrijft hij zinnen die je hardop wilt voorlezen aan anderen en wilt bewaren. De neiging om meer van Ortberg te willen, romans, is groot, maar dit unieke en bijzondere talent komt kennelijk niet in grote hoeveelheden. Wil je even goed van je à propos gebracht worden, een tijdje met gefronste kop voor je uit kijken, herlezen en terugbladeren, pak dan alsjeblieft dit prachtige bundeltje op.

The Merry Spinster verscheen in april 2018 bij Henry Holt and Company.

Meer Hebban Crew Reviews lezen? Je vindt ze allemaal hier terug.