Godsammekraken - het ding met veren

We starten bij vader, die een paar dagen na de plotselinge dood van zijn jonge vrouw wezenloos rondstruint in de woonkamer, die eindelijk leeg is na rouwend en condolerend bezoek. De bel gaat en vader ziet op tegen nieuwe condoleances. Het is Kraai.

De vader in dit verhaal is een bewonderaar en kenner van het werk van dichter Ted Hughes. Hughes schreef een serie gedichten over het karakter Crow in de jaren na de dood van zijn geliefde Sylvia Plath. De vader zegt, terwijl hij in een slordige omhelzing van Kraai hangt:

'Ik wenste dat ik niet zo geobsedeerd met dit ding bezig was geweest net toen de grootste tragedie van mijn leven plaatsvond. Dit waren feitelijke verlangens. Het was bitter prachtig. Het werd me wat helderder.

Hallo Kraai, zei ik. Leuk je eindelijk te ontmoeten.'

En daar is Kraai dus. Kraai zegt: 'Ik ga pas weer weg als je me niet meer nodig hebt.' De stemmen in dit verhaal zijn van vader, Kraai en de twee jonge zoontjes in het gezin. Het sluimert, het sukkelt, het drentelt voort. Het boek leest als het leven van vader en zijn jongens in het boek, alsof er een deken van stilte en niet-zijn overheen is gelegd. De tijd verstrijkt, het leven gaat door en vader en zijn jongens belanden weer op de hobbelige rails van het normale bestaan. De jongens halen kattekwaad uit, liegen tegen hun vader (of niet, als ze lief willen zijn voor hun vader), gaan naar school en groeien op. Ze hopen dat hun moeder hun aardig vindt.

Kraai is niet zo'n fijngevoelig type. Hij eet babykonijntjes, vloekt als een malle, is dol op vuil, is zelf vuil, stinkt en liegt. Maar 'moederloze kindertjes' interesseren hem. Die zijn helemaal 'kraai': 'Voor een sentimentele vogel is het een groots en verrukkelijk feest om zo'n nest te overvallen.'

De vertaling

De stem van Kraai is een kraaise. Hij rijmt, klankt en krast er op los. De vertaling moet een heel ingewikkeld werkje zijn geweest. Hoe immers vertaal je dit:

Gormin'ere, worrying horrid. Hello elair, krip krap krip krap who's that lazurusting beans of my cut-out? Let me buck flap snutch clat tapa one tapa two motherless children in my trap, in my apse, in separate stocks for boiling. Enunciate it, rolling and turning it, sadget lips and burning it. Oooh, pressure! Must rehearse, must cuss less. The nobility of nature, haha krah haha krap haha, better not.

Nou, zo dus:

Godsammekraken. Hela hola, knibbel knabbel knuisje wie klooit daar aan mijn kaartenhuisje? Hierzo jullie, flats knal pats boem, hoppa één hoppa twee moederloze kindertjes in mijn val, in mijn hok, twee lekkere hapjes voor in de pot. Duidelijk uitspreken, uitrollen en omkeren, lipsmakken en bekbranden. Help ik krijg de zenuwen! Meer oefenen, minder vloeken. De nobele natuur, haha kra wat een gelul haha, beter van niet.

De vertaler van het boek is Saskia van der Lingen, voor wie het een geweldige, maar spannende klus zal moeten zijn geweest. Een vertaling van dit soort zintuiglijk en fonetisch proza balanceert op een heel dun draadje. Ze komt er goed mee weg, maar het is de vraag in hoeverre dit boek ooit recht toegedaan zal worden met welke vertaling dan ook. Ik las de oorspronkelijke Engelse editie (Grief is the Thing with Feathers) en daarna de Nederlandse vertaling en dat is een een-tweetje (om met Kraai te spreken) die ik aan kan raden. De lagen en bedoelingen die in het boek zitten haal je er pas uit na meerdere keren lezen. De oorspronkelijke versie van met name het Kraais is wat vloeiender, waar het vertaalde Nederlands hoekiger is en minder goed in één dronken adem van een vuilige Kraai is uit te spreken.

Voor iedereen

Verdriet is het ding met veren is een boek voor iedereen. Het hangt rond het thema rouw, maar herkenning is niet nodig. Het is gebaseerd op werken van Hughes, maar kennis daarvan hoeft niet. Wel nodig is een open houding ten opzichte van de kraaispraak, die je als lezer van andersoortige romans best een beetje te zot kunt vinden. Laat dat los, knijp je ogen een beetje dicht en lees toch. Want Porter heeft met dit debuut een knap staaltje schrijfwerk voortgebracht. Porter baseerde het op zijn eigen ervaringen in de periode van het overlijden van zijn eigen vader, toen hij zes was. Het is absoluut prachtig, grappig, emotioneel, pijnlijk, verdrietig, bizar en heel, heel, heel erg mooi. Het komt binnen vanaf de eerste bladzijde en laat je, net als Kraai, niet snel weer los. Terecht Boek van de Week op Hebban.

Wil jij weten wat er zo geweldig is aan Verdriet is het ding met veren? Je maakt deze week kans het boek te winnen. Doe mee aan de winactie bij dit artikel.