Vijf boeken om fantasy mee te ontdekken

Voor veel lezers is fantasy een vaag genre dat lijkt te draaien om draken en wapengekletter. Natuurlijk komen er draken en zwaarden voor in fantasy en dan vooral in het epische subgenre, maar het genre is veel breder en kent vele literaire hoogstandjes. 

Het fantastische genre kent drie hoofdstromingen – fantasy, sciencefiction en horror – en enorm veel subgenres. Vandaag behandelen we vier subgenres van de fantasy, binnenkort komen sf en horror aan de orde. Om makkelijk de fantastische literatuur in te komen, beginnen we met een subgenre dat redelijk dicht bij onze werkelijkheid ligt, en gaan dan steeds dieper de vreemdheid in.

Contemporaine fantasy

Deze soort fantasy speelt (grotendeels) in onze wereld, met als bijzonderheid dat er bovennatuurlijke zaken kunnen gebeuren, in allerlei vormen. Deze vorm van fantasy ligt het dichts bij reguliere literatuur.

De oceaan aan het einde van het pad

Neil Gaiman is de rockster van de fantasy, schrijver van boeken, heel veel korte verhalen, de graphic novel-serie Sandman en de enorm gewaardeerde romans Amerikaanse Goden en Hoge Omens (samen met Terry Pratchett). Zijn meest recente roman, De oceaan aan het einde van het pad, gaat over een man die na vele jaren terugkeert in zijn geboortehuis. Dat is het startpunt van een ontdekkingstocht door zijn eigen jeugdherinneringen en een vergeten, alternatieve wereld achter de onze, met fascinerende personages en wezens. Niet alleen is het een prachtig verhaal over verlies en ontdekking, het is ook nog eens prachtig geschreven en zeer herkenbaar, ondanks de vervreemding.

Hebbanredacteur Martijn Lindeboom interviewde Gaiman in 2013 over dit boek. We verwachten dat als je De oceaan mooi vindt, je binnen korte tijd ook zijn andere boeken zult verslinden.

Urban Fantasy

Urban fantasy speelt doorgaans in onze tijd en wereld, in een stedelijke omgeving en dus ook met technologie op ons niveau (soms iets meer geavanceerd). Daarnaast is er in deze wereld magie mogelijk, of zijn er fantastische wezens aanwezig: vaak vampiers, weerwolven, ondoden, maar het kunnen ook elfen, draken en trollen zijn. Urban fantasy is een avontuurlijk subgenre, met moderne problemen en verhoudingen tussen personen. Ook voor onervaren fantasylezers is deze setting herkenbaar, omdat hij niet ver van de eigen wereld af staat.

Onder de maan 

Dit boek van Patricia Briggs is het eerste deel van een serie rond hoofdpersoon Mercy Thompson. Ze is een weer-coyote, ze heeft een weerwolf als buurman en ze heeft vrienden die wel van een slokje bloed houden. En toch wil ze een normaal leven leiden. Dat lukt natuurlijk niet, zeker niet als haar vrienden bedreigd worden door duistere vijanden.

Mercy is een kick-ass heldin, die explosieve avonturen beleeft in een wereld die sterk op de onze lijkt, maar toch fundamenteel anders is. De stijl is lichtvoetig en toegankelijk, terwijl het verhaal sterk en flitsend verteld wordt.

Epische of hoge fantasy

De bekendste en meest populaire fantasystroming is de epische of hoge fantasy. De tegenstelling tussen goed en kwaad is een belangrijk onderdeel van dit subgenre. In de alternatieve werelden waar deze verhalen spelen is magie mogelijk en alom aanwezig, en kunnen er niet-menselijke of magische wezens rondlopen.

Leerling en Meester 

De Boeken van de Zieners van Robin Hobb, waar Leerling en Meester het eerste deel van is, vallen binnen het hoge fantasy subgenre, maar zijn niet zo groots en episch van opzet als bijvoorbeeld In de ban van de Ring van J.R.R. Tolkien. Dit verhaal speelt in een alternatieve wereld en concentreert zich vooral op de zes hertogdommen en in de burcht de Hertenhorst. FitzChevalric Ziener, een bastaardzoon van de kroonprins, wordt daar opgeleid tot moordenaar van de koning. Hij heeft magische vermogens die hem van pas kunnen komen, zeker als er oorlog uitbreekt.

Hobb weet de lezer snel in haar wereld te trekken en zorgt ervoor dat alle vreemdheid natuurlijk overkomt. In die andere wereld werkt ze herkenbare thema's uit, wat dit boek een uitstekend instappunt in de hoge fantasy maakt.

De Hobbit

Dit boek van J.R.R. Tolkien – de afgelopen jaren enigszins obees verfilmd in drie delen – is een voorstudie van het eerder genoemde In de ban van de Ring en samen met dat epos het standaardwerk van de epische fantasy. Het gaat over Bilbo Balings, een vredelievende hobbit – een klein mensachtig wezen met grote harige voeten en een voorliefde voor goed eten – die met dertien dwergen en de tovenaar Gandalf naar een ver land reist om de draak Smaug te verjagen.

Een klassieker queeste-verhaal bestaat er bijna niet. Het is een ouder boek, dus de taal kan soms archaïsch overkomen, maar als je dat beschouwt als een onderdeel van de wereldbouw van Midden-Aarde, dan heb je een uitstekende introductie in de epische fantasy te pakken.

Humoristische fantasy

Humoristische fantasy is een grappig bedoelde versie van willekeurig welk andere fantasysubgenre. Soms lijkt het op parodie, maar meestal is het een lichte, vrolijke en vaak absurdistische versie van andere fantasysubgenres.

Dunne Hein 

De in 2015 overleden auteur Terry Pratchett is beroemd geworden met de humoristische fantasyserie Schijfwereld. De serie heeft 41 delen, wat het lezen ervan op het oog een enorme uitdaging maakt. Alle boeken spelen zich af op de Schijfwereld – een platte wereld die rust op de ruggen van vier gigantische olifanten die op schild van de door de ruimte zwemmende schildpad A’Tuin staan – maar veel van de boeken zijn los te lezen of maken onderdeel uit van een interne serie. Binnen de Schijfwereld-serie zijn er meerdere subseries, zoals die over de Dood, over de onbekwame tovenaar Rinzwind, over de Heksen en over de Wacht.

Hoe kan een boek uit zo’n ingewikkelde en vervreemdende serie nou toegankelijk zijn? Omdat ze stuk voor stuk enorm humoristisch, psychologisch slim en vaak actueel zijn. De eerste paar delen van de serie zijn nog grotendeels parodieën op fantasyclichés, maar vanaf het derde boek krijgt Pratchetts wereld zijn volledig eigen dynamiek. Daarom raden we aan om met bijvoorbeeld Dunne Hein te beginnen. In dit boek gaat de jongen Hein in opleiding bij de Dood. De Dood is één van de meest iconische figuren uit de Schijfwereld en Dunne Hein is een uitstekende introductie omdat het verhaal de lezer de hele Schijfwereld over voert en zijn bizarre, meer intern volstrect logische, wetmatigheden uit de doeken doet. Daarbij komt dat het verhaal, naast erg grappig, ook spannend en zelfs aangrijpend is.

De meeste beschrijvingen van de subgenres komen uit het boek Hoe schrijf je fantasy en sciencefiction? Heb je tips voor boeken die ook in deze lijst thuishoren? Laat het weten in een reactie hieronder.

Binnenkort volgen meer ontdekkingsreizen door de vele genres, zoals thrillers, sciencefiction, horror, young adult en de reguliere literatuur.