Tien vragen aan debutant Leonieke Baerwaldt

Leonieke Baerwaldt (1985) studeerde filosofie en literatuurwetenschappen. In 2018 won ze de Grote Lowlands Schrijfwedstrijd. Korte verhalen van haar verschenen onder meer op Hard//hoofd en Papieren Helden en in NRC Handelsblad, Kluger Hans en De Revisor.

'Het leven is hard in Hier komen wij vandaan. Iedereen heeft grote dromen waar weinig van terechtkomt. De roman bestaat uit vier in elkaar gevlochten verhaallijnen. Een moeder en een dochter die samen van plek naar plek trekken, een fabrieksarbeider met een voorliefde voor tropische vissen, een stel dat samen een nieuw bestaan op wil bouwen op een klein stukje land naast een industriegebied, en de kleine zeemeermin, die het land opkruipt en het met de werkelijkheid moet doen in plaats van met het sprookje. Alle personages staan om verschillende redenen buiten de maatschappij. En ondanks dat ze heel graag voor zichzelf en voor de ander willen zorgen blijven ze daarin onmetelijk tekortschieten. Het magische wordt met het alledaagse verbonden terwijl ze houvast zoeken in een afbrokkelende werkelijkheid.'

Welk boek ligt er nu op jouw nachtkastje?

Op mijn nachtkastje ligt Onder het oppervlak van Mariasole Bianco. Een boek over de onderwaterwereld, iets dat in mijn debuutroman Hier komen wij vandaan een grote rol speelt. Bianco beschrijft op beeldende wijze het ontzaglijke gevoel dat de onderwaterwereld kan oproepen. Dat gegeven hield ook mij in beslag de afgelopen jaren. De onderwaterwereld heeft iets wonderbaarlijks, een eigen ritme, iets waar je als mens enorm naar kunt verlangen.

Wat is kenmerkend voor jouw boek?

Mijn stijl is denk ik het meest kenmerkend voor mijn roman. Die is omschreven als rauw, sprookjesachtige en onnadrukkelijk beeldend. Alles hangt samen en komt bij elkaar, maar daar moet je als lezer wel zelf een beetje voor werken.

Welk boek maakte recentelijk veel indruk op je?

Het lichtschip van Mathijs Deen. Het dagelijks leven op zee wordt hierin prachtig beschreven. De bemanning op het lichtschip moet schakelen tussen verveling en alertheid terwijl er strakke wisseldiensten gedraaid worden. De groepsdynamiek verandert langzaam omdat de kok een klein lammetje meeneemt aan boord voor een speciale stoofschotel die hij wil maken. In dit boek staat geen woord te veel en het raakte bij mij precies de juiste snaar. Nadat ik het las heb ik het niet meer kunnen loslaten.

Lees jij boeken in de periode dat je met eigen werk bezig bent?

Zeker. Tijdens dat ik aan mijn roman werkte heb ik zelfs uitsluitend dingen gelezen waarvan ik voelde dat het op een bepaalde manier bij mijn werk zou kunnen passen. En ik las (en dat is uitzonderlijk voor mij) meestal de Nederlandse vertalingen, zodat ik dag en nacht woorden paraat had.

Als je een fictief hoofdpersonage naar de echte wereld kon halen, welke zou dat dan zijn?

In zekere zin heb ik dat al gedaan. Door in mijn roman (onder meer) de kleine zeemeermin onze werkelijkheid binnen te halen. Natuurlijk is ook die werkelijkheid fictief want ik heb hem beschreven, maar het verhaal is wel vanuit eenzelfde vraag begonnen. Wat zou er gebeuren als de kleine zeemeermin écht in onze werkelijkheid zou aanspoelen? Iedereen heeft sprookjes nodig, vind ik, maar soms kunnen sprookjes ook een flinke dosis werkelijkheid gebruiken. Het is interessant om met dat perspectief te spelen.

Je móet kiezen: een novelle van 88 pagina's of een kloeke roman van 700+ pagina’s schrijven. Wat wordt het en waarom?

Blaise Pascal zei: 'Vriend, ik schrijf je een lange brief want ik heb weinig tijd.' Doe mij maar de novelle, mits er heel goed over die 88 pagina’s is nagedacht. Ik kan er echt van genieten als ieder woord op de juiste plek staat. En ik houd absoluut niet van uitleggerij.

Is je boekensmaak in de loop van de jaren veranderd?

Vroeger las ik alles wat los en vast zat, maar inmiddels heb ik wel echt een eigen smaak ontwikkeld. Die heeft vooral met stijl te maken en minder met inhoud. Als iets daarbuiten valt, dan lees ik niet snel verder. Ik heb hetzelfde met eten. Je hoeft mij ook niet meer lastig te vallen met een liefdeloze en ondoordachte maaltijd.

Welk boek kostte je je nachtrust?

Mijn eigen boek, natuurlijk. Daar heb ik echt slapeloze nachten van gehad. Soms dwong ik mezelf midden in de nacht op te staan om aan een hoofdstuk of passage te sleutelen. Schrijven is een vorm van concentratie, het is moeilijk om dat uit te zetten. Als ik schrijf, en het gaat lekker, dan heb ik stemmen in mijn hoofd en als die stemmen beginnen, ga ik maar beter meteen aan de slag.

Las jij de verplichte 'boeken op de lijst' echt zelf, of zocht je de samenvattingen op? Eerlijk vertellen.

Haha, tsja. Ik ben altijd een enorme lezer geweest, maar van de leeslijst heb ik wel eens samenvattingen opgezocht. Ik laat me sowieso niet graag verplichten tot lezen, voor mij gaat lezen juist om de ervaring van vrijheid, de mogelijkheid tot ontsnapping, het vinden van betekenis en het uitrekken van je eigen beperkte en soms ook beperkende ervaringen.

Welke auteurs, dood of levend, zou je willen uitnodigen voor een verjaardagsdiner en waarom?

Ik kies voor levend. Etgar Keret, die maakt overal een feest van. En Cynan Jones, maar met hem wil ik liever bier drinken in de kroeg. Hij lijkt me fijn gezelschap en ik heb het gevoel dat ik veel van hem kan leren. Met Jeanette Winterson en Maggie Nelson zou ik een lange strandwandeling willen maken terwijl zij praten en ik alleen maar luister.

Hier komen wij vandaan

Leonieke Baerwaldt

‘Het water was ijskoud. Ik bibberde en vroeg of er wat warm bij mocht. “Nee,” zei je. “Dan werkt het niet. Ik ben koudbloedig.” Omdat het donker buiten de badkamer heel dicht op elkaar geperst zat, durfde ik niet zelf uit bad te gaan. Het enige wat ik kon doen was wachten tot jij weer op temperatuur kwam.’

Een moeder en dochter leiden een zwervend bestaan, een fabrieksarbeider droomt erover een tropische-vissenwinkel te beginnen, twee geliefden besluiten samen een huis te bouwen en de kleine zeemeermin treft de harde werkelijkheid aan terwijl ze haar prins zoekt.