Terug in de tijd met Jenna Blum

Aan Nederland de primeur om nu al kennis te maken met het nieuwe verhaal van Jenna Blum. ‘Mijn Nederlandse uitgever, Boekerij, is een enorme steun geweest in mijn carrière. Ze kochten het manuscript al voordat ik het volledig had afgerond, waardoor Nederlandse lezers nu eerder dan de Amerikaanse lezer mijn boek kunnen lezen.’  

De Amerikaanse zag een kinderdroom uitkomen bij de publicatie van haar eerste boek Het familieportret. Ze groeide op met de geluiden van haar vaders typmachine, aangezien hij werkzaam was als journalist en teksten schreef voor Walter Cronkite en CBS News. ‘De weg om een gepubliceerd schrijver te worden lijkt soms op het omhoog duwen van een rots terwijl je op een berg bent. Het is geen gemakkelijk beroep; je moet iedere dag opnieuw presteren om tot een goed idee te komen.’

Onuitwisbaar

In De verloren familie vertelt Blum het verhaal van Peter Rashkin, een van oorsprong Duitse overlever van de Holocaust die in de Verenigde Staten zijn leven opnieuw probeert op te bouwen. Met de hulp van Joodse medestanders weet hij zich op te werken tot restauranteigenaar in hartje New York. Hoewel Peter de Tweede Wereldoorlog overleefde, laten de herinneringen aan zijn verloren familie zich niet verdringen.  

‘Het was niet de bedoeling dat ik in deze roman opnieuw zou terugkeren naar de Tweede Wereldoorlog,’ verklaart Blum. ‘Ik probeer mijn lezers namelijk iedere keer wat nieuws voor te zetten, zoals de verschillende gerechten in een restaurant. Voor de verhalenbundel Grand Central werkte ik aan een verhaal met personage Peter dat ik baseerde op de gebeurtenissen in het leven van een Holocaust overlever die ik interviewde tijdens mijn werk voor de Steven Spielberg Foundation. Deze man werkte als chefkok in zijn geboortestad Praag, overleefde zijn gevangenschap in verschillende kampen en kwam toen in de Verenigde Staten terecht. Daar kreeg hij een baantje als bordenwasser in een typisch Amerikaanse diner.'   

Het greep de schrijfster aan dat er na zo’n zware periode opnieuw een kink in de kabel ontstond voor iemand die er alles aan doet om zich staande te houden in een wereld die niet meer van hem is. ‘Veel kampoverlevers waren gemarkeerd voor het leven door de tatoeage op hun onderarm, iets wat veel Amerikanen deed herinneren aan die verschrikkelijke periode. Voor de overlever zelf resulteerde het erin dat hij nog meer in zichzelf gekeerd werd, waardoor het onmogelijk werd om zijn verhaal te delen met buitenstaanders. Uit angst voor de reacties die erop zouden volgen.’  

Trauma

De schrijfster ziet haar roman als een verkenning van de impact die een oorlogstrauma kan hebben in verschillende generaties. ‘Overlevers die een nieuw gezin opbouwden in de Verenigde Staten, werden vaak geconfronteerd met situaties van onmacht. De Amerikanen die niet bewust de oorlog hebben meegemaakt, voelen zich buitengesloten en kijken machteloos toe.’  

Zo is het boek opgedeeld in drie perspectieven en bijbehorende periodes, waardoor het verhaal verteld wordt door iedereen die getroffen wordt. ‘Tijdens het schrijven werd ik bij ieder perspectief verplicht om in het hoofd van dat personage te kruipen, om lezers een authentieke weergave te geven van de belevingswereld. Eigenlijk schreef ik het boek van achteren naar voren en begon ik dus het verhaal met het perspectief van dochter Elsbeth in de jaren tachtig om zo verder terug in de tijd te gaan. Gaandeweg bracht ik de connecties aan binnen de verhaallijnen, omdat de perspectieven samen het gezin Rashkin-Bouquet vormen. Mijn doel was om de lezer, die in eerste instantie volledig sympathie heeft voor Peter, ook de frustraties te laten voelen van June en Elsbeth in hun poging om door te dringen tot een dierbare.’  

Bij een tweede blik op de personages kan er niet anders geconcludeerd worden dat ze allemaal op hun eigen manier beschadigd zijn waardoor er complexe eigenschappen opduiken. ‘Hoewel ze allemaal moeilijk of zwaar op de hand kunnen zijn, hebben ze ook een goede intentie. Al komt dat in hun daden naar andere mensen er vaak beroerd uit. Het is menselijk; dat je een idee hebt, maar de uitvoering uiteindelijk belabberd is,’ concludeert de schrijfster.

Terug in de tijd

De romans van Blum draaien vaak om een bepaald thema of historische periode waardoor research niet te voorkomen is. Ook voor De verloren familie stippelde de Amerikaanse schrijfster haar pad uit om haar setting zo geloofwaardig mogelijk neer te zetten. ‘Peter opent zijn restaurant Masha’s in New York, waardoor er een culinair aspect bij mijn schrijfproces kwam kijken. Ik stelde de menu’s die in het verhaal voorbij komen zelf samen en las daarvoor veel kookboeken en biografieën van koks afkomstig uit de jaren zestig. In mijn vriendengroep vroeg ik aan Duitse en Joodse vrienden naar recepten uit hun jeugd en vond zo een match met de schets die ik maakte van Peters restaurant. Daarna testte ik de recepten zelf zodat ik wist wat Peter voor handelingen moest verrichten en vooral hoe het smaakte.’  

Huize Blum veranderde zo tijdens de totstandkoming van De verloren familie in een testkeuken. ‘Mijn verloofde was het slachtoffer en gelukkig genoot hij ervan. Zo maakte ik onder andere kip kiev, beef wellington en de befaamde Masha taart; een Duitse chocoladetaart met geflambeerde kersen. Aan die taart zit nog wel een herinnering vast; hij kwam perfect uit de oven, het moment dat je vol bewondering naar je werk staat te kijken. Daarna probeerde ik het van de bakplaat naar de tray te verplaatsen en hij gleed zo uit elkaar op de keukenvloer. In het geheim noem ik hem nog steeds “zo goed dat je hem van de vloer eet”-taart.’

De schrijfster groeide op in de jaren tachtig waardoor de identificatie met personage Elsbeth gemakkelijk was. ‘De kleren die ze droeg, de manier waarop ze haar haar deed en de fictieve plaats Glenwood is gebaseerd op mijn geboorteplaats in New Jersey.’ Voor zover de gemakkelijke research, voor Blum begon het echte werk pas met haar kennismaking met de jaren zestig en zeventig. ‘Als ik schreef over die periodes hing er in mijn werkkamer een image board met foto’s en indrukken die mij bijna lieten transformeren naar die tijd. De jaren zeventig betekenden voor mij feminisme; de combinatie tussen moederschap en carrière maken. Ook droeg ik kleren uit dat tijdperk om mij zo goed mogelijk in te kunnen leven in June.’  

Een waarschuwing

Je kunt niet om het verleden heen, zo blijkt ook uit het verhaal van Peter in De verloren familie. Voor Blum, zelf politiek betrokken, is de kracht van het verleden in haar rol als schrijfster onontkoombaar. ‘Het verleden is bijna een onderdeel van je DNA. Voor mij als Amerikaanse schrijfster is het belangrijk om juist over deze periode uit onze geschiedenis te schrijven omdat het een voorbode van ons hedendaagse leven is geweest. Veel lezers herkennen situaties uit het verleden en hebben angst voor de lijn die president Trump door zal zetten onder zijn bewind. Daarnaast representeren de jaren zestig een roerige tijd in de Verenigde Staten. Het feit dat we dat weer te boven zijn gekomen, zal voor veel lezers ook geruststelling betekenen. Omdat ik de jaren zestig vanuit het perspectief van Peter vertel, is het ook als een soort waarschuwing voor mijn mede Amerikanen dat we zuinig op ons land moeten zijn.’  

Hoewel de Amerikaanse schrijfster fictie schrijft, heeft ze de weergave van realiteit hoog in het vaandel. ‘De beste romans reflecteren op zeer geloofwaardige wijze onze samenleving. Er wordt weleens van mijn boeken gezegd dat ze moeilijk zijn; de mensen hebben vaak geen gemakkelijk leven en de thematiek kan heftig zijn. Omdat ik vaak over trauma’s schrijf en de manier waarop het mens vormt, hoop ik dat mensen ook een vorm van beloning krijgen als ze de tijd nemen om zich te verdiepen in deze alternatieve werkelijkheid. Om het begrip te krijgen wat iemand moet doorstaan in een soortgelijke situatie.’


De verloren familie is verschenen bij uitgeverij Boekerij | Meer informatie over Jenna Blum vind je op haar website | De Hebban Feelgood Club van 10 ontmoette Jenna Blum ook; lees blog 1 'Op stap met... Jenna Blum' hier en blog 2 'Een avond met Jenna Blum' hier.

Schrijf je in voor de Hebban Leesclub met De verloren familie!

Ben je na het lezen van dit interview benieuwd geworden naar deze indrukwekkende roman? Schrijf je dan nu in voor de Hebban Leesclub. Klik op het kader rechts naast dit interview voor meer informatie en doe mee!