Tien vragen aan debutant Joan de Ruijter

Joan de Ruijter is filosofiedocent aan het 4e Gymnasium in Amsterdam en schrijfster. Lupus is haar debuut. Het verhaal sluit aan bij het boek Denken over democratie, dat de komende jaren op de havo zal worden gedoceerd ter voorbereiding op het eindexamen filosofie.

'Lupus gaat over een dyslectisch meisje, Puck, dat niet beseft dat ze een intelligente schrijfster en filosoof in zich heeft. Ze wint dankzij haar filosofiedocent een beurs voor een prestigieuze universiteit in Spanje. Daar raakt ze met haar nieuwe vrienden verwikkeld in allerlei lastige situaties waardoor ze gedwongen wordt haar eigen plan te trekken.

Ik wilde al heel lang een filosofische jeugdroman schrijven over machtsmisbruik, zoals ik dat zelf ook wel tegengekomen ben. Dus toen het nieuwe eindexamenonderwerp voor havo, "democratie", bekend werd, probeerde ik die theorie te verwerken in een levendig verhaal. Dat kostte me weinig moeite: de personages in Lupus zijn namelijk gebaseerd op bijzondere leerlingen, die ik de afgelopen twintig jaar in de filosofieles heb gehad. Ze voerden op mijn computerscherm grappige gesprekken met elkaar, zonder dat ik daar heel veel invloed op leek te hebben. Het schrijven van de dialogen ging echt als vanzelf.'

Welk boek ligt er nu op jouw nachtkastje?

Vuurduin van Eva Meijer. Deze filosofe schrijft heel toegankelijk vanuit de natuur en de dieren. Ze stimuleert me om dieren voortaan ook als volwaardige personages te zien, zoals ik in gesprekken over mijn katten eigenlijk altijd al doe.

Welk boek maakte recentelijk veel indruk op je?

Dit is alles. Het hoofdkussenboek van Cordelia Kenn, van Aidan Chambers (86). Terwijl ik wist dat het door een oude Engelse man geschreven was, ben ik toch gaan opzoeken of het niet toch stiekem door een vrouw geschreven was. Dit is een boek dat elk meisje moet lezen. Het gaat over alle aspecten van het vrouwelijk lichaam; hij schrijft heel expliciet over seksualiteit. Niet alles klopte met mijn beleving, maar het was heel overtuigend geschreven vanuit een meisje dat een jonge vrouw wordt.

Welk boek maakte de hoge verwachtingen niet waar?

Kritik der reinen Vernunft van Immanuel Kant. Ha ha, nee hoor. Al moet ik zeggen dat je om klassiekers uit de geschiedenis van de filosofie te begrijpen veel voorkennis nodig hebt; Spinoza, Kant, Nietzsche lees je niet even voor het slapengaan. Om Kant te kunnen lezen kregen we op de Universiteit zelfs extra lessen Duits. Als het dan lukt, is dat wel heel bevredigend. Filosofie uit de oudheid is vaak juist heel leesbaar. Er geldt dus niet: hoe ouder, hoe moeilijker. Ik voel altijd veel sympathie voor filosofen die hun ideeën begrijpelijk willen maken voor een breed publiek, maar ik snap ook dat sommige filosofie zo diepgaand is, dat er een nieuwe taal voor ontwikkeld moet worden. Toch vallen filosofieboeken vaak tegen omdat de auteur toch moeilijker doet dan volgens mij nodig is.

Welk boek had je zelf wel willen schrijven?

Ik ben filosofie gaan studeren door de roman De wereld van Sofie van de Noorse filosofiedocent Jostein Gaarder. Op mijn achttiende had ik geen idee wat filosofie was en ik ervaar dat als een groot gemis. Gelukkig kreeg ik van een Engelse vriend Sophie’s world. Pas toen ik twintig was durfde ik echt aan de studie filosofie te beginnen. Ik hoop dat ik jongeren, met of zonder filosofie op school, stimuleer om vanuit meerdere gezichtspunten na te denken over de grote vragen.

Wat is kenmerkend voor jouw boek(en)?

De filosofie die erin zit is natuurlijk kenmerkend, en ik wil zo schrijven, dat vrijwel iedereen het kan begrijpen. Ik heb vijf leerlingen van 13 tot 18 gevraagd mee te denken over Lupus. Omdat er een lockdown was, hebben we via streaming over het boek gesproken. Dankzij die sessies is er een landkaartje in het boek gekomen en heb ik nog wat andere aanpassingen gedaan. Die leerlingen waren overigens erg enthousiast.

Wat is het mooiste compliment dat je ooit over jouw werk kreeg?

Mijn eerste boek is pas kort geleden uitgekomen, maar ik heb al een vriendin aan het huilen gemaakt bij het einde. Dat heb ik zelf ook bij vaak bij de boeken van Aidan Chambers en John Green. Dat mij dat gelukt is, al is het vooralsnog maar bij één vriendin, vind ik geweldig.

Welk boek vind jij van maatschappelijk belang?

Alles van Jan Terlouw en Borealis van Marloes Morshuis. Ik had eerst het idee om een boek te schrijven met de titel 'Noach' waarin een of andere corrupte Europese macht vanuit elk land twee jongeren ontvoert om een enorme klimaatramp te overleven. Ik had al die tweetallen in een grot in de Pyreneeën gestopt. Een meisje weet te ontsnappen. Dit naar analogie van het verhaal van de grot van Plato. Een kennis wees me op de analogie met Borealis. Toen heb ik het verhaal drastisch aangepast.

Je móet kiezen: een novelle van 88 pagina's of een kloeke roman van 700+ pagina’s schrijven. Wat wordt het en waarom?

Het lijkt me moeilijker om een goede novelle van 88 pagina’s te schrijven. Lupus werd ook vrij moeiteloos 500 pagina’s. Ik vind films of boeken vaak te lang, dus ik zou het een mooie opdracht vinden om een verhaal terug te brengen tot de essentie, maar het is wel een moeilijke opdracht. En ik vrees dat mijn nieuwe boek weer niet minder dan 300 bladzijden zal worden.

Met welke auteur zou je graag eens willen samenwerken?

Joke Hermsen, Marloes Morshuis, Eva Meijer, Daan Roovers en Eva Rovers. Ik hou van samenwerken; zonder allerlei hulp van leerlingen, collega’s en vrienden was mijn boek ook nooit geworden wat het nu is. Door samenwerking en botsende ideeën wordt alles beter: kijk maar naar de popmuziek. Samenwerken kost alleen wel tijd en begrip voor elkaar.

Wanneer heb je jouw schrijversdroom bereikt?

Ik zou natuurlijk wel heel veel geld willen verdienen zodat ik in een villa aan de kust boeken zou kunnen schrijven, maar ik vrees dat ik daar depressief van zou worden. Ik vind het namelijk best moeilijk ’s morgens uit bed te komen, vooral in de winter. Mijn werk op school maakt me altijd vrolijk. Voorlopig hou ik het sowieso maar bij dromen van een tweede druk, een vertaling of een luisterboek van Lupus. Ik heb Engelse vrienden die het jammer vinden dat ze Lupus niet kunnen lezen. Alhoewel Puck uit Steenwijk dan misschien Jo uit Winchester of zo moet worden.

Lupus

Joan de Ruijter

Tot haar grote verbazing wint Puck een essaywedstrijd en daarmee toelating tot Rousseau, een nieuwe prestigieuze filosofie-universiteit in de bergen van Spanje. Daar gaat een nieuwe wereld voor haar open. Ze raakt bevriend met de tegendraadse Charles en de openhartige Bulgaars-Turkse Sinem, en dompelt zich onde in het academische leven. Maar al snel ontdekt ze dat er iets broeit. Wanneer Puck en haar vrienden door de rector worden gevraagd om een onafhankelijke universiteitskrant op te richten, wordt de sfeer al snel grimmiger. Wie trekt er eigenlijk aan de touwtjes op Rousseau?