Tien vragen aan... Louis van Beek
Stel jezelf voor aan de lezers van Hebban; waar kennen we je van en waar ben je trots op?
'Mijn naam is Louis van Beek, ik ben acteur, theatermaker, schrijver en vertaler (voornamelijk voor theater). En voorlezer, uiteraard! Ik heb ook film en televisiewerk gedaan (Westenwind bijvoorbeeld), maar met ik werk het meest en het liefst in het theater. Dit seizoen speelde ik mee in King Lear van Toneelgroep Maastricht (met onder andere Huub Stapel). Maar de lezers van Hebban zullen me toch voornamelijk kennen als voorlezer. Het meest trots ben ik op voorstellingen die ik zelf geinitieerd, geschreven en gespeeld heb: over Mathilde Willink en Soeur Sourire.'
Wat was het eerste luisterboek dat je voorlas? Welke herinnering heb je hieraan?
'De vrienden van Pinocchio van Tomas Ross. Ik was al ervaren in de studio, maar dan als inspreker en regisseur van nasynchronisatie (animatie en live-action). Ik had al vaker getest voor een luisterboek, maar was nooit uitgekozen. Ik had wel het idee dat het iets voor mij kon zijn. En toen was er ineens dat boek. Het ging over de Demmink-affaire, met vrij expliciete kinderporno-scènes. Dat vond ik best heftig. En wat ik vooral nog weet: dat ik mezelf moest afremmen om niet te snel te willen voorlezen. En dat het een eenzaam beroep is: je zit (bijna altijd) moederziel alleen in een studio, met niets anders dan jezelf en het boek. Daar ben ik inmiddels aan gewend.'
Dit boek moet absoluut een luisterversie krijgen, omdat…
'In principe huldig ik het adagium van Thinium Audioboekenproducties: elk boek verdient een audioboek. En voor nieuwe titels geldt dat gelukkig al steeds meer. Maar ik ben er ook erg voor om klassiekers uit het wereldrepertoire een luisterboek te geven. Van Louis Couperus tot Frederik van Eeden, van J.D. Salinger tot Heinrich Böll, van Donna Tart tot Victor Hugo. Dus zowel uit de recente geschiedenis (J.J. Voskuil) als wat langer geleden (Charles Dickens). De voorbeelden zijn volstrekt willekeurig, maar ik zou ze allemaal willen doen! Ik heb altijd van lezen gehouden, ik hou van taal, en voorlezen is echt mijn passie geworden. Er ligt nog een schat aan boeken die nog niet in het Nederlands zijn voorgelezen. Amerika en Engeland zijn daar veel verder in, maar ik heb het vertrouwen dat dat hier ook gaat gebeuren.'
Mijn favoriete luisterboek is…
'Mijn favoriete boek is altijd het laatste dat ik het voorgelezen. Ik ben uit mezelf niet zo’n non-fictie lezer, dus als ik Mama’s laatste omhelzing van Frans de Waal mag voorlezen over emoties bij dieren, vind ik dat geweldig interessant. Maar ik hou van elk boek dat ik mag doen. Zelf luisteren doe ik vooral beroepsmatig, om te horen hoe mijn collega’s het doen.'
Wat is de grootste uitdaging tijdens het voorlezen? Ligt dit aan het boek dat je voorleest of heeft het bijvoorbeeld met stemgebruik te maken?
'De grootste uitdaging is altijd: het verhaal van de schrijver zo goed en helder mogelijk vertellen. Of dat nu de theorie van Darwin, De acht bergen of de biografie van Gordon is. Sommige boeken ‘lezen zichzelf’, voor andere moet je wat meer moeite doen. Een balans vinden tussen vertellen en spelen, subtiele verschillen in stemhoogte als er iemand anders aan het woord komt in een dialoog, elk boek leert me iets nieuws. Je moet altijd een connectie maken met het boek, jij bent tenslotte het doorgeefluik naar de luisteraar. Soms liggen de uitdagingen op een wat banaler niveau: hoe krijg ik in godsnaam al die buitenlandse namen m’n strot uit zonder te struikelen. Of: nu ga ik proberen om 10 minuten geen versprekingen te hebben. En dat lukt dan natuurlijk niet. Lang leve de editors die al mijn fouten en vooral gevloek eruit halen.'
Wie is voor jou een voorbeeld tussen jouw collega-voorlezers? Van wie heb je iets geleerd of heb je veel luisterboeken van geluisterd?
'Moeilijk om één iemand te noemen, maar ik vind Hymke de Vries echt een ster in het voorlezen. Als ik een vrouw was zou ik haar willen zijn. Ik luister veel fragmenten van collega’s, en over het algemeen is het niveau hoog. Maar soms zit er iets tussen… Het is niet iedereen gegeven om voor te lezen en dan denk ik echt: ja jongens en meisjes, het is een vak. En nee, ik ga geen namen noemen.'
Welk luisterboek had je zelf willen inspreken?
'Welke niet? Ik heb geweldige collega-voorlezers, en soms ben ik eventjes gezond jaloers. Toen ik Een klein leven zag langskomen door Sander de Heer, of Grand Hotel Europa door Francis Broekhuijsen bjvoorbeeld. Maar ze doen het fantastisch. Het fijnst is als je een boek mag voorlezen dat altijd al op je stapel lag, maar waar je nog niet aan toe was gekomen. Zoals Heren van de thee van Hella Haasse.'
Als je iets voorleest, komt er een gedeelte van je fantasie bij het proces kijken. Leef je je altijd in tijdens het voorlezen, bijvoorbeeld door een weergave van de hoofdpersoon te maken in gedachten?
'Ik lees bijna altijd eerst zelf het boek voor ik begin voor te lezen. Dan weet je wat voor sfeer het boek heeft, waar eventuele lastige passages liggen, waar veel dialoog is en waar meer beschrijvingen. En vooral: waar de schrijver naar toe wil. Uiteraard leef je je in. Maar met de nodige afstand. Net als bij toneelspelen moet de emotie bij de luisteraar liggen, niet bij mij als voorlezer. Toen ik Een man die Ove heet voorlas, was ik, ondanks dat ik het al ‘vooruit’ had gelezen en wist hoe het afliep, echt ontroerd door het einde. Dat was duidelijk hoorbaar. De emotie overviel me. Dat heb ik toen nog maar een keer overgedaan, en daar werd het beter van. Soms zijn er momenten tijdens het voorlezen dat je boven jezelf uit lijkt te stijgen; dan vertelt het verhaal zichzelf met jouw stem. Dat is magisch. Dan moet het boek wel goed geschreven zijn natuurlijk.'
Waar staat het luisterboek volgens jou over vijf jaar?
'Ik heb de laatste jaren alleen maar groei gezien, en ik verwacht dat die nog wel even aanhoudt. Sommige uitgevers zijn nog wat huiverig, maar het is een enorme groeimarkt, en niet alleen nieuwe boeken maar ook klassiekers zullen verschijnen als luisterboek. Nu al gebeurt het steeds vaker dat het luisterboek tegelijk met het fysieke boek verschijnt. Meer jonge mensen ontdekken het luisterboek in hun multitask-leven. Ik krijg van heel onverwachte kanten te horen dat mensen naar ‘mij’ luisteren. Met app-diensten als Storytel is het steeds makkelijker om waar dan ook een boek te luisteren.
Er is nog veel te winnen: een doorstart van het hoorspel in een hedendaagse vorm, door topacteurs voorgelezen/gespeelde toneelstukken waardoor studenten bijvoorbeeld Shakespeare ook kunnen luisteren, combinaties van podcasts van schrijvers met een luisterboek, dialogen in boeken die door meerdere stemmen worden voorgelezen, met één centrale verteller; de mogelijkheden zijn wat mij betreft eindeloos. Producenten en uitgevers zullen inventief moeten zijn, ideeën moeten ontwikkelen. Het gaat razendsnel. Maar dat het luisterboek sowieso niet meer is weg te denken in het huidige medialandschap is zeker.'
De ultieme tip voor een toekomstig voorlezer is...
'Neem de tijd. Om het boek te lezen van te voren, om het boek te proeven, om niet te snel te willen voorlezen, om je oor te luisteren te leggen bij de mensen met ervaring. Bij de geringste twijfel: doe een zin opnieuw, net zolang tot je zelf tevreden bent. En vooral: zodra je voelt dat dit niets voor jou is, laat het weten. De luisteraar verdient het beste, en beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.' 
Welk luisterboek ingesproken door Louis van Beek heb jij onlangs geluisterd? Kijk voor meer artikelen over de Week van het Luisterboek op het speciale kanaal op Hebban.
De Hebban Luisterboek-app
De vuurtoren en andere verhalen van Hilde Vandermeeren en Dolfje en Foeksia in het Weerwolvenbos van Paul van Loon zijn tijdens de Week van het Luisterboek 2019 gratis te downloaden en te beluisteren via de Hebban Luisterboek-app. Heb jij deze app nog niet, dan kun je die hier gratis downloaden:
