'Labels zijn handig, maar voor schrijvers onzin'

Bas Kock en Ruud de Bruyn doen verslag van respectievelijk het middagprogramma en het Gala.

‘Het is hard werken voor weinig geld.’  Maar magisch, dat is het wel.  

Door Bas Kock

Zaterdag 2 april 2016 gaat de boeken in als de tweede Dag van het Fantastische Boek. In de Rode Hoed in Amsterdam streek de crème de la crème van het Nederlandstalige fantastische genre neer om deze dag zowel inhoudelijk als feestelijk te vieren.

Na een drukbezochte eerste editie in Den Bosch besloot de organiserende Stichting ter Bevordering van het Fantastische Genre dit jaar uit te wijken naar de hoofdstad. Vele bezoekers namen deel aan het middagprogramma, onder wie auteurs, uitgevers en andere liefhebbers. Vanaf 14.00 uur verspreidde het publiek zich over vier zalen, waar naar hartenlust werd geïnterviewd, geworkshopt, genetwerkt en gediscussieerd.

In de Architectenzaal ontbrandde een interessante discussie over de staat waarin de Nederlandstalige fantasy verkeert. De literaire kwaliteit van de magisch realisten als Hubert Lampo en Márquez wordt volgens een van de aanwezigen door verreweg de meeste fantasy-auteurs niet gehaald. 

‘Er zijn wel degelijk goede auteurs’, vond een ander. ‘Maar misschien moeten we wel iets doen aan de vindbaarheid van hun werk.’ Prijzen als de Harland Awards blijken lezers te helpen de weg te vinden in het fantastische boekenlandschap. Ook leuk: de Schrijversacademie gaat cursussen aanbieden voor het schrijven van fantastische literatuur.

Een van de aanwezigen merkte scherp op dat er zo weinig jongeren in de zaal zaten.  Opmerkelijk, vooral gezien de populariteit van het Young Adult-genre met fantastische elementen, vond ook panellid Martijn Lindeboom: ‘Een van de doelen die we ons als Stichting gesteld hebben is ervoor zorgen dat YA-lezers op latere leeftijd beter aansluiting vinden bij het fantastische genre.’

Natuurlijk waren de vijf auteurs aanwezig die zijn genomineerd voor de Harland Awards romanprijs. Jeroen van Unen, Mara Li, Auke Hulst, Isabel Horving en J. Sharpe (Joris van Leeuwen) werden aan de tand gevoeld door 3FM-dj Eva Koreman. Sciencefiction, fantasy, magisch-realisme, dit soort labels zijn handig voor lezers en boekhandels, maar voor schrijvers ‘onzin’, vond Auke Hulst: ‘Elk boek krijgt uiteindelijk het publiek dat het moet hebben.’

Joris van Leeuwen vertelde over de mystiek van het schrijfproces en de vele plotwendingen in zijn werk: ‘Ik ben geen plotter. Ik wil zelf ook graag verrast worden.’ Mara Li doet het anders: ‘Ik loop echt vast zonder mijn schema’s en structuren.’ Isabel Hoving laat zich leiden door haar personages: ‘Zij dwingen me een bepaalde kant uit.’

Beginnend schrijvers konden hun hart ophalen tijdens de workshops over boekmarketing en de droom van iedere auteur: uitgegeven worden door een (grote) uitgever. Wat doet een uitgever allemaal voor je? Of moet je je boek gewoon zelf uitgeven?

Tom Harmsen van uitgeverij Luitingh-Sijthoff vatte het gedeelde belang van schrijver en uitgever kort en helder samen: ‘We willen het boek naar een publiek brengen.’ Auteur Tisa Pescar kent het grote verschil met zelf uitgeven en een boek uitbrengen via een uitgever uit eigen ervaring: ‘Een (grote) uitgever brengt het boek in de winkel, zodat je er meer verkoopt.’ Voor schrijvers die nog altijd dromen van een carrière als auteur had Van Mierlo een ontnuchterende conclusie: ‘Het is hard werken voor weinig geld.’  Maar magisch, dat is het wel.  

'Als je niet kan winnen, moet je zorgen dat je niet verliest'

Door Ruud de Bruyn

De kunst van het verliezen. Of beter gezegd, niet verliezen. Meerdere malen werd er aan gerefereerd tijdens het Gala van het Fantastische Boek. Soms meelevend, soms in de vorm van een door juryvoorzitter Tomas Ross gememoreerde Cruijffiaanse tegel: ‘Als je niet kan winnen, moet je zorgen dat je niet verliest’.

Evenals de afgelopen twee jaar kende de Harland Award voor het beste korte verhaal een tweehonderdtal inzendingen. De Harland Award voor romans – dit jaar voor het eerst uitgereikt – werd gekozen uit eenenveertig ingezonden titels. Het kon dan ook niet anders dan dat er ‘vanavond meer verliezers zijn dan winnaars’. Aldus copresentator Iris Compiet – zij presenteerde samen met Thomas Olde Heuvelt de avond – die daarmee alvast de verliezers een hart onder de riem stak.

Het Gala van het Fantastische boek was een weergaloze avond waarin in een strak tempo uiteenlopende awards uitgereikt werden: voor het hoogst geëindigde sciencefiction verhaal (de NCSF premie), de grootste stijger (Feniksprijs), het beste debuut en natuurlijk de Harland Award voor het beste korte verhaal (winnaar Lisette Jonkman) en roman (winnaar Auke Hulst).

Tussendoor was er veel ruimte voor lichtvoetig amusement. Zo was er de Amerikaanse auteur Jeff Vandermeer die een hilarisch verhaal ophing over zijn inspiratie voor het Festival of the Freshwater Squid uit City of Saints and Madmen: The Book of Ambergris.

Martijn Adelmund, Anouk Abels en Paul van Loon zorgden voor een muzikale noot. Zij bezongen het lot van de verliezer: ‘Geef mij die Award!’.

Susan Smit bedankte de schrijvers uit het fantastische genre voor het binnenboord houden van de magie. Ze had dan ook een geheel eigen definitie voor verhalen uit het genre: ‘Boeken die sporen van een niet herkenbare werkelijkheid bevatten’.

Tot slot memoreerde winnaar Auke Hulst de overleden naamgever van de awards, Paul Harland. ‘Ooit voegden hij en ik onze politieke partijtjes samen tot één partij. We vergaderden samen en deden de marketing. Paul was een kleurrijke persoonlijkheid.”

Een laatste foto met alle winnaars vormde de afsluiting van de avond. Voor de verliezers was er de prettige wetenschap dat er volgend jaar weer een nieuwe editie is van de Harland Awards.

Lees de complete uitslag van de Verhalenwedstrijd en de Romanprijs op de website van de Harland Awards.