What’s Appening? 7 x internet en sociale media in jeugdboeken

op 08 november 2017 door Lindy de Jong

Kinderen weten tegenwoordig al op jonge leeftijd raad met telefoon of tablet: swipen, taggen, snapchatten, twitteren, facebooken en instagrammen – niets is ze meer vreemd. Jeugdboekenschrijvers laten de leuke en minder leuke kanten van de sociale media en het internet zien in hun boeken. Hebban zet zeven recente uitgaven voor tieners op een rij.

Ontzettend handig, die smartphone. Met het internet binnen handbereik zijn ouderwetse bezoekjes aan de mediatheek voor huiswerkopdrachten allang verleden tijd. Bovendien is je kind altijd bereikbaar; een appje of telefoontje is voldoende om contact te krijgen. Tegelijkertijd steken zorgen misschien wel de kop op: is mijn kind wel veilig op het internet? Cyberpesten, sexting, catfishing (een catfish is iemand die zich online voordoet als iemand anders) – het zijn de donkere kanten van het wereldwijde web.

De volgende boeken zorgen voor leesplezier; het zijn herkenbare verhalen over schoolse perikelen, liefde en vriendschap, gecombineerd met - voor de iets oudere lezer – een flinke hoop spanning. Maar belangrijker nog: ze leren kinderen voorzichtig om te gaan met alles wat zij online en op de social media uitvoeren.

Duistere krochten

Pijn (13+) is de nieuwste jeugdthriller van de succesvolle schrijfster en vijfvoudig winnares van de Prijs van de Jonge Jury, Mel Wallis de Vries. Daarin wordt op een warme nazomeravond het levenloze lichaam van een meisje gevonden. De dader heeft haar laatste minuten op Snapchat gedeeld. Het is het gesprek van de dag. Zeker als ze niet het enige meisje blijkt te zijn – en dan rijst de vraag: wie is de volgende? ‘Ik kwam op het idee doordat ik ergens op het nieuws las dat er een paar jongens waren die life op Social Media iemand hadden verkracht,’ vertelt Wallis de Vries. ‘Ik vond het toen heel apart dat mensen dat doen en überhaupt online plaatsen. En dat er ook mensen waren die er gewoon naar keken. Later zag ik op een andere nieuwssite dat er een jongen in Duitsland was die iemand had vermoord en ook dat op Social Media live liet zien. Dit gegeven heb ik weer gebruikt als idee voor mijn nieuwe boek.’

Ook de inmiddels 68-jarige Carry Slee gaat met haar tijd mee en koos opnieuw voor een thema dat dicht bij de jongeren van nu staat. In #LaatsteVlog voert ze klasgenoten Noud en Roos op. Noud probeert zich te bewijzen door stoere stunts uit te halen en die te filmen. Dan komt Roos erachter dat haar stiefzusje in de problemen is geraakt. Het enige wat Noud en Roos kunnen doen om haar te helpen is het maken van een allerlaatste vlog.

Ook Carry Slee liet zich inspireren door nieuwsberichten. Zo vertelde ze in een interview met de Telegraaf bij het verschijnen van #LaatsteVlog dat ze geïnspireerd werd door de berichten over het Canadese meisje Amanda Todd, dat zelfmoord pleegde nadat een Nederlander die haar chanteerde een naaktfoto van haar op internet zette. ‘Internet is een prachtig medium,’ zegt de schrijfster, ‘maar er zijn valkuilen. Die heb je overal.’

Dat weet schrijver Dirk Bracke als geen ander. Voor hij met schrijven begint, doet Bracke uitgebreid onderzoek naar het thema dat hij kiest voor zijn nieuwe boek. Zijn nieuwste boek Hashtag (15+) schreef hij aan de hand van de waargebeurde verhalen van vijf jonge slachtoffers van sexting en catfishing. Het verhaal gaat over de 17-jarige Marie. Twee jaar geleden gebeurde er iets verschrikkelijks, waardoor haar zelfvertrouwen is verdwenen. Zelfs haar beste vriendin Chloé weet niets van haar vreselijke geheim. Door zich uitdagend te kleden trekt knappe Marie de aandacht van heel wat jongens, waardoor ze haar problemen even kan vergeten. Dan komt ze via Facebook in contact met Anton, een jongen die stap voor stap haar vertrouwen wint. Maar is híj wel echt te vertrouwen?

Bloggen en vloggen

Niet alleen snapchat, facebook en instagram zijn favoriet bij jonge social-gebruikers. Ook het volgen van blogs en vlogs – en vooral de droom om zelf die bekende blogger of vlogger met duizenden volgers te worden – is aanwezig in hun leven. Simone Arts ging met dat idee aan de slag en combineerde het met een andere stiekeme wens van veel meisjes: het volgen van een modeopleiding. In Flamenco meets flowerpower, het eerste deel in de reeks Fashion Academy (10+), maken we kennis met Jewel die 50.000 volgers heeft door haar modevlog. Ze is daardoor helemaal op de hoogte van de allernieuwste trends, maar heeft helaas ook twee linkerhanden (niet zo handig op de Fashion Academy).

Ook buitenlandse jeugdboekenschrijvers springen in op die trend. Zo schreef Emma Moss (zelf fan van o.a. de bekende YouTubers Zoella, Estee Lalonde en Tanya Burr) een serie over de vloggende vriendinnen Lucy, Amy, Hermelien en Jessie. In vier delen komen alle meiden aan bod, te beginnen met Lucy in Lucy Lotje – Ramp online. Op de eerste dag op haar nieuwe school struikelt ze over een emmer water, komt met een natte broek de klas binnen en begint te stotteren. Tot overmaat van ramp filmt een klasgenoot het hele incident en zet het stotterfilmpje op YouTube. Als wraak begint Lucy een vlogkanaal, dat tot haar verbazing razend populair wordt. In de vierdelige reeks Vlogvriendinnen (10+) worden ook tips gegeven voor het starten van een eigen vlogkanaal.

In Dagboek van een vlogger (10+) van Tim Collins heeft Olivia hetzelfde idee, maar met een heel andere einddoel: ze is namelijk blut. Iedereen weet dat beroemde vloggers bergen geld verdienen én krijgen gratis spullen. Enige probleem: Olivia heeft nul uitstraling. Dus huurt ze een ander meisje in om haar te spelen. Al snel heeft ze duizenden volgers, maar dat kan natuurlijk nooit lang goed gaan.

Doe het zelf

Hoe je dan wél met succes een eigen vlogkanaal runt? Dat leer je in Zo word jij de nieuwe blogger of vlogger (10+) van Shane Birley. In dat boek zet de zelfbenoemde creatieve internetnerd tien lessen ‘bloggen en vloggen’ op een rij. Hij laat kinderen zien hoe ze een blog kunnen starten en hoe ze een onderwerp kunnen kiezen, hun blogkunsten met de wereld kunnen delen, hoe ze een vlog kunnen opnemen en nog veel meer. Maar belangrijker nog; ook veiligheid komt aan bod. Met deze SuperSkills, zoals de schrijver ze noemt, kan het bijna niet mis gaan!