Wat na de vechtpartij overblijft, dat blijft voor altijd staan.

Elitepauper stond al een tijdje op mijn ‘wil ik lezen’-plank. Nou doen boeken dat wel vaker en in veel gevallen verdwijnen ze na enige tijd weer ongelezen (ik probeer maximaal 10 boeken op die plank te hebben om het een klein beetje realistisch te houden). Het debuut van Freek van Kraaikamp stond er al een tijdje en wellicht niet lang voordat het hetzelfde lot als die anderen zou kunnen ondergaan, las ik een bericht van de auteur op LinkedIn:

‘Ik heb geen idee of het zo werkt, maar ik ga het wel proberen. Zijn er media die interesse hebben in het verhaal van een Nederlands literare debutant (Prometheus Uitgeverij) die eigenhandig van zijn boek een (kleding)merk bouwt en hiermee al ruim een kwartaal een boven modaal maandsalaris verdient en zijn roman nu steady naar een derde druk duwt? Een kunstenaar die leeft van zijn werk, zonder subsidie of hulp van derden of investeerders. Met een iedere dag groeiende fanbase die tattoo's laat zetten, massaal stickers plakt over heel de wereld, trots (met honderden) met t-shirts, hoodie's, petjes en hoedjes loopt. Dat lijkt me een goud feelgood verhaal voor deze zomer, iemand interesse? Of ken je iemand, like, tag & share is fijn.’

De marketeer in mij werd enthousiast na het zien van de vele voorbeelden van Elitepauper-merchandise op de Instagramaccounts van de auteur. Exit, het afsluitende deel van de Rebound-trilogie van Willem Asman, moest nog maar even wachten. Ik las Elitepauper in twee dagen uit.

Elitepauper vertelt het verhaal van de harde kern van een voetbalclub, waar het allang niet meer gaat om voetballen of de prestaties van de club. Het is een way of life. Vaak ook een geheim leven, want veel van ‘De Jongens’ hebben een goede baan (taakjesmensen) en leiden doordeweeks een onopvallend gezinsleven. Maar op de dagen die er toe doen, gaan ze volledig los op vele halve liters bier uit blik (of sterker), pillen of coke (of een combinatie van dat alles).

‘Onze wereld speelt zich af op de tribune, en in ons honk. Wat er zich op het veld afspeelt interesseert niemand. Eigenlijk haat ik voetbal.’

Duidelijker kan de hoofdpersoon en verteller van het verhaal het niet maken: Voetbal is bijzaak. Het stadion is niet meer dan het decor waarin jongens als Schele, Dikke Hans, Staart en de De Koning opereren oftewel ‘de aanleiding van ons immer gezellige samenzijn’. Zonder bijnaam tel je er niet mee. Zonder trouw en volharding ook niet. Buitensporig geweld en stevige knokpartijen zijn de brandstof waarop de groep draait, naast een oneindige hoeveelheid geestverruimende middelen die standaard in het hooliganpakket blijkt te zitten.

Vechtpartijen vormen dan ook een rode draad in het boek en hun levens, maar toch is het niet alleen plat rammen. Het is knokken met ongeschreven regels en wetten. ‘Zonder wederzijds respect is het plezier er snel vanaf. (...) We houden ons aan de regels. We houden daarmee het spel in stand. Omdat we het niet zonder elkaar kunnen spelen.’

Van Kraaikamp vertelt het verhaal zoals het is, rauw en keihard met gitzwarte humor, maar vol liefde en aandacht voor de personages. Hij shockeert en emotioneert, en soms tegelijkertijd. Een van de mooiste passages uit het boek vind ik de transfer van ‘de pet-en-sjaalkneus’ (Dikke) Hans naar De Jongens. Het illustreert het beeldende schrijftalent van Van Kraaikamp.

‘Bij de eerstvolgende wedstrijd dook Hans bij een vechtpartij met zijn dikke reet voor ons op. Zonder twijfel of enige vorm van terughoudendheid wierp hij zich vol in een vechtpartij die eigenlijk nog niet eens begonnen was. Hij verwierf direct een cultstatus onder De Jongens. Zijn dag werd glansrijk afgesloten met een arrestatie nadat hij met zijn dikke kont over het hek van het uitvak probeerde te klimmen. Hij had geen enkele ontgroening meer nodig. Bij de volgende twee wedstrijden voerde hij zijn input alleen maar op, met resultaat. Drie wedstrijden op rij werd hij voortijdig in de boeien afgevoerd. Een loepzuivere rellenhattrick. De transfer was geslaagd.’

Van Kraaikamp bereikt de diepere laag wanneer de vertrouwde bodem onder de voeten van onze hoofdpersoon wordt weggevaagd. Zijn criminele jeugdvriend trekt bij hem in, hij wordt verliefd op het Zusje van Rob en verliest ’zijn tweede vader’. Het zorgt voor een nog intensere heftigheid.

Elitepauper is een geslaagd debuut en een boek dat op een gekke manier mijn oerhart sneller liet kloppen. Zeker geen kost voor iedereen, maar wel voor lezers die zich durven onder te dompelen in een gewelddadige wereld die niet de hunne is en daar het mooie van durven in te zien.

'Wat na de vechtpartij overblijft, dat blijft voor altijd staan. Je weet wie je bent, waar je in de groep staat en wie je vrienden zijn.’

Elitepauper is verschenen bij Uitgeverij Prometheus.
De auteursfoto in de header is gemaakt door Mirjam van der Linden en aangeleverd door de auteur.

Meer Hebban Crew Reviews lezen? Je vindt ze allemaal hier terug.