True Crime Tuesday #3: Seriemoordenaars

Als kind maakte ik uit een zucht naar spanning regelmatig de fout rond te snuffelen op de werkkamer van mijn vader, Hendrik Jan Korterink, die al zo’n dertig jaar werkt als misdaadjournalist. Hoewel zijn werkkamer redelijk geordend is, slingert er altijd wel ergens een krantenknipsel of een stuk uit een dossier of een brief rond, waarin dan gedetailleerde beschrijvingen van een moord - of erger nog: een lijk – staan. Na zo’n speurtocht lag ik soms nachten wakker.

De laatste keer dat me dat overkwam was ik allang geen kind meer. Mijn vader zat middenin het schrijfproces van Haagse Penoze, een boek over onder meer seriemoordenaar Koos Hertogs. Deze keer stuitte ik op een briefwisseling tussen Koos Hertogs en diens jeugdvriend Nico van Empel. Toen ik eenmaal begon te lezen kon ik niet meer stoppen, maar achteraf had ik gewild dat ik de brieven nooit onder ogen had gekregen. De gruwelijke dingen die Hertogs deed met zijn jonge slachtoffertjes, en die hij in die brieven uit de doeken deed, doen me nog steeds walgen.

Aan het eind van deze maand komt Gesprekken met seriemoordenaars uit, al een tijd geleden geschreven door de Britse criminoloog Christopher Berry-Dee. Jaren van voorbereiding gingen er in sommige gevallen aan vooraf, maar hij wist tien grote seriemoordenaars te spreken over de moorden die ze pleegden. Sommigen bekennen in de gesprekken zelfs moorden waar ze niet eens voor veroordeeld zijn. Wat opvalt is dat er zoveel overeenkomsten zijn tussen de seriemoordenaars, ook met Koos Hertogs. Bijna altijd draait het in die moordzaken om macht en seks, en in een enkel geval om geld. Vrijwel geen van de daders heeft een jeugd gehad die je erg gelukkig zou kunnen noemen, al is dat nooit de enige verklaring voor hun latere daden. Ik heb, voor zover ik weet in ieder geval, zelf nog nooit oog in oog gestaan met een seriemoordenaar en ook nooit de behoefte daartoe gevoeld. Berry-Dee bracht heel veel tijd met ze door. Hij laat het totale gebrek aan inlevingsvermogen (‘Het is maar een moord’) en schuldbesef (‘Ze drong zich aan mij op’) zien. Hij komt heel dichtbij, en kan hen daardoor goed observeren, waarmee hij duidelijk maakt dat deze mensen nooit tot inzicht zullen komen. Dat maakt het brein van een seriemoordenaar even beangstigend als fascinerend.  

In Nederland probeerde Sytze van der Zee het mysterie van dat brein met zijn Anatomie van een seriemoordenaar te ontrafelen. Dat boek vertelt het verhaal van ‘het beest van Harkstede’, Willem van Eijk, die tot levenslang werd veroordeeld voor de moorden op drie prostituees. Een intrigerend portret van de man, die heel openhartig over zichzelf vertelt – ook dat is een vrij opvallende overeenkomst met andere seriemoordenaars –, maar wiens ex-vrouw ook uitgebreid aan het woord komt. Je zult er maar achter komen, na een jarenlang huwelijk.  

Het feit dat deze mensen echt zijn, vaak willekeurig hun slachtoffers kiezen, en dat je het er aan de buitenkant meestal niet vanaf ziet is een extra reden om er af en toe een slapeloze nacht van te hebben. Vorige maand overleed Koos Hertogs, tijdens het uitzitten van zijn levenslange gevangenisstraf. Een definitief einde aan het tijdperk-Hertogs, al zullen er altijd anderen zijn, met dezelfde gevaarlijke driften, die gewoon nog ergens rondlopen.    

Verder verschijnen deze maand:  

Hans Jaap Melissen - IS, tot alles in staat (midprice herdruk)
John van den Heuvel - De gevallen engel (herdruk)
Koen Scharrenberg - Georganiseerde misdaad in de Lage Landen, deel 2  

Lees meer

True Crime Tuesday #1: Moord zonder lijk
True Crime Tuesday #2: Verraad