Vader Aarde is kwaad!

Vader Aarde is boos op de mensheid. Ze hebben hem te veel aangedaan in zijn lange leven. Daarom teistert hij ze met aardbevingen, tsunami’s, vulkaanuitbarstingen en als hij echt kwaad is met een vijfde seizoen. In het boek The Fifth Season (op 13 juli verschijnt de vertaling Het Vijfde Seizoen) windt de titel er geen doekjes om: zo’n seizoen komt er aan! En op de achterflap staan zelfs de onheilspellende woorden: “This is the way the world ends for the last time.”

Als een auteur de Hugo Award voor het beste speculatieve boek wint, dan zegt dat wel wat over de kwaliteit van dat boek en ook over de populariteit ervan. Als het vervolg op dat winnende boek het jaar erna ook de Hugo wint én het derde deel het jaar daarop weer genomineerd wordt (uitslag in augustus tijdens de World Science Fiction Convention in San Jose), dan weet je dat je met een fenomeen te maken hebt.

Ik ben vaak wat traag met het op de bandwagon springen, dus ik had The Fifth Season, deel 1 van de The Broken Earth trilogie, nog niet opgepakt. Pas toen redacteur Maarten Basjes van Luitingh-Sijthoff vertelde dat hij het boek aangekocht had en hij het me heel erg aanbeval, besloot ik het te gaan lezen. Hij had absoluut gelijk: een geweldig boek! Ondanks dat titel en achterflap al aankondigen wat er te gebeuren staat, doet dat op geen enkele manier af aan de spanning en verwondering. Dat komt vooral door de bijzondere manier van vertellen, met drie gezichtspunten die elkaar afwisselen en de prachtig uitgewerkte wereld, personages en achtergrond. De drie verhaallijnen spelen zich af op het supercontinent The Stillness, waar het keizerrijk van Sanze beschermd wordt tegen de woede van Vader Aarde door orogenes, mensen die de oprispingen van de aarde kunnen bedwingen – of veroorzaken. Om te voorkomen dat orogenes hun krachten gebruiken om de rust juist te verstoren worden zij door zogenaamde Guardians bewaakt en in toom gehouden in de Fulcrum: een school, gevangenis en broedplaats voor de steenmagiërs. De orogenes zijn de sterkste verzekering tegen een nieuw seizoen en tegelijkertijd volkomen paria’s in de samenleving. Alle orogenes die buiten de macht van de Fulcrum geboren worden, worden óf gevangen door een Guardian, óf door de plaatselijke bevolking vermoord, doodsbang als ze zijn dat er een aardbeving of vulkaan door ze veroorzaakt wordt.

Damaya is zo’n wildgeboren steenmagiër: een jong meisje, dat door haar eigen familie aan een Guardian meegegeven wordt, om van haar af te zijn. De reis naar de Fulcrum en de opleiding daar zijn zwaar en heftig. Je voelt het onrecht en de onderdrukking alsof het jezelf overkomt. En daarmee snijdt Jemisin een belangrijk thema aan: discriminatie. Het uit zich heel anders dan zij het zelf heeft ervaren in de Verenigde Staten, maar juist daardoor is het zeer invoelbaar, ook voor mensen die geen ervaring hebben met discriminatie.

Een ander personage, Essun, heeft daar ook mee te maken. Wat ik nu schrijf is geen spoiler: het gebeurt in de proloog. Als een enorme aardbeving het vijfde seizoen aankondigt, wordt duidelijk dat haar zoontje een orogene is. De afkeer en angst voor de steenmagiërs is zo heftig dat haar man niet aarzelt en het kleine mannetje doodslaat. Een afschuwelijke daad, passend in de gesegregeerde samenleving die Jemisin beschrijft. De man slaat op de vlucht en hij ontvoert hun dochter, wat Essun noodzaakt hen door de asregens en verwoesting van het seizoen te achtervolgen. Zij is zodanig getraumatiseerd dat haar verhaallijn in de jij-vorm is geschreven… gedissocieerd van zichzelf, waardoor de lezer in haar rol wordt gedrukt. Een fantastische en interessante vondst, die nog veel meer geheimen verbergt.

Jij bent haar. Zij is jou. Jij bent Essun. Weet je nog? De vrouw met de overleden zoon. 

Je bent een orogeen die al tien jaar in het onbeduidende stadje Tirimo woont. Slechts drie mensen hier weten wat je bent, en twee van hen heb je zelf gebaard.              

Of eigenlijk, nog maar één die het weet, nu.

Tussen deze twee verhaallijnen door komt Syenite aan het woord: een zelfverzekerde steenmagiër van de Fulcrum, die tot haar woede op pad gestuurd wordt met meester-orogene Alabaster om een standaardklus te klaren: het wegblazen van een koraalrif in een verre stad aan de zee. Ze is zo kwaad omdat de reis vooral de bedoeling heeft dat zij en Alabaster een kind verwekken. Een opdracht die duidelijk maakt dat ondanks hun macht, ondanks hun status, de steenmagiërs beschouwd worden als vee, nuttig en gevaarlijk, dat wel, maar niet echt menselijk.

Deze drie verhaallijnen onthullen steeds meer over de ingewikkelde, maar volkomen natuurlijk en logisch uitgewerkte wereld, die vol verrassingen, gruwelijke wendingen, brute overeenkomsten en fantastische onthullingen zit. De grootste openbaring zag ik als ervaren lezer al wel aankomen, maar dat deed niet af aan de ingenieuze manier waarop die in het verhaal gebouwd is. Sterker: ik genoot er misschien nog wel meer van, toen de onthulling officieel werd.

Niet alleen zijn de drie hoofdpersonages heel goed uitgewerkt, de bijpersonages – Alabaster, Schaffa de Guardian, Tonkee de zwerver en nog velen meer – zijn ook ronde karakters, met hun eigen belevingswereld en verrassende achtergronden. En eigenlijk is Vader Aarde en alle aspecten van de wereld ook een personage, wiens aanwezigheid je aldoor voelt in het verhaal.

Ik ben net begonnen in het tweede deel – The Obelisk Gate – en ik kijk er naar uit om nog veel meer te ontdekken over Jemisins fascinerende wereld.

Nieuwsgierig? Lees een voorproefje!

Lees hier de Sneak Preview

The Fifth Season verscheen in 2015 bij Orbit. De Nederlandse volgt op 13 juli onder de titel De Gebroken Aarde #1 - Het Vijfde Seizoen, bij Uitgeverij Luitingh-Sijthoff.

Meer Hebban Crew Reviews lezen? Je vindt ze allemaal hier terug.