True Crime Tuesday #1: Moord zonder lijk

Dat Henk dood is staat wel vast, er is alleen één probleem: zijn lichaam is nooit gevonden. De vraag is ook altijd geweest: waarom zou Frans J., die in hoger beroep tot 18 jaar cel werd veroordeeld, de zwakbegaafde Henk iets aan willen doen? Hij lijkt een totaal willekeurig slachtoffer. Het verhaal heeft alles in zich van een psychologische thriller, ook omdat Frans in de periode voor zijn aanhouding de raarste stunts uithaalde. Is hij een psychopaat die misschien wel de perfecte moord pleegde (en daar nog bijna mee weg kwam ook)? Wilde hij de maatschappij een dienst bewijzen? Of heeft hij – zoals hij zelf zegt – niet direct iets met de dood van Henk te maken, maar weet hij er wel meer vanaf? En gaat hij dat dan ooit vertellen?

Thrillerauteur Jac. Toes en misdaadverslaggever voor De Gelderlander Paul Bolwerk schreven over deze zaak Moordzaak zonder lijk. Het klinkt als een logische samenwerking tussen twee ambachten, die zich in ieder geval in de eerste pagina’s die ik las meteen lijkt uit te betalen: het boek leest als een trein en het is duidelijk dat de auteurs over goede bronnen beschikken. Waar ik het meest benieuwd naar ben zijn de nieuwe inzichten waar Toes en Bolwerk mee claimen te komen. Zijn dat inzichten die Frans vrijpleiten, of juist niet?

Het is vrij uniek dat er uiteindelijk alsnog een veroordeling heeft plaatsgevonden, terwijl het belangrijkste bewijsmiddel ontbreekt: een lichaam. Hoewel er aan de ene kant zoveel bewijs is dat naar Frans wijst dat hij wel veroordeeld móest worden, kan zonder Henks lichaam nooit worden bewezen wat er nu precies is gebeurd, hoe Henk is overleden en welk aandeel Frans daarin heeft gehad.  

Het leed dat nabestaanden met dit soort zaken wordt aangedaan is onvoorstelbaar. De moeder van Henk – bij wie hij woonde en voor wie hij zorgde – is overleden zonder ooit te hebben geweten wat er met hem is gebeurd. Hetzelfde geldt voor de ouders van Marjo Winkens, die volgens familie en vrienden zijn gestorven van verdriet om hun dochter, en de wanhoop van het niet weten. Marjo was een 17-jarig meisje uit Schimmert dat in 1975 spoorloos verdween na een avondje op de kermis. Rob Hendriks schreef het boek Dertig jaar Marjo, waarin hij precies uiteenzet wat er die dag gebeurd is. Hij spreekt vrienden, familieleden, politiemensen en voormalige verdachten. Ondanks uitgebreide zoektochten, zelfs tot dertig jaar na haar verdwijning, werd Marjo’s lichaam nooit gevonden. Sytze van der Zee legt in zijn huiveringwekkende boek Zuidwal een verband tussen de moord op Marjo Winkens en meerdere moorden op jonge meisjes uit die periode, allen gepleegd door seriemoordenaar Koos Hertogs. Het meest frustrerende in dit soort drama’s is dat de mensen die hier overduidelijk meer van weten – in deze gevallen Frans J. en Koos Hertogs – geen openheid geven.

Ook bij Lisette Vroege en Tanja Groen wordt uitgegaan van moord, zonder dat hun lichamen ooit zijn gevonden. Het boek Cold Cases, door misdaadauteurs Wim van de Pol, Vincent Verweij en Timo van der Eng, besteedt hier aandacht aan. De 27-jarige Lisette Vroege uit Haarlem verdween in 1992 van de een op de andere dag, na een potje tennis. De 18-jarige studente Tanja Groen uit Schagen fietste in 1993 na een feestje terug naar haar kamer, maar werd nooit meer gezien. Ook bij deze twee vrouwen wijst alles erop dat ze niet vrijwillig weggegaan zijn, maar dat ze vermoord zijn. Het zijn allemaal verhalen die voor buitenstaanders tot de verbeelding spreken vanwege het grote mysterie dat er omheen hangt, maar die voor nabestaanden absoluut onverteerbaar zijn.