Veganisme – the basics

Niet alleen voor de dieren
Ten eerste: veganisme houdt meer in dan geen dieren eten. Hoewel veel mensen veganist worden vanuit de wens om geen dierenleed te veroorzaken, heeft hun keuze invloed op veel meer vlakken. De gehele mensheid, het milieu en de algemene gezondheid van de aarde hebben er belang bij dat er minder dieren gegeten worden.  

Veel mensen kiezen ervoor veganist te worden, of een veganistisch dieet te volgen, omdat zij zich willen uitspreken tegen het gebruik van dieren als gebruiksvoorwerp of productiemiddel. Zo worden melkkoeien ieder jaar kunstmatig zwanger gemaakt, ze moeten immers melk blijven geven. De geboren kalfjes worden meteen verkocht om uiteindelijk als kalfsvlees te eindigen. Dit geldt ook voor biologische kalfjes. Een deel van de vrouwelijke kalfjes wordt later zelf ingezet als melkkoe. Gemiddeld worden de koeien zo’n 5,5 jaar; rond die leeftijd worden ze geslacht omdat ze niet meer genoeg melk opbrengen. Normaal gesproken kunnen koeien een leeftijd van zo’n twintig jaar bereiken.  

Voor kippen geldt grotendeels hetzelfde. Dertig miljoen kuikentjes worden jaarlijks (levend) versnipperd of vergast. De meeste daarvan zijn haantjes, die kunnen geen eieren leggen en zijn overbodig. Ook in de biologische sector is dit aan de orde. Na een jaar eindigen de kippen als vleesproduct of kattenvoer. Vlees- (of plof-)kippen hebben een nog kortere levensduur. Voor meer informatie kijk je hier. 

Door geen dieren te eten, draag je ook bij aan het terugdringen van honger in de wereld. Hoe dat zit? Voor de productie van vlees, zuivel en eieren wordt op zeer grote schaal veevoer (zoals soja en maïs) verbouwd. Momenteel wordt meer dan 70% van alle landbouwgrond gebruikt voor veeteelt: er zijn meerdere kilo’s veevoer nodig om 1 kilogram vlees te produceren. Dit terwijl de landbouwgrond ook ingezet kan worden voor het produceren van voedsel voor de mens. Een mens heeft immers geen dierlijk voedsel nodig om te (over)leven.  

Gezondheid
Volgens onderzoek biedt een gevarieerd plantaardig dieet namelijk alle voedingsstoffen om gezond te blijven. Je verkleint daarmee bovendien het risico op hart- en vaatziekten, sommige soorten kanker, diabetes type 2 en obesitas. Ook onder topsporters worden plantaardige diëten steeds populairder. Dat veganisten geen magere bleekneuzen zijn bewijzen zij wel. Kijk bijvoorbeeld eens naar David Carter, a.k.a. The 300 Pound Vegan. Deze Amerikaanse footballplayer werd deze zomer nog gecontracteerd door de Chicago Bears. Ook een van de sterkste mannen van Duitsland, Patrik Baboumian, is veganist.  

Het meest gehoorde argument om niet helemaal vegan te eten bevatten de woorden ‘eiwit’, ‘calcium’ of ‘b12’. Zonder vlees of eieren zou je al gauw een tekort oplopen, zo veronderstelt men. In Nederland krijgt men echter, zowel met als zonder plantaardig dieet, meer dan genoeg eiwitten per dag binnen (zo’n 68-95 gram, waar 57 gram al voldoende is). Hetzelfde geldt voor calcium. Beide voedingsstoffen zitten niet alleen in vlees, eieren en melk, maar ook in granen, peulvruchten, zaden, noten, groenten en verrijkte producten als tofu en plantaardige melk. B12 is een vitamine die gemaakt wordt door bacteriën die in de grond en (daardoor) in de darmen van veel dieren zitten, en de voor de mens bruikbare variant daarvan zit dus alleen in dierlijke producten. B12 voorkomt een bepaalde vorm van bloedarmoede, speelt een rol bij de vorming van gezonde rode bloedcellen en zorgt voor een goede werking van het zenuwstelsel. Als je volledig veganistisch gaat eten, is een supplement dus aan te raden. Echter, voor wie dat niet ‘natuurlijk’ genoeg vindt, is het belangrijk om te weten dat de huidige grond arm is aan B12 en dat bijvoorbeeld koeien dan ook kunstmatig de vitamine krijgen toegediend. Ook niet zo natuurlijk als je zou denken dus.  

Een zeer uitgebreide uitleg van vitamines en mineralen alle vitamines en mineralen die je nodig hebt, wat hun functie is, hoeveel je er dagelijks van nodig hebt en uit welke plantaardige bronnen je ze kunt halen is te vinden in De vegarevolutie.  

Voor de planeet
Wat betreft het milieu: de opwarming van de aarde is deels te wijten aan de veehouderij. Die is verantwoordelijk voor de grootste uitstoot (zo’n 18% van het totaal) van broeikasgassen zoals methaan en CO2. Ook het kappen van regenwouden, bodemverontreiniging, water- en luchtvervuiling zijn direct of indirect gevolgen van vleesproductie. Zonder die productie zou de planeet schoner en leefbaarder zijn. ‘Door veganistisch te eten bespaar je per jaar meer CO2-uitstoot dan de hoeveelheid die je zou uitstoten door met de auto van Amsterdam naar Peking te rijden,’ stelt ook Lisa Steltenpool in haar Vegarevolutie. Bovendien ‘spaar je per jaar meer dan 500.000 liter water (4385 badkuipen). Voor de productie van één kilogram rundvlees is alleen al 15.000 liter water nodig; voor 1 kilogram tarwe is dat maar 900 liter.’ 
  

In de eigen keuken
Voor wie niet meteen helemaal veganistisch wil eten, of een paar keer per week zijn of haar steentje wil bijdragen, zijn er ontzettend veel makkelijke en gezonde alternatieven voor in de keuken.  

Voor vleesvervangers kun je bijvoorbeeld terecht bij bekende merken als Alpro, Vivera, de Vegetarische Slager en Provamel. Maar ook bieden supermarkten als Albert Heijn veel producten van eigen merk. Wel altijd even opletten of de vervangen niet alleen vegetarisch, maar ook veganistisch is (en dus geen gebruikmaakt van ingrediënten als bijvoorbeeld kippeneiwit).  

Zuivelvervangers zijn er ook van Alpro en Vivera, maar ook het AH-huismerk, het Boni huismerk Perfekt en het merk Rice Dream heeft alternatieven voor je glaasje melk. Drink bijvoorbeeld eens amandel-, soya- of kokosmelk. Er bestaan zelf kaasvervangers voor wie zijn tosti of bammetje kaas niet kan missen, van bijvoorbeeld Wilmersburger (te koop bij Jumbo en Marqt) en Cheezly (Ekoplaza). 

Eieren kunnen op veel manieren vervangen worden in recepten (bijvoorbeeld door banaan of lijnzaad in baksels), maar voor de traditionele scramble gebruik je bijvoorbeeld tofu. De worstjes vervang je voor vegan worstjes van bijvoorbeeld Dee’s, sinds kort te koop bij Jumbo.  

Zelf doen
Voor wie het liefst voorverpakte producten vermijdt, is het belangrijk en vooral leuk om veel zelf te maken. Blader eens wat kookboeken door en zie wat er allemaal mogelijk is. Ga aan de slag op zondag bakdag en maak de lekkerste vegan taarten, muffins en cupcakes. Laat je hartige maaltijden en gerechten bestaan uit aardappelen, rijst, groenten, (peul-)vruchten, noten en zaden, granen en fruit en zie wat er allemaal mogelijk is.

Maak bijvoorbeeld eens de champignonsoep met cashew en eekhoorntjesbrood uit De vegarevolutie (voor het recept open je op de Hebban boekpagina het inkijkexemplaar), de zomerse doperwtensoep uit Vegadutchie van Jolijn Pelgrum of de spicy kikkererwtenwraps van Thug Kitchen. Ga uit van de groenten en vruchten van het seizoen en je eet altijd precies de gerechten die jou lichaam op dat moment nodig heeft.     

De populariteit van foodblogs reikt ook tot de veganistische keuken. Veel inspiratie voor recepten is dus ook online te vinden. Bekijk bijvoorbeeld eens de blogs die voor de Vegan Awards genomineerd zijn in de categorie Beste Vegan Blog:

Wat maakt Suzette? 
Vegetus 
Plantaardigheidjes 
Zuiver Sap 
Gewoon Vegan 
De Groene Meisjes 
Lisa Goes Vegan 

Uiteindelijk is een plantaardig dieet voor de idealist de perfecte manier om bij te dragen aan een betere wereld. Voor de gewone hobby- of thuiskok een leuke manier om jezelf een extra uitdaging in de keuken te bezorgen. En wellicht ben je wel allebei. Hoe dan ook, of je nu af en toe een plantaardige maaltijd wilt nuttigen, cold turkey overstapt op een veganistisch dieet, of jezelf wilt uitdagen in de keuken: jouw bijdrage wordt gewaardeerd.

Bronnen:
Vegan Challenge
De vegarevolutie
Vegan Awards