Voor de leeuwen | Simon de Waal

Is het nu echt zo treurig gesteld met het Nederlandstalige thrillergenre? Je mag nu alleen met 'ja' of 'nee' antwoorden.

'Nee.' 

Stel jezelf voor aan iemand die nog nooit van je gehoord heeft.

'Ik ben geboren en getogen in Amsterdam Oost, waar ik nog steeds met heel veel plezier kom. In heel Amsterdam overigens, met een voorkeur voor de Jordaan. Dat is echt een plek waar ik me helemaal thuis voel. Naast dat ik schrijver ben, werk ik als rechercheur in Amsterdam, sinds 1979 bij de politie en sinds 1986 rechercheur. Mooi en belangrijk werk, omdat je altijd voor slachtoffers werkt.'

Wat is jouw grootste teleurstelling in je schrijversleven (tot nu toe)?

'Waarom zou je je laten beinvloeden door teleurstellingen in het schrijversleven? Als je dat doet, is het niet goed. Ik heb ooit een boek geschreven, waar iemand me een mail over stuurde, en zei dat het boek erg veel voor hem betekend had in een zware periode. Als je zo’n mail krijgt, klaag je nooit meer, en ben je nooit teleurgesteld meer als schrijver. Je hoeft maar een iemand een zetje in de rug te kunnen geven in het leven.' 

Je gaat pas schrijven als je veel gelezen hebt. Die aanname durven wij wel te maken. Weet jij nog wat je las of van wie op het moment dat je besloot om zelf te gaan schrijven?  

'Vroeger las ik altijd heel veel. Boeken, stripboeken, van alles. Ik vond het geweldig om in een andere wereld terecht te komen, en daarin te wandelen in je hoofd. Alleen was het nooit iets wat ik ambieerde, of dacht dat ik zelf zou kunnen. Eerst ben ik scripts gaan schrijven – toen was ik begin dertig. Boeken ben ik gaan schrijven omdat Oscar van Gelderen, mijn uitgever, er rotsvast van overtuigd was dat ik dat kon. Het is mooi als iemand zo’n vertrouwen in je heeft.' 

Waarschijnlijk heb je ons zojuist zonder schaamte verteld dat jouw favoriete schrijver een Zweed is, of dat zijn of haar moedertaal Engels is. Is dat wat van ver komt echt lekkerder of beter?  

'Nee hoor. Ik verbaas en verwonder ook nog steeds over de term "on-Nederlands goed". Het wordt zoveel gebruikt, dat het geen waarde meer heeft en we rustig stellen dat iets wat mij betreft gewoon “Nederlands Goed” is. We mogen best trots zijn op wat wij kunnen, en ons niet meten met het buitenland.'

We hebben het al even gehad over teleurstellingen. Maar wat maakt het schrijven van spannende boeken nu dan toch zo fantastisch mooi dat je die teleurstellingen voor lief neemt?

'Zie het antwoord op die vraag.' 

Nederlandse thrillers spelen zich bijna altijd af in Amsterdam, in een Vinex-wijk of een vakantieoord. En als dat niet zo is, dan is het wel een complot over ons koningshuis. Wordt het genre niet gewoon serieus beter als er wat meer diversiteit zou zijn?

'Toch wonen er op zich niet veel thrillerschrijvers in Amsterdam zelf. Het is dus kennelijk voor velen een aantrekkelijke en aansprekende omgeving, waarvan we geloven dat alles daar kan en ook gebeurt. En dat is ook zo, maar ook Rotterdam en vele andere steden hebben ontzettend aantrekkelijke kanten. Het is maar net waar je van houdt – en waar je verstand van hebt. Write what you know, dat levert altijd het beste op. Ik hou ervan om mensen mee te nemen een bepaald gevoel in, een bepaalde wereld. Of dat nou de Napolitaanse onderwereld is, of de Jordaan. Als het fijn geschreven is, maakt de omgeving niet zoveel uit. Een goed plot, of goede karakters, daar draait een boek om. Niet zozeer om de arena, al kan het meewerken. Zo zijn er buitenlandse schrijvers, die Amsterdam als arena nemen. En waarom? Omdat het toch spannend blijft. En persoonlijk heb ik er ook meer mee dan met een doorsnee Vinex-wijk. Maar ach, uiteindelijk gaat het om het verhaal. Ik ben nu iets aan het ontwikkelen dat in Amerika begint. Ook leuk. Ook spannend.' 

Gemiddeld schrijven Nederlandstalige misdaadauteurs één boek per jaar. Dat betekent dat je nu bezig bent aan een nieuw boek of dat je hem net hebt afgerond. Het is tijd voor ‘het verkooppraatje-in-de-lift’ oftewel de elevator pitch voor je volgende (nog niet verschenen) boek!  

'Een goed idee, een goed boek, moet je in een paar zinnen kunnen pitchen. Hier komt mijn poging: 

Het boek gaat over een Amerikaanse moeder, die naar Amsterdam komt in een wanhopige poging haar spoorloos verdwenen dochter te vinden. Niets helpt, haar dochter blijft vermist. Maar dan, als alles hopeloos lijkt, gebeurt er iets waardoor ze wenste dat ze haar dochter nooit gevonden had.'

Hij bedacht hem. Hij won er drie. Maar toch roept Tomas Ross al jaren op tot afschaffing van de Gouden Strop. De Strop was in zijn ogen ‘een opstapje naar het literaire circuit’.  We kunnen wel zeggen dat dat nooit is gelukt. Maar waarom heeft de Gouden Strop eigenlijk nog wel zin?

'Omdat het thrillergenre ook in Nederland een volwassen genre is, waarbij het goed is dat je mooie prestaties mag belonen.'

Welk boek of welke boeken liggen er nu op jouw nachtkastje?

'Drie boeken van Haruki Murakami; Norwegian Wood en deel 1 en 2 van De moord op de commendatore. Prachtige schrijver, heerlijk om te lezen.'

Het is écht belangrijk dat je als auteur ook blijft lezen. Tenslotte is het goed om te weten wat er in je genre speelt. Ben je bij het schrijven eigenlijk bezig met trends en hypes?  

'Ik volg vooral series en films. Die lopen altijd voor op boeken, en ik denk dat daar trends en hypes ontstaan. Toch moet je je daar niet door leiden, je moet je eigen gevoel en stijl volgen. Maar het is nooit slecht om je te laten inspireren. Bovendien zijn films visuele vertellingen.'   

Saskia Noort is misschien niet de allerbeste misdaadauteur van Nederland, maar ze is ontegenzeggelijk belangrijk geweest voor het Nederlandstalige thrillergenre. Welke Nederlandse of Vlaamse schrijver vind jij onderschat in zijn of haar bijdrage aan de successen van het thrillergenre van eigen bodem?

'Veel Nederlandse boeken zijn klassiekers. Havank was geweldig. Dan de vraag wie er onderschat wortdt. Tja. Ok, laten we eens fijn generaliseren. Saskia Noort (En Esther Verhoef en Simone van der Vlugt en Marion Pauw) hebben een enorm (vrouwelijk) publiek aangeboord. Daarmee kan je meteen zeggen dat door dat publiek, dat zich lijkt te beperken tot de vrouwelijke schrijfsters, de "mannelijke" Nederlandse schrijvers onderschat worden. Want ook die schrijven fijne boeken.' 

Het aantal Nederlandstalige debuutthrillers neemt in rap tempo af. Welke redenen kun jij bedenken en hoe erg is dat eigenlijk voor het genre?   

'Debuutthrillers nemen af, en misschien is dat wel goed. Er is jaren achter elkaar door de jury van de Gouden Strop of de Schaduwprijs forse kritiek geweest op het niveau van de debuten. Wellicht hebben uitgevers zich dat aangetrokken, en verschijnen er minder debuten – maar wel betere. Als deze onbewezen en zelf bedachte theorie waar zou zijn, is dat natuurlijk alleen maar goed voor het genre. Laten we hopen dat er iets van waarheid in zit, dan maar….'

We hebben het net gehad over de terugloop van het aantal thrillerdebuten per jaar. Dat is jammer, maar het is schrikbarend dat de jeugd steeds minder en ook minder vaak leest. Nu krijg jij de kans om een zaal vol met veertien- tot achttienjarigen niet alleen te overtuigen dat lezen belangrijk en leuk is, maar dat het lezen van Nederlandstalige thrillers echt fantastisch is. Welke argumenten zou je gebruiken om ze hiervan te overtuigen?

'Onbekend maakt onbemind, denk ik. Lezen is zo fijn, het is wandelen in je hoofd, het is je fantasie gebruiken, je eigen film maken. Een verhaal kan je grijpen en niet meer loslaten. En of een boek buitenlands of Nederlands is… ach, wat maakt dat uit. Hoe vaak hoor je niet dat iets ‘on-Nederlands’ goed is? Want Nederlanders doen het op zoveel manieren zo verschrikkelijk goed. DJ’s. Kunst. Acteren. Regisseren. Techniek. Allemaal internationale helden. We kunnen het allemaal wel. Dus waarom zou je de schrijvers niet eens proberen?'

Simon de Waal is auteur bij Uitgeverij Lebowski. Zijn laatstverschenen thriller Nemesis stond op de shortlist voor de Gouden Strop 2017. | Auteursfoto in header: Jan Willem Kaldenbach, verstrekt door Uitgeverij Lebowski.

Nog meer Simon de Waal tijdens de Thriller Tiendaagse 2018 op Hebban:

14:00 uur - de favorieten van Simon de Waal

Bezoek de Nederlandse Thriller Tiendaagse 2018 homepage