Thrillerschrijfster Ruth Ware vond inspiratie in bedrijfsuitjes: ‘Dat legt zoveel frictie bloot’
In het exclusieve alpineskigebied Saint-Antoine komen aandeelhouders en directeuren van Snoop, een ultra-populaire app voor muziek, samen om de deal van hun leven te sluiten. Zal de samenhorigheid overeind kunnen blijven als er zoveel geld op tafel ligt? Zullen ze allemaal miljonair worden of zullen sommigen in de kou blijven staan?
De deadline nadert en de spanningen lopen hoog op… Maar dan snijdt een lawine het chalet af van alle hulp en verdwijnt een bestuurslid in de sneeuw. Alles lijkt erop dat ze gevangen zitten met een moordenaar, die het uiterste doet om zo te krijgen wat hij wil. Wie is tot deze moord overgegaan en hoelang duurt het voordat de moordenaar opnieuw toeslaat?
Vertaling: Hanneke van Soest
Hoe ben je op het idee gekomen voor Een voor een?
‘Dit keer wilde ik een relatie onderzoeken waar ik nog niet eerder over geschreven had. Ik had al geschreven over giftige familierelaties, disfunctionele vriendschappen, romances die verkeerd liepen: eigenlijk alle belangrijke relaties in het leven. Maar er ontbrak er nog één, de relatie met collega’s. Voor veel mensen is die relatie de belangrijkste uit hun dagelijkse leven; je brengt vaak meer uren door met je collega’s dan met je eigen familie.
Ik wilde schrijven over de twee kanten van zo’n werkrelatie. Enerzijds kunnen collega’s ook vrienden zijn, die je steunen, die grappen maken en je dag de moeite waard maken. Anderzijds kunnen ze een enorme bron van stress zijn, ze kunnen op allerlei manieren je leven een stuk moeilijker maken. Ik wilde deze relatie nader onderzoeken.’
In het boek gaan de personages op een luxe corporate retreat. Was het niet mogelijk om de werkrelatie te onderzoeken op de werkvloer?
‘Een bedrijfsuitje legt zoveel dingen bloot. Tijdens zo’n corporate retreat zit je in een heel rare professionele bubbel, waar je op geen moment uit kan. Dat creëert een enorme spanning tussen de personages. Het was de uitdaging om een soort bedrijf te kiezen. Het bedrijf moest zich dit soort luxe uitspattingen natuurlijk wel kunnen veroorloven. Zo bleven alleen de financiële markt en tech over. Die laatste leek me interessanter. Vooral een kleine startup leek me geschikt voor het verhaal, omdat die in een razendsnel tempo heel groot kunnen worden. Soms verovert zo’n startup de hele wereld in twee of drie jaar. Dat brengt weer nieuwe spanningen met zich mee: de kwaliteiten die je nodig hebt om een bedrijf te starten, zijn heel anders dan die om een bedrijf te runnen. Als het bedrijf eenmaal staat en gegroeid is, heb je niet zoveel meer aan alleen je enthousiasme en je briljante idee. Je moet mensen managen, conflicten kunnen oplossen, noem maar op. De CEO’s van Snoop, de tech-startup uit mijn boek, waren er niet zo in geïnteresseerd om de nodige veranderingen door te voeren. Dat veroorzaakt natuurlijk ook nog extra frictie tussen de personages.’
Snoop is een soort mix tussen Facebook en Spotify. Issues als socialemediaverslaving en privacykwesties zitten verweven door je verhaal. Is je boek daarmee een kritiek op Silicon Valley-achtige techgiganten?
‘Nee, niet op de industrie als geheel. Ik heb nooit gewerkt in techbedrijven, dus ik moest veel onderzoek doen. Over het algemeen was ik onder de indruk van hoe sociaal bewust de meeste techbedrijven zijn. Natuurlijk zijn er bedrijven die zaken niet goed aanpakken, bijvoorbeeld met privacykwesties. En als samenleving hebben we nog niet goed uitgezocht wat we daar nou van vinden. Als ik de naam van een restaurant opzoek op Google, ben ik heel blij dat Google het restaurant in mijn woonplaats als eerste toont en niet eentje met dezelfde naam aan de andere kant van het land. Dit gemak, wat ik geweldig vind, kan alleen als Google bepaalde dingen van me weet. Maar als we vervolgens steeds advertenties krijgen over iets wat we even hebben opgezocht, dan vinden we het eng en vervelend. Als samenleving zijn we nog aan het uitzoeken wat wenselijk is: hoeveel informatie mogen deze bedrijven van ons hebben en wat krijgen we daarvoor terug?
'Ik weet niet wat de antwoorden zijn, maar het is mijn taak als schrijver om een beetje de schurende randen op te zoeken.'
Daarnaast weten we ook juridisch nog niet goed hoe het in elkaar steekt. In de Brexit, bijvoorbeeld, heeft misinformatie die verspreid werd via sociale media een grote rol gespeeld. Zijn sociale media, juridisch gezien, platforms waar alles op moet kunnen? Of hebben ze een bepaalde verantwoordelijkheid, zoals een krant, om informatie te controleren en indien nodig te rectificeren? Ik weet niet wat de antwoorden zijn, maar het is mijn taak als schrijver om een beetje de schurende randen op te zoeken.’
Wat ook flink schuurt in het verhaal, is het niveauverschil in de skicompetenties van de personages. Ben je zelf een fervent skiër?
‘Niet zo een die graag off-piste gaat, maar ik ben een competente skiër. Doe mij maar een rode of blauwe piste en na afloop lekker een warme chocolademelk. In mijn eerste boek was een van de personages een hardloper. Na het verschijnen kreeg ik allemaal berichtjes van hardlopers, ze waren ervan overtuigd dat ik zelf ook wel moest hardlopen omdat het rennen zo goed beschreven was. Maar ik deed niet aan hardlopen! Blijkbaar had ik een sterk inlevingsvermogen, maar ik voelde me toch een beetje een oplichter. Daarom had ik er dit keer voor gekozen om een sport in het verhaal te stoppen die ik wel zelf beoefen.’
Een voor een wordt verteld door twee vertellers. Waarom heb je voor deze twee perspectieven gekozen?
‘Schrijven vanuit twee perspectieven was erg spannend, want ik had dat nog nooit eerder gedaan. Toch was het nodig voor het verhaal. Toen ik begon met Een voor een, schreef ik alleen vanuit het perspectief van Erin, de gastvrouw van het luxechalet waar de Snoop-medewerkers verblijven. Ik wilde dat de verteller een buitenstaander was, die niet precies zou weten wat Snoop was en de dynamiek niet zou begrijpen. Maar op een gegeven moment stond Erin alleen maar bij deuren gesprekken af te luisteren, om voldoende informatie te kunnen overbrengen aan de lezer. Dat was gewoon niet geloofwaardig meer voor haar personage. Daarom had ik nog een verteller nodig, die meer wist. Liz was de logische keuze: zonder een echte insider te zijn, wist ze genoeg van het bedrijf.’
Een voor een is je zesde psychologische thriller. Hoe is je schrijverscarrière eigenlijk begonnen?
‘Altijd al wilde ik schrijver worden, maar ik had geen idee hoe dat moest. Ik vertelde van jongs af aan verhalen aan mijn zusje. Toen ik ouder werd schreef ik ze ook op. En als tiener schreef ik al boeken van honderden pagina’s. Maar toen ik opgroeide kende ik geen schrijvers, dus het leek me niet iets wat zomaar iemand zou kunnen worden.
'Pas toen ik kinderen kreeg en me realiseerde dat ik nauwelijks meer tijd had voor hobby’s, wist ik dat ik er professioneel mee om moest gaan als ik zou willen blijven schrijven.'
Ik heb dus altijd de ambitie gehad, maar nooit eerder gedacht om er serieus wat mee te doen. Toen ik na de universiteit in het boekenvak belandde, leerde ik wat er allemaal komt kijken bij het maken van een boek. Het gaf me inzicht in hoe ik een voorstel zou kunnen structureren, maar tegelijkertijd kreeg ik vreselijke plankenkoorts. Ik bleef schrijven, maar stopte alles weg onder mijn bed. Pas toen ik kinderen kreeg en me realiseerde dat ik nauwelijks meer tijd had voor hobby’s, wist ik dat ik er professioneel mee om moest gaan als ik zou willen blijven schrijven. Toen hakte ik de knoop door, ben ik begonnen aan een boek en is het me gelukt om met schrijven geld te verdienen.’
Je eerste boek was meteen een groot succes. Legde dat de lat voor de tweede niet meteen heel hoog?
‘In het begin had ik er geen last van, maar hoe populairder In een donker, donker bos werd, hoe slechter ik me voelde over de tweede. Ik schreef in complete wanhoop. Ik moest bewijzen dat het nog een keer zou lukken. En iedere keer dat In een donker, donker bos in een nieuw land verscheen, of er filmrechten werden verkocht, werd schrijven moeilijker. Tegelijk heeft het ervoor gezorgd dat ik alles heb gegeven. Het werd aangrijpender, nog verknipter. Het heeft me uiteindelijk een betere schrijver gemaakt.’
En nu is schrijven appeltje-eitje?
‘Door de coronacrisis heb ik meer moeite met schrijven. Een voor een was al afgerond voor de eerste lockdown en ik had nog geen deadline voor nieuw werk. Met de kinderen die thuis les moesten krijgen was het ook lastig om creatieve ruimte te vinden. Bovendien merkte ik ineens hoeveel inspiratie ik voor corona haalde uit het dagelijks leven en uit mijn omgeving. Ik luisterde naar mensen die zaten te kletsen in het café, ik las kleine human interest-verhalen, ik observeerde mensen. Al die kleine momenten samen zorgden voor een basis voor een nieuw verhaal. Maar dat is allemaal weggevallen. En de media staan alleen maar vol met coronanieuws, het overspoelt al het andere.
Bovendien is er vertraging in het uitgeven van boeken, dus ik vind het moeilijk om te bedenken wat de wereld over een paar jaar nodig heeft. Hebben we dan nog steeds te maken met de coronacrisis of is het een lang vervlogen herinnering?’
Auteursfoto: © Gemma Day via Luitingh-Sijthoff
Winactie
Ben je benieuwd geworden naar Een voor een? Hebban mag vijf exemplaren van het boek weggeven. Ga snel naar de winactie om te zien hoe je mee kunt doen.
