Stanley Hillis ook na zijn dood een mysterie

Stanley Hillis is niet zo bekend als Willem Holleeder of Cor van Hout, maar volgens Denise Mosbach - en zij voert diverse bronnen op die het beamen - was Hillis achter de schermen de grote baas die aan de touwtjes trok. Il capo di tutti capi, zeggen ze in maffiatermen. Een groot verschil met bijvoorbeeld Willem Holleeder is dat Hillis vrijwel zijn hele leven afwezig is geweest in de media en die zelf nooit opzocht. In ieder geval niet meer na zijn performance in de uitzending van Sonja Barend in 1985. Iets waar Hillis achteraf veel spijt van had. Met haar biografie schetst Mosbach een beeld van de crimineel die een stormachtig begin van zijn criminele carrière met overvallen en spectaculaire ontsnappingen uit de gevangenis voortzette met een uitgekiende plek uit de spotlights, totdat een afspraak in het Amsterdamse Watergraafsmeer hem op 21 februari 2011 fataal werd.

Stanley Hillis was de grote baas op de achtergrond. Hoe schrijf je een biografie over iemand die zelf niet op de voorgrond wilde treden?`
‘Dat was ook heel lastig. Er is wel over hem geschreven, goede artikelen in Vrij Nederland bijvoorbeeld en door John van den Heuvel, en in diverse boeken zaten ook wel vingerwijzingen naar hem, maar nooit heel uitgebreid. Er werd altijd gezegd dat hij de grote man was, maar daar bleef het meestal bij.. Ik had dat ook links en rechts van bronnen gehoord, dus leek het me interessant te onderzoeken of dat echt zo was. ‘ 

Inner circle

Je wist tot de inner circle van Hillis door te dringen: zijn familie en twee van zijn advocaten, maar die gaan toch niet zeggen dat hij de man was die alles bepaalde.
‘Dat klopt, maar dat was ook niet mijn intentie in de gesprekken met hen. Ik wilde een biografie van Hillis schrijven waarin niet alleen zijn criminele kant aan bod komt. Ik wil dat mensen zich een voorstelling van hem kunnen maken. Daar hoort ook praten met zijn ex-vrouw en ex-vriendin bij en met een van zijn dochters. Zij hebben geen slechte kant van hem laten zien. Maar ik vind die andere kant juist ook interessant. Hij werd de Kouwe Ouwe genoemd, maar ik geloofde niet dat hij alleen maar die keiharde crimineel was. Dat was hij zeker ook, maar ik wilde in mijn biografie ook een andere kant laten zien, als die er was natuurlijk.’ 

Van Holleeder hebben we door de bekentenissen van zijn zussen ondertussen begrepen dat hij geen knuffelcrimineel is maar een enge psychopaat.
‘Dat beeld van knuffelcrimineel vond ik al lastig. Maar Holleeder heeft in tegenstelling tot Hillis zelf vaak de media opgezocht. Hij weet iedereen met zijn charmes in te pakken. Dan ben je al snel een knuffelcrimineel. Als zijn familie dat beeld nou ook had bevestigd, dan was dat misschien ook zo. Maar zij hebben iets anders verteld. Bij Hillis is er wel een beeld van de liefdevolle vader en vriend naar voren gekomen.’

Veel criminelen staan graag een beetje in de schijnwerpers. Is Hillis daar de ultieme uitzondering op?
‘Ik durf niet te zeggen dat iedere crimineel graag in de schijnwerpers staat, maar Hillis was wel echt wars van publiciteit. Hij heeft nooit de media opgezocht of de publiciteit gezocht om zich voor iets te verdedigen. Op die ene uitzending in 1985 bij Sonja Barend na dan. De politie zat hem toen al op de hielen, maar na dat programma was dat met een nog veel groter fanatisme. Daarom had Hillis daar ook zoveel spijt van. Ik denk dat hij mede daarom nooit meer de media heeft opgezocht.’

Hoe krijg je dat beeld bevestigd dat hij de man was die aan de touwtjes trok, als hij zo goed uit de publiciteit wist te blijven?
‘Dat beeld wordt door verschillende betrouwbare bronnen in mijn boek bevestigd en uit gelekte documenten waarover ik de beschikking heb gekregen, blijkt dat ook justitie hem zo zag. Maar hij is er nooit voor veroordeeld. Het OM heeft nooit hard kunnen maken dat hij achter drugstransporten, afpersingen en liquidaties zat en de politie heeft hem nooit kunnen pakken.’ 

Dat is toch best raar?
‘Ja, maar het gaat om hard bewijs. Als je mensen erop uit stuurt en die worden gepakt, maar houden vervolgens hun mond, dan houd jij schone handen. Stanley Hillis was heel intelligent. Hij wist precies was hij wel en niet kon doen. Ik vermoed ook dat hij op de hoogte werd gehouden van op handen zijnde onderzoeken. In 2007 heeft justitie in ieder geval nog een deel van een politiedossier in zijn woning gevonden waar hij eigenlijk geen beschikking over kon hebben.’

Geluk

Je beschrijft hoe de politie containers vol met antiek afkomstig uit Colombia uit elkaar haalde op zoek naar drugs.
‘Ze keerden hele containers binnenste buiten maar vonden niets. Sommigen zeggen dat hij geluk heeft gehad en altijd door de mazen van de wet is geglipt.’

Is het lastig dat te reconstrueren? De mensen die ermee te maken hebben gehad, zullen het ook niet snel toegeven?
‘Dat is niet helemaal waar. Ik heb met mensen kunnen praten, die mij goede en nieuwe inzichten hebben gegeven.  Uiteraard zal ik mijn bronnen nooit prijsgeven. Maar ondanks dat mijn verhaal door diverse bronnen wordt ondersteund, is er nooit hard bewijs tegen Hillis gevonden. Dan hadden ze hem wel gepakt. En misschien was dat –als hij niet was geliquideerd- ook wel gebeurd. Dat zullen we nu nooit meer weten.’

Heeft dat niet ook iets fascinerends.
‘Ik vind van wel. Daarom gebruik ik ook voorin het boek een stukje uit de film Catch me if you can: “You’re gonna have to catch me first!” Dat begon bij Hillis natuurlijk al met de paar keer dat hij uit de gevangenis wist te ontsnappen. Als je dat hoort, krijg je daar toch wel bewondering voor. De derde keer dat hij ontsnapte, zat hij in de Bijlmer-bajes waar hij door zijn eerdere uitbraken  een ‘speciale behandeling’ met extra toezicht kreeg. Toch lukte het hem hier te ontsnappen. Toen hij daarna in de extra bewaakte B1-vleugel in Scheveningen zat, zei hij nonchalant tegen de directeur dat hij ook hieruit kon ontsnappen. Iets wat praktisch onmogelijk was. Toch lukte het hem. Maar in plaats van weg te lopen, meldde hij zich weer bij de poort.. Daar krijg ik stiekem toch een grijns van op mijn gezicht.’

Afpersen

Maar het is niet allemaal zo onschuldig. Hillis verlegt zijn werkterrein naar drugstransporten en later – samen met Dino Soerel en Willem Holleeder – ook naar het afpersen van zakenmannen en andere criminelen.
‘Dat is oorspronkelijk een idee geweest van John Mieremet en Sam Klepper’, zegt Mosbach. ‘Ook Holleeder was daarbij betrokken. Ze vonden de drugs te risicovol en hebben toen het afpersen van zakenmannen bedacht. Meestal vertelde Holleeder de beoogde slachtoffers dat ze door bepaalde personen werden bedreigd, maar dat die dreiging met een geldbedrag kon worden afgekocht. Meestal kwam het erop neer dat de doodsbange zakenlieden betaalden. Het verhaal gaat dat Mieremet en Klepper een koekje van eigen deeg hebben gekregen van Holleeder, Soerel en Hillis. Die bemiddelden in een terugbetaling van Mieremet en Klepper aan de Joegoslavische crimineel Joca Jocic. Mieremet was er echter van overtuigd dat niet al dat geld is betaald aan Jocic.’ Zo gingen de criminelen elkaar ook afpersen. Mosbach: ‘Eigenlijk is er niemand meer over. Soerel en Holleeder zijn in afwachting van een rechtszaak. Mink K. zit in de gevangenis in Libanon. En de rest van degenen die de ‘erven van Klaas Bruinsma’ werden genoemd, is allemaal dood. In the end loont misdaad nooit.’

Als auteur wil je zo veel mogelijk feiten achterhalen. Over de dood van Hillis noem je veel theorieën, maar helemaal zeker kom je het niet te weten. Is dat niet frustrerend.
‘Dat maakte het best moeilijk. Maar ik had niet de illusie dat ik zijn dood in mijn eentje zou oplossen. Wel de droom natuurlijk. Alles wat ik kon achterhalen heb ik opgeschreven. Mijn boek geeft zo goed mogelijk weer wat voor man Stanley Hillis was, maar ik kan natuurlijk geen dingen gaan verzinnen. Dit is wat het is.’

Smaakt het naar meer, zo’n biografie over een crimineel schrijven?
‘Haha ja, maar nu nog even niet. Ik vond het heel interessant en erg leuk en sluit zeker niet uit dat ik het nog een keer ga doen. Maar over wie het dan ook gaat, er moeten meerdere kanten aan deze person of interest zitten. Het mooie aan Hillis is dat hij zoveel aspecten heeft die interessant zijn; zijn ontsnappingen, zijn leven als crimineel, die heftige mysterieuze liquidatie… Maar hij was ook ontzettend goed in het inrichten van café’s en het maken van lampen. Zijn ex-vriendin zei dat het misschien wel heel anders had kunnen lopen als hij andere kansen had gekregen. Hij is al op zo’n jonge leeftijd in aanraking gekomen met justitie. Misschien dat als hij in een pleeggezin terecht was gekomen dat hem de juiste richting in had gestuurd, hij misschien wel een beroemde architect was geworden.’

Stanley Hillis-biograaf

Met jouw uitgebreide boek van een crimineel die zelf niet op de voorgrond wilde treden, ben je nu de Stanley Hillis-biograaf. De consequentie is dat als er nieuws rondom hem is je geraadpleegd zult worden. Dat is een rol waar je zin in moet hebben?
‘Natuurlijk, dat zou kunnen dat ze op dat soort momenten mij vragen hoe het zit en dat vind ik niet erg. Ik heb me zo in hem verdiept dat ik nu eenmaal veel van Stanley Hillis af weet. Maar het onderwerp is nu misschien hot, maar dat blijft het vast niet eeuwig. Al speelt hij nu, vijf jaar na zijn dood, nog steeds een rol in het Passageproces dat nu loopt.’ 

De liquidatie van Hillis is nu precies vijf jaar geleden. Moest die tijd er overheen gaan, om dit boek te kunnen schrijven?
‘Niet per se, maar kort na zo’n liquidatie was het denk ik wel een stuk lastiger om informatie los te krijgen. Dan ligt alles nog zo gevoelig. Ik denk dat de meeste mensen dan niet hadden willen meewerken aan een boek en iedereen zijn mond had gehouden. Zelfs nu waren veel mensen nog ontzettend voorzichtig met wat ze wilden vertellen en als ze wel wilden, dan liever anoniem. Daarom denk ik dat dit geen slecht moment was om in het leven van Hillis te duiken.’

De zaak rondom de liquidatie van Hillis is echter niet opgelost. Waar zijn ontsnappingen al een mysterie waren en zijn verdere criminele carrière in nevelen was gehuld zo is zijn dood helemaal een vraagteken. Hoort dat misschien ook bij hem?
‘Misschien wel en zolang er niemand opstaat die iets bekent of iemand aanwijst ziet het er ook niet naar uit dat de aanslag ooit opgelost gaat worden. Totdat er nieuwe feiten op tafel komen, ligt het politieonderzoek stil.’

 (c) Auteursfoto: KPOU Photography