Voor de leeuwen | Pjotr Vreeswijk

Is het nu echt zo treurig gesteld met het Nederlandstalige thrillergenre? Je mag nu alleen met 'ja' of 'nee' antwoorden.

'Nee.' 

Stel jezelf voor aan iemand die nog nooit van je gehoord heeft.

'Ik ben Pjotr Vreeswijk, politieman van beroep en schrijver in het hart. Het was eigenlijk nooit mijn grote droom om schrijver te worden. Ik had altijd grotere dingen in mijn gedachten. Toen ik eenmaal begon met schrijven was mijn streven, en dat is het nog steeds, een boek te maken dat ik zelf graag zou willen lezen.'

Wat is jouw grootste teleurstelling in je schrijversleven (tot nu toe)?

'Ja, toch de verkoopcijfers ben ik bang. En dan gaat het mij niet om het geld of de roem maar meer om het gelezen worden. Ik wil meer mensen bereiken. Ik wil ze kennis laten maken mijn mijn verhalen en mijn schrijfstijl. Dat is knap lastig en als je niet oppast heel demotiverend.'  

Je gaat pas schrijven als je veel gelezen hebt. Die aanname durven wij wel te maken. Weet jij nog wat je las of van wie op het moment dat je besloot om zelf te gaan schrijven?  

'Voor mij is dat duidelijk. Ik had een hele reeks over Jon Smith gelezen. Dat zijn spannende actiethrillers geschreven door mijn grote voorbeeld Robert Ludlum. Ik was helemaal gek van die reeks. Maar voor mij mankeerde er ook wat aan. Sommige passages waren zo vreselijk lang dat ik ze gewoon oversloeg. Ik dacht, zo wil ik ook schrijven, maar dan zonder al die technische uiteenzettingen.' 

Waarschijnlijk heb je ons zojuist zonder schaamte verteld dat jouw favoriete schrijver een Zweed is, of dat zijn of haar moedertaal Engels is. Is dat wat van ver komt echt lekkerder of beter?  

'Tsja, ik moet eerlijk zijn. Maar het genre dat ik graag lees, wordt door Nederlandse schrijvers gewoon niet geschreven. Het lijkt erop dat ze het graag wat dichter bij huis houden. De Nederlandse nuchterheid houdt het verhaal dan klein, denk ik. Ik wil avonturen beleven, ik wil me als een reiziger voelen. Als een James Bond misschien.'

We hebben het al even gehad over teleurstellingen. Maar wat maakt het schrijven van spannende boeken nu dan toch zo fantastisch mooi dat je die teleurstellingen voor lief neemt?

'Ik houd gewoon heel veel van schrijven. Het is een soort vlucht, lijkt het. Een uurtje per dag stap ik uit mijn eigen leven en kruip in de huid van een echte actieheld en mag ik dingen doen die voor gewone stervelingen (en dus ook voor mij) onbereikbaar zijn. Heerlijk is dat.'

Nederlandse thrillers spelen zich bijna altijd af in Amsterdam, in een Vinex-wijk of een vakantieoord. En als dat niet zo is, dan is het wel een complot over ons koningshuis. Wordt het genre niet gewoon serieus beter als er wat meer diversiteit zou zijn?

'Haha, feitelijk geef ik hierboven al het antwoord. We houden het te klein. Soms lijkt het verhaal pas interessant als je alle achterafstraatjes kent van de stad waar het zich afspeelt. En ja, hoe groot kan de plot worden als je je braaf houdt aan de regels die we hier in Nederland kennen. Ik heb er zelf ook wel eens over nagedacht. Ik ben immers politieman. Zou ik een verhaal kunnen schrijven dat echt zou kunnen gebeuren in de wijk waarin ik werk? Ik zou het toch verdomd moeilijk vnden om met een spannend en snel verhaal op de proppen te komen. Ik bedoel, alle regels die ik als politieman ervaar, in zo’n kleine stad als Den Haag?' 

Gemiddeld schrijven Nederlandstalige misdaadauteurs één boek per jaar. Dat betekent dat je nu bezig bent aan een nieuw boek of dat je hem net hebt afgerond. Het is tijd voor ‘het verkooppraatje-in-de-lift’ oftewel de elevator pitch voor je volgende (nog niet verschenen) boek!  

'Mijn derde boek gaat Judaslijst heten. De hoofdpersoon had al een belangrijke rol in mijn tweede boek Dwaalspoor. Eigenlijk wil ik er nog niet heel veel over kwijt. Puur omdat ik midden in het schrijfproces zit en er nog van alles kan wijzigen. Maar net als bij mijn voorgaande boeken schrijf ik korte spannende hoofdstukken en vier verhaallijnen die kris kras door Europa naar een spannende climax in Londen leiden. Ik kan zelf ook bijna niet wachten om te weten hoe het eindigt.'

Hij bedacht hem. Hij won er drie. Maar toch roept Tomas Ross al jaren op tot afschaffing van de Gouden Strop. De Strop was in zijn ogen ‘een opstapje naar het literaire circuit’.  We kunnen wel zeggen dat dat nooit is gelukt. Maar waarom heeft de Gouden Strop eigenlijk nog wel zin?

'Poeh, dat is een lastige. Ik ben een keer op de Avond van het Spannende Boek geweest en vond het geweldig. Ik moest zelf nog debuteren. Ik vind het jammer dat die avond nu verdwenen is en dat de Gouden Strop én De Schaduwprijs er nu gevoelsmatig even snel tussendoor worden gefrommeld. Juist nu we allemaal klagen over teruglopende boekverkopen denk ik dat het een goed idee is om het publiek te laten zien wat er allemaal op de Nederlandse markt te koop is en dat er voldoende goede schrijvers van eigen bodem zijn. Want, eerlijk is eerlijk, op de hoge stapels in de winkels liggen nu voornamelijk buitenlandse auteurs en dat is jammer.'

Welk boek of welke boeken liggen er nu op jouw nachtkastje?

'Ik was begonnen aan Ik ben Pelgrim, en ook al is het een fantastisch boek, de dikte vind ik wat intimiderend waardoor ik het op de een of andere manier steeds maar wegleg. Ik ben nu begonnen aan Het Utopia Experiment van Robert Ludlum. Dat is helemaal mijn ding. Eigenijk ben ik een enorme barbaar wat lezen betreft.'

Het is écht belangrijk dat je als auteur ook blijft lezen. Tenslotte is het goed om te weten wat er in je genre speelt. Ben je bij het schrijven eigenlijk bezig met trends en hypes?  

'Ik ben er niet echt bewust mee bezig. Zoals ik al aangaf; ik schrijf wat ik zelf graag wil lezen. Dat het hoofpersonage in mijn derde boek een vrouw is, heb ik niet gedaan in de hoop dat ik daarmee een groter deel van het vrouwelijk publiek kan trekken. Ze is het geworden omdat ik merkte dat ik graag over haar wilde schrijven. Als dat achteraf een succesformule blijkt te zijn, dan heb ik mazzel. Als je een jaar van je leven ergens in stopt, kan dat maar beter iets zijn waar je lol in hebt. Anders wordt het niets.'   

Saskia Noort is misschien niet de allerbeste misdaadauteur van Nederland, maar ze is ontegenzeggelijk belangrijk geweest voor het Nederlandstalige thrillergenre. Welke Nederlandse of Vlaamse schrijver vind jij onderschat in zijn of haar bijdrage aan de successen van het thrillergenre van eigen bodem?

'Dat vind ik ook alweer zo’n lastige vraag. Ik durf het bijna niet te zeggen, maar misschien had je het al gemerkt, ik lees zelf ook wel aardig van over de grens. Maar Saskia Noort is inderdaad zo’n beetje de eerste naam die me te binnen schiet. Maar wat denk je van de boeken van Appie Baantjer? Daar zijn er zo veel van verkocht. Dat is echt wel een klassieker. Daar kun je niet omheen. Of wat dacht je van Carina van Leeuwen, mijn schrijvende politie-collega? Zij zet volgens mij ook wel de trend als het gaat om echte thrillers.' 

Het aantal Nederlandstalige debuutthrillers neemt in rap tempo af. Welke redenen kun jij bedenken en hoe erg is dat eigenlijk voor het genre?   

'Ik houd die aantallen eigenlijk niet zo bij. Maar als jij het zegt, zal het wel zo zijn. Ik zie de AKO of de Bruna als een soort Albert Heijn voor boeken. Iedere centimeter van de winkel moet ingericht zijn om geld te verdienen. Ik snap wel dat ze alleen voor de bestverkopende boeken gaan en de Nederlandse debuten links laten liggen. Ditzelfde principe wordt volgens mij ook door de grote uitgevers gehanteerd. Iedere investering die ze doen moet geld opleveren. Ergens ook wel logisch maar daardoor wordt het vreselijk moeilijk om als debutant door te dringen. Ik denk dat er genoeg goede schrijvers van eigen bodem zijn maar wie geeft ze de kans?'

We hebben het net gehad over de terugloop van het aantal thrillerdebuten per jaar. Dat is jammer, maar het is schrikbarend dat de jeugd steeds minder en ook minder vaak leest. Nu krijg jij de kans om een zaal vol met veertien- tot achttienjarigen niet alleen te overtuigen dat lezen belangrijk en leuk is, maar dat het lezen van Nederlandstalige thrillers echt fantastisch is. Welke argumenten zou je gebruiken om ze hiervan te overtuigen?

'Ik zou beginnen met ze te vertellen dat lezen eigenlijk veel leuker is dan film kijken. Want zeg nou eerlijk, als je leest kun je je eigen beelden erbij oproepen. De personages zien eruit zoals jij ze ziet. En ik zou ze vervolgens vertellen dat lezen de perfecte manier is om er even helemaal tussenuit te zijn. Even los van je telefoon, los van Facebook. Misschien zou de hele zaal dan beginnen te lachen omdat Facebook voor die gasten al hopeloos is achterhaald. Misschien zijn het de uitgevers en de winkels wel die de troef in handen hebben. Zolang zij geen Nederlandse schrijvers op de hoge stapels neerleggen, kunnen wij het wel roepen maar je zal er geen boek meer door verkopen.'

Pjotr Vreeswijk is auteur bij uitgeverij LetterRijn. Zijn debuut Masterplan won in 2016 de ThrillZone Debuutprijs. 

Nog meer Pjotr Vreeswijk tijdens de Thriller Tiendaagse 2018 op Hebban:

14:00 uur - de favorieten van Pjotr Vreeswijk
19:00 uur - een exclusieve giveaway!

Bezoek de Nederlandse Thriller Tiendaagse 2018 homepage