Tien vragen aan debutant Ilse Josepha Lazaroms

Ilse Josepha Lazaroms (Gouda, 1979) is schrijver en wetenschapper. Ze studeerde Genderstudies aan de Universiteit Utrecht en promoveerde in de Joodse studies aan het Europees Universitair Instituut in Florence met een proefschrift over Joseph Roth. Ze woonde lange tijd in de Verenigde Staten, maar ook in Boedapest, Jeruzalem, Londen, Oslo, Florence en Jena. Nu woont ze met haar dochter in Amsterdam en doceert Genderstudies aan de Universiteit Utrecht. Duet is haar debuut.

'Duet is een boek over liefde en het ontrafelen van de liefde; over moederschap en schrijverschap; over het verlangen ergens thuis te horen en dit thuis nergens écht kunnen vinden; over literatuur en hoe verhalen een levenslijn kunnen zijn als alles onder je voeten schommelt. Duet speelt zich af op een woonboot in de haven van New York – waar alles schommelt –, en volgt het leven van de Nederlandse Ilse – een versie van mijzelf – en haar Amerikaanse geliefde, A. Met haar zwangerschap wordt Ilse’s wereld steeds kleiner, terwijl die van A alleen maar groter en angstaanjagender wordt. Merlijn Olnon van de Nederlandse Boekengids omschreef Duet als "een roman én een groot essay, … een tragische psychologische triller over het tijdperk van de samenzweringstheorie." Het is ook een kort boek (192 blz.), waarin de witregels een klankbord zijn; de thema’s – eenzaamheid en geborgenheid, thuishoren en ontworteldheid –, een mozaïek.'

Welk boek ligt er nu op jouw nachtkastje?

A Ghost in the Throat van Doireann Ní Ghríofa, en de dichtbundel The Last Time I Saw Amelia Earhart van Gabrielle Calvocoressi.

Welk boek maakte recentelijk veel indruk op je?

Het is alweer even geleden, maar The Undying van Anne Boyer. De manier waarop zij haar woede en verontwaardiging over de medische wereld omzet in stuwend proza is echt prachtig. En de boeken van Hanif Abdurraqib; hij is iemand die met liefde en gulheid schrijft over het leven van zwarte Amerikanen, over racisme, rouw en vreugde. Alsof zijn zinnen oplichten.

Waar lees je het liefst?

Thuis, in de hoek van mijn grote, blauwe bank bij het raam in mijn huis in Amsterdam Noord.

Welk boek vind jij van maatschappelijk belang?

Veel boeken die ik lees – vooral memoires en autofictie – hebben diepe maatschappelijke echo’s, juist omdat ze persoonlijk zijn: Valeria Luiselli, Vertel me het einde, is zo’n boek, over het lot van ongedocumenteerde kind-vluchtelingen in de VS. Maar ook het werk van Maggie Nelson, Vivian Gornick en Saidiya Hartman. Zij schrijven boeken die vragen stellen, je aan het denken zetten, je laten voelen dat je deel bent van een groter geheel en een actieve rol kan spelen in het creëren van een rechtvaardigere wereld.

Welke auteurs, dood of levend, zou je willen uitnodigen voor een verjaardagsdiner en waarom?

Charlotte Perkins Gilman, Anne Sexton, W.G. Sebald, Kiese Laymon, Valeria Luiselli, Brandon Taylor. Om me te laten meevoeren met hun levens (voornamelijk in de VS) tussen 1890 en nu. Omdat ze allemaal een “buitenstaandersblik' hebben. Maar misschien niet allemaal tegelijk?

Hoeveel ongelezen boeken heb jij in huis?

Stapels. Ik heb een eindeloze drang en nieuwsgierigheid om te lezen; om te verdwijnen in de gedachtenwereld van een ander en daar soms een – vergeten of eenzaam – deel van mezelf tegen te komen. Dit verlangen is groter dan mijn eigen lichaam, mijn leestempo, of zelfs mijn huis. De boeken stapelen zich daarom overal op.

Lees jij meerdere boeken tegelijkertijd, of houd je het bij een boek per keer?

Een boek per keer. Ook vind ik het verschrikkelijk om een boek niet uit te lezen, maar soms doe ik dit toch, als ik er echt niet doorheen kom – iets waar ik altijd een beetje droevig van word.

Lees jij boeken in periodes dat je met eigen werk bezig bent?

Ja. Ik was daar ooit huiverig voor, alsof de stemmen van anderen door de mijne heen zouden schemeren. Nu lees ik altijd als ik een boek of essay schrijf – juist om deze meerstemmigheid vorm te geven: in mijn werk ga ik bewust 'in gesprek' met de ideeën en boeken van andere auteurs.

Je móet kiezen: een novelle van 88 pagina's of een kloeke roman van 700+ pagina’s schrijven. Wat wordt het en waarom?

Een novelle. Ik hou heel erg van korte boeken; om te lezen én te schrijven. Misschien omdat het je dwingt om op meerdere 'lagen' tegelijk te denken; het concrete met het poëtische te vermengen. Daar hou ik van: dat er geen woord teveel staat.

Wanneer heb je jouw schrijversdroom bereikt?

Ik denk dat je als schrijver altijd de contouren van een nieuw werk najaagt – dus de ene droom (een boek) maakt plaats voor de andere (een nieuw boek). Aan die dromen komt hopelijk geen einde. Maar naast de boeken zelf is mijn droom om gelezen te worden en een leven te maken van en met de literatuur.

Duet

Ilse Josepha Lazaroms

Hij is een onstuimige violist uit Boston, zij is een Nederlandse onderzoeker aan het Centrum voor Joodse Geschiedenis in Manhattan. Samen beginnen ze aan een nieuw avontuur. Ilse vaart met haar partner in een oude woonboot met de naam Duet op de Hudson, met als eindbestemming de haven van New York. En ze is zwanger van hun kind. Ze zou op een roze wolk moeten zitten, maar overgeleverd aan de wetten van het water en de realiteit van de gammele woonboot met haar bevroren leidingen, blijkt de werkelijkheid grimmiger. Ilses partner raakt steeds meer geobsedeerd door extreemrechtse samenzweringstheorieën die rondgaan op het internet en in de media. Met het groeien van haar buik groeit bij hem ook zijn angst voor een duistere wereldheerschappij, en ontstaat er in die kleine boot een onoverbrugbare kloof.

Hoe kan iemand zich staande houden en een kind opvoeden in een wereld die steeds gewelddadiger en onzekerder lijkt te worden? Wat doe je als die buitenwereld je huis binnenkomt en zijn intrek neemt in de persoon van wie je houdt?