Tekstloze prentenboeken: meer dan alleen plaatjes
Alfabet van Charlotte Dematons
Charlotte Dematons mag in geen enkele boekenkast ontbreken. De Frans-Nederlandse illustratrice werd een echte 'household name' door haar zoekboek De gele ballon. Deze reis rond de wereld verscheen in 2003 en zette het tekstloze prentenboek op de kaart. Haar immens populaire Sinterklaas, waarvoor ze een Gouden Penseel won, is helaas niet meer verkrijgbaar; door de aanwezigheid van de Pietjes trok Dematons het boek na jaren terug uit de handel. Haar laatste eigen prentenboek kwam in 2012 uit, Nederland, waarna het even stil bleef. Maar dat is omdat ze hard werkte aan het net verschenen Alfabet.
Op elke pagina staat een letter centraal, en alles dat erop te zien is begint met die letter. Zoals 'T is van tandarts - een teckel - die met een tang een tand trekt van een tyrannosaurus rex terwijl zijn toegewijde tandartsassistent - een tapir - toekijkt.' Ook is de letter zelf verstopt. Het is een boek waar je urenlang kijk- en zoekplezier van hebt. Heb je het uit? Dan raden we van harte ook de rest van haar oeuvre aan.
Overdag is hij een krokodil van Giovanna Zoboli en Mariachiara di Giorgio
In het prentenboek Overdag is hij een krokodil volg je een dag uit het leven van Meneer Krokodil. Net als bij alle andere mensen, gaat 's ochtends de wekker, kleedt hij zich aan en gaat hij de deur uit. Op weg naar zijn werk. Maar wat voor werk doet Meneer Krokodil eigenlijk? Je bent zo opgegaan in zijn dagelijkse ochtendroutine dat je daar helemaal niet bij stil hebt gestaan. Het antwoord komt dan ook als een verrassing!
Er valt zoveel te zien en beleven in dit boek, je kunt keer op keer een nieuw eigen verhaal bedenken bij de afbeeldingen. Het werd jaren geleden al neergepend door auteur Giovanna Zoboli, maar ze vond geen illustrator die het project daadwerkelijk voor haar uit kon werken. Tot Mariachiara di Giorgio. Zij kreeg de vrije hand om er haar eigen stempel op te drukken. Door deze bundeling van krachten kwam een prachtig boek tot stand.
Reis naar de maan van John Hare
Dat is nog eens een fantastisch schoolreisje; met de hele klas naar de maan! Zonder woorden wordt de reis van de kinderen gevolgd. John Hare weet door het gebruik van lichaamstaal goed duidelijk te maken wat er allemaal gebeurt, ook zonder tekst in te zetten. Als een in slaap gesukkeld jongetje wakker wordt, ziet hij zijn klas wegvliegen zonder hem. Hij denkt alleen te zijn, maar is dat wel echt zo? De grijze maanmannetjes raken helemaal gebiologeerd door de krijtjes van het jongetje.
Debuutauteur John Hare werkte met acrylverf op hardboard voor Reis naar de maan, dat natuurlijk (zoals het hoort bij tekstloze prentenboeken) een visueel feestje is. Hij werkt inmiddels ook aan een vervolg dat in het Engels Field Trip to the Ocean Deep heet. Eerder werkte hij als grafisch designer, maar door de geboorte van zijn zoons wist hij dat hij verhalen tot leven wilde laten komen via kinderboeken.
Konijnentango van Daan Remmerts de Vries, Ingrid en Dieter Schubert
Het is het oudste boek uit deze lijst, al uit 2016. Toch is dit een boek waar we naar terug blijven keren. Niet in de minste plaats omdat het boek door Nederlandse grootheden in de kinderliteratuur is gemaakt, en een Zilveren Penseel won. Daan Remmerts de Vries werkte met Ingrid en Dieter Schubert samen voor Konijnentango. Het leuke aan dit tekstloze prentenboek is dat het ook een omkeerboek is, op een heel bijzondere manier.
Langs de waterkant zie je een konijn lopen, dat als vanzelf een ander konijntje ontmoet. Ze vinden elkaar leuk, maar zijn daar nogal stuntelig in. Toch lukt het hen uiteindelijk om samen een konijnentango te dansen. De hele tijd zie je hun weerspiegeling in het water, net zoals op de kaft. En wat gebeurt er als je het boek ondersteboven houdt? Dan speelt het verhaal zich in spiegelbeeld opnieuw af! Met subtiele verschillen, die ervoor zorgen dat je toch twee geheel eigen verhalen hebt. Dit boek blijf je maar opnieuw omkeren om verder te lezen.
Aap op straat van Leo Timmers
De Vlaamse Leo Timmers heeft al flink wat prentenboeken op zijn naam staan, waaronder Een huis voor Harry, dat Prentenboek van het Jaar 2019 was tijdens de Nationale Voorleesdagen in dat jaar. Timmers heeft een voorkeur voor zowel dieren als voertuigen, en combineert dat prachtig in Aap op straat. Het boek gooit ook aan de andere kant van de wereld hoge ogen. In Amerika is het boek tot 'Best Illustrated Book of 2019' benoemd door The New York Times en de New York Public Library.
In het tekstloze prentenboek zijn vader en zoon onderweg naar huis. Maar wat is het druk! Het verkeer gaat traag, en daar heeft het apenzoontje geen zin in. Hij ontsnapt uit zijn zitje en klimt over de verschillende voertuigen heen. Op elke pagina kun je genieten van een nieuwe auto, bus, taxi of oplegger. Natuurlijk gebeurt er in elk van die voertuigen ook een heleboel, genoeg om uren plezier van te hebben. De straat lijkt wel een speeltuin!
Zoek! van Saskia Halfmouw
Veel tekstloze prentenboeken zijn ook meteen zoekboeken. Er valt op elke pagina veel te beleven, en je kunt tientallen micro-verhaaltjes vertellen op elke pagina, terwijl er ook nog een overkoepelende verhaallijn is voor het hele boek. Zo zijn in Zoek! drie hondenvriendjes hun bot kwijt, terwijl ze het zo goed begraven hadden. Ze volgen het geurspoor het park uit langs allerlei winkels en belevenissen, terwijl vrienden zich bij de zoektocht aansluiten. Wie zal uiteindelijk de dief blijken?
Saskia Halfmouw was grafisch ontwerper voor ze zich volledig toe ging leggen op het illustreren van kinderboeken. Dat doet ze voor verschillende auteurs (ze werd vooral bekend door haar tekeningen bij de boeken van Paul Biegel), maar ook maakt ze haar eigen boeken. Voor Zoek! was er Zaterdag, waarin alle heerlijke dingen van die fijne, vrije weekenddag uit de doeken wordt gedaan.
Eiland van Mark Janssen
Inmiddels moet je haast wel van Mark Janssen hebben gehoord. Zijn prentenboeken zijn niet meer weg te denken uit de kinderboekenkasten. Hij maakte zijn prentenboekdebuut in 2016 met Niets gebeurd, waarvoor hij ook voor het eerst zelf de tekst schreef. Dat hij woorden in feite niet nodig heeft, bewees hij met het wonderschone Eiland, waarin twee schipbreukelingen (en hun hond) zichzelf op een eiland hijsen. Het eiland blijkt een reuzenschildpad te zijn die hun gezelschap wel ziet zitten, en hen voor gevaar behoedt tot ze gered kunnen worden.
Voor Eiland won Janssen de Kinderboekwinkelprijs 2019, die voor het eerst in vijf jaar weer werd uitgereikt. Ook kreeg het de Hebban Jeugdliteratuur Clubprijs uitgereikt. Na Eiland was de illustrator nog niet helemaal klaar met prentenboeken zonder tekst, hoewel hij het niet kon helpen een klein woordje te gebruiken. In Stop! Monsters! is er maar één woord te lezen: Stop! En dat is nu precies wat we je niet aanraden te doen. In het geval van Eiland lees je lekker door.
Ik neem je mee van Linde Faas
Als laatste (maar zeker niet de minste) tippen we Ik neem je mee van Linde Faas. Ook Faas verzorgt de illustraties voor veel kinderboekenschrijvers, zoals Pieter Koolwijk, Annejan Mieras, en Paul Biegel in Duitse vertaling. Daarnaast heeft ze ook eigen prentenboeken op haar naam staan. Hoewel haar nieuwste boek, De jongen en de walvis, tekst heeft, was haar debuut als zelfstandig prentenboekmaker woordeloos: Ik neem je mee uit 2018.
Het prentenboek vertelt talloze verhalen op haar pagina's, dankzij de fantasie van Faas' hoofdpersonen. Een meisje komt binnen met een ballon, tekenpapier en potloden op de slaapkamer van een jongetje. Ze storten zich in het avontuur dankzij hun verbeeldingskracht. Ze vliegen over de wereld, langs tropische vogels en pinguïns in de sneeuw, onder water en door het oerwoud. Tot ze weer naar huis worden geroepen. Gelukkig kun jij als lezer gewoon weer van voor af aan beginnen.
Winactie
Hou jij van voorlezen? Dan hebben we een mooie actie voor je. Deze week kun je namelijk een verrassingspakket vol prentenboeken winnen!
