De vraag: Wanneer is een boek een bestseller?

De vraag

Bij hoeveel verkochte boeken praten we over een bestseller?
Geert de Jong uit Heerhugowaard vraagt zich dat al een tijdje af.

Het onderzoek

best·sel·ler (de; m; meervoud: bestsellers)
iets dat goed verkocht wordt, m.n. een boek

Met de definitie die de Dikke van Dale hanteert, komen we natuurlijk geen steek verder. Maar even rondsurfen op het web levert ons wat meer inzicht in het fenomeem bestseller. Alhoewel? Tijdens onze speurtocht lopen we tegen een heldere definitie aan: In Nederland spreken we van een bestseller als er meer dan 100.000 exemplaren van het boek verkocht zijn, maar nog vaker komen we sterk uiteenlopende aantallen tegen (van vijfduizend tot honderdduizend). Het blijft ons wat te vaag. 

Hoe zit het dan wel precies? We leggen de vraag neer bij de CPNB (Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek), initiatiefnemer van de Bestseller 60 verkooplijst. Als iemand het kan weten... 

Met de term bestseller kan speels mee worden omgegaan 
Peter Rosendaal, persvoorlichter CPNB

Sinds 1997 wordt door de CPNB iedere week de Bestseller 60 uitgebracht. Dat is een lijst van de 60 bestverkochte boeken van de afgelopen week. Die hitlijst wordt samengesteld op basis van de verkoopgegevens die marktonderzoeksbureau GfK verzamelt. Hoewel de naam anders doet vermoeden, betekent het niet dat er in de Bestseller 60 alleen maar boeken staan waarvan er 100.000 verkocht zijn. ‘Met de term bestseller kan speels worden omgegaan,’ verklaart Peter Rosendaal, persvoorlichter van de CPNB. ‘Uitgeverijen promoten hun waar goed. Een goed voorbeeld is Ik Jan Cremer (1964) van Jan Cremer. Die zette bij voorbaat op zijn boek dat het een bestseller was.’

Een keer per jaar publiceert de CPNB de Top 100 van best verkochte boeken. Op deze lijst wordt ook het aantal verkochte exemplaren genoemd. Wie het aantal van 100.000 verkochte exemplaren hanteert, leert dat er vorig jaar ‘slechts’ zeven bestsellers waren. Dit kan niet waar zijn van Joris Luyendijk was met 306.866 verkochte exemplaren de absolute koploper. Vanaf nummer 60 lopen we al tegen boeken aan waarvan minder dan 30.000 exemplaren werden verkocht. En zij behoren tóch ook tot de succesvolste boeken van het afgelopen jaar. 

We leggen de vraag daarom ook nog maar eens voor aan een auteursagent en een handvol uitgevers. 

Willem Bisseling, auteursagent bij Sebes & Bisseling: 'Wij zeggen meestal dat je vanaf 10.000 exemplaren wel kan spreken van een bestseller. Dat vinden ze trouwens in Amerika ook een keurig aantal.'

Succesuitgever Oscar van Gelderen van uitgeverij Lebowski ziet onderscheid tussen sellers en bestsellers: 'Boven de 10.000 is tegenwoordig een seller. Boven de 25.000 exemplaren is een bestseller.' 

Kluun-uitgever Joost Nijsen bevestigt ons gevoel dat er weinig richtlijnen zijn. 'Er zijn inderdaad geen formules voor. Ik noem altijd alles boven de 10.000 een seller, en alles boven pak 'm beet 60.000 een bestseller. Maar dat is meer een gevoel!'

Tienduizend, vijfentwintigduizend, zestigduizend. Smaak genoeg. Gaan de heren recensenten ons misschien helpen? We vroegen aan Arie Storm (Het Parool) en Arjen Fortuin (NRC) wanneer zij een boek betitelen als bestseller: 

'In de krant noem ik een boek geloof ik nooit een bestseller, omdat ik me daar niet mee bezig houd (zei hij chic). Maar een boek noem je tegenwoordig best wel snel een bestseller.' Bij 20.000 verkochte exemplaren bijvoorbeeld, aldus Storm. Arjen Fortuin vindt dat het aantal zou moeten afhangen van het type boek en het genre. 'In principe zou ik 50.000 zeggen, maar voor een literaire roman kun je het bij 10.000 al verdedigen. Om van poëzie nog maar te zwijgen.'

Onbetwiste bestsellers bekroond

De CPNB 'bekroont' sinds 2013 boeken met een onbetwistbare bestsellerstatus met Gouden, Platina en Diamanten Boeken. 'Een beloning voor auteurs en alle mensen die er omheen werken,' vertelt persvoorlichter Rosendaal. De eerste Gouden Boeken (250.000 exemplaren) waren Vijftig Tinten Donkerder en Vijftig Tinten Vrij van E.L. James en Gezond Genieten met Sonja van Sonja Bakker. Het eerste Platina Boek (500.000 exemplaren) was voor Vijftig Tinten Grijs van E.L. James. Maarten 't Hart is de boeken in gegaan als winnaar van het eerste Diamanten Boek. Van zijn Een vlucht regenwulpen gingen sinds 1978 meer dan 1 miljoen exemplaren over de toonbank. Van dat boek werden in 2014 meer dan een half miljoen weggegeven tijdens de Nederland Leest campagne voor bibliotheken, georganiseerd door dezelfde CPNB.

Het antwoord

Onze speurtocht naar een sluitende definitie voor een bestseller was even boeiend als onbevredigend. De ondervraagden zijn het in ieder geval over één ding wél eens. Als je meer dan tienduizend boeken verkoopt, los van welk genre dan ook, dan heb je het gewoon heel goed gedaan. Maar of je het boek hiermee ook écht tot een bestseller mag bestempelen, daarover lopen de meningen sterk uiteen. Honderdduizend exemplaren is misschien niet meer van deze tijd, vinden ook wij op de redactie van Hebban. En omdat niemand het doet, doen wij het zelf en stellen wij de bestsellerlat vast op de helft daarvan.

Ons antwoord: bij 50.000 verkochte exemplaren is de term bestseller gegrond. 

Wil je ook jouw vraag beantwoord zien in deze rubriek? Mail de redactie en wie weet sturen we een van onze redacteuren op pad om het antwoord uit de krochten van de boekenwereld op te duikelen.