Wie de formule voor een bestseller heeft, mag zich nu melden

Ook bij andere media zoals het platform Netflix, worden er veel successen geboekt met, in dit geval, buitenlandse producties van series. De kans is groot dat jij een weekend binge-watchend door hebt gebracht met Narcos, Peaky Blinders, The Fall of Mindhunter en je je daarna het liefst weer onderdompelt in een buitenlands avontuur.  

Veelal zijn lezers geïnspireerd door wat er momenteel op de markt verschijnt en proberen zij met de ervaringen die ze hebben zelf een poging te doen tot het schrijven van een spannend verhaal. Remco Volkers, literair agent, ontvangt met grote regelmaat spannende, of zoals hij opmerkt ‘spannend bedoelde’, manuscripten van aspirant auteurs: ‘Dit genre is onder de amateurschrijvers nog steeds bijzonder populair, alsof een thriller schrijven het makkelijkst is om “te beginnen”,’ licht hij toe. ‘Van die auteurs levert een enkeling soms een “best wel spannend boek” af, maar dat is gewoon niet genoeg. Uitgevers kunnen daar niet veel mee, en ik ook niet.’  

Hij merkt op dat het plaatje van een manuscript bijvoorbeeld niet compleet is, waardoor het toch nog ergens schort bij een idee: ‘In veel van de manuscripten die ik ontvang mis ik karakter, originaliteit, een eigen geluid, een eigen stijl of goede dialogen. Een thriller schrijven blijkt nog niet zo gemakkelijk als het lijkt. Maar dat geldt überhaupt voor het schrijven van welk boek dan ook. Af en toe denk ik wel: het is niet slecht, maar het is óók niet goed. En, het kan veel beter.’

Klein maar fijn?

Nadeel voor de Nederlandstalige thrillerschrijver is het feit dat onze taal maar in een relatief klein gebied actief en passief benut wordt, waardoor de afzetmarkt van Nederlandstalige spannende boeken helaas veel kleiner is als we dit vergelijken met de Engelstalige of Spaanstalige markt. Met enige jaloezie moeten Nederlandstalige auteurs toezien hoe er op bookfairs in Londen en Frankfurt grof handel wordt bedreven in buitenlandse manuscripten, maar zijzelf met hun verhaal vaak niet de oversteek naar een ander taalgebied kunnen maken. Bovendien zijn de regels voor Engelstalige debutanten anders; je werkt bijvoorbeeld verplicht met een literair agent die jou aanneemt op basis van het manuscript dat je instuurt. Pas als het manuscript goed genoeg is bevonden door de agent, begint de zoektocht naar een uitgever.  

‘Aan de andere kant is het nog steeds geen garantie een bestseller in handen te hebben als een uitgever een vertaald thrillerdebuut met mooie persquotes en goede verkoopcijfers lanceert,’ zegt Remco Volkers. ‘Maar het geeft vaak net wel een voorsprong op de rest, het lijkt net iets meer zekerheid te geven, de markt (boekhandel en consument) heeft door deze voorsprong iets meer vertrouwen. Maar daarna heeft het alles te maken met de inspanningen op het gebied van marketing en promotie van een uitgeverij. En dan nog… Wie de formule voor een bestseller heeft, mag zich nu melden.’

Opsturen of in de bureaula leggen

Harold de Croon, redacteur bij Ambo|Anthos uitgevers, werkt momenteel aan de uitbreiding van het Nederlandstalige thrillerfonds en contracteerde onder meer Ilse Ruijters, Kim Moelands en Patricia Snel voor hun volgende boeken waarmee ze een overstap maakten naar een nieuwe uitgever. De toename van televisieseries en film in het spannende genre maakt hem ook kritischer kijken naar de manuscripten die op zijn bureau belanden. ‘We zijn daarom steeds scherper op hoe we een thriller in de markt kunnen zetten en kunnen laten opvallen. Dat zal voor veel uitgeverijen gelden en dat kan tot een afname van debuten leiden,’ licht hij toe. ‘Ambo|Anthos heeft de luxe van een groep zeer getalenteerde Nederlandse thrillerauteurs, die iedere keer zowel inhoudelijk als commercieel hun status bevestigen. Het is dus als debutant wel knokken om er tussen te komen, maar we zien ook veel moois in wat we aangeboden krijgen. We hebben een pool van potentiële Nederlandse debutanten die we rustig begeleiden naar Het Grote Moment: debuteren.’  

Het imprint Tomas Ross Crime bij uitgeverij Cargo biedt de ruimte voor nieuw talent. Met succes, aangezien Donald Nolet en René van Rijckevorsel als winnaar uit de bus kwamen voor de Schaduwprijs. Nolet lukte het zelfs om in dat jaar ook de Gouden Strop te winnen en pakte daarmee de dubbel; een uitzonderlijke prestatie voor een thrillerdebutant. Uitgever Marjolein Schurink merkt op dat er veel jonge auteurs beginnen met het schrijven van een manuscript in het Young Adult of Fantasy genre, vaak beïnvloed door de Netflix series die populair zijn. Ook is volgens haar meer aandacht voor familieverhalen, een categorie die het binnen Non-Fictie uitzonderlijk goed doet. ‘Het aantal ingezonden manuscripten in spanning is echt aanzienlijk gedaald de afgelopen jaren,’ legt ze uit. ‘Toch ontvingen wij bij onze Tomas Ross Crime verhalenwedstrijd meer dan 150 inzendingen, waarbij wellicht is op te merken dat de drempel voor een spannend kort verhaal minder hoog is dan die voor een complete thriller. En wie weet zit hier wel een geweldige nieuwe debutant tussen!’  

Altijd op zoek naar nieuw talent is Ilse Karman, uitgever bij De Crime Compagnie die vorig jaar debutanten Mariska Overman, Angelique Haak en Esther Boek aan zich wist te binden. ‘Wij krijgen gemiddeld 3 manuscripten per week binnen. Van al die manuscripten die in een jaar bij ons binnen komen, zitten er 1 of 2 bij die we goed genoeg vinden om uit te geven. Wij zien bij ons geen afname in het aantal debuten. Het blijft jaar na jaar ongeveer hetzelfde.’ 
Karman organiseert nu met haar uitgeverij 'De Crime Compagnie contest' in samenwerking met schrijversplatform Sweek om op zoek te gaan naar 'nieuw misdadig talent'. Kandidaten worden uitgedaagd om 35.000 woorden van hun potentiële thriller of detectiveroman te publiceren zodat de jury en het lezerspubliek kennis kunnen maken met het verhaal. Het manuscript hoeft nog niet af te zijn, maar de kanidaten moeten wel rekening houden om een verhaal van minimaal 70.000 woorden af te ronden.

Kweekvijver

In Nederland wordt naast de Gouden Strop ook de Schaduwprijs uitgereikt, een aanmoedigingsprijs voor nieuw Nederlandstalig thrillertalent. De prijs die in 1997 in het leven werd geroepen door het GNM (Genootschap Nederlandstalige Misdaadauteurs) en vernoemd naar de hoofdpersoon uit de detectives van Havank, kent voornamelijk mannelijke winnaars; maar liefst vijftien van de twintig Schaduwprijzen kwamen in handen van mannelijke schrijvers. Zelfs niet iedere auteur ging daarna verder met het schrijven van thrillers; de auteur Eva Maria Staal heeft slechts één thriller uitgebracht, Probeer het mortuarium, waarmee ze in 2007 de Schaduwprijs won. Aangezien het hier om een pseudoniem gaat waarvan de werkelijke auteur nooit is onthuld, kan het natuurlijk wel het geval zijn dat deze man of vrouw onder andere naam verder is gegaan als thrillerschrijver.   

Ook hier wisselt het aantal inzendingen per jaar en is het daarmee onderhevig van de manuscripten die gepubliceerd worden bij reguliere uitgeverijen. Zo werden er in de periode 2010-2017 tussen de 15 à 20 inzendingen aangemeld voor deze prijs, met een aantal jaar geleden een dipje richting de 12 à 13 debuutthrillers.  

In België wordt naast de Hercule Poirotprijs sinds 2016 de Fred Braeckman- Award uitgereikt. Vernoemd naar de journalist en oprichter van de Hercule Poirotprijs, is deze relatief nieuwe prijs een aanmoediging voor Vlaams thrillertalent. In 2016 werd de prijs uitgereikt aan Koen Strobbe voor zijn debuut Kruis en munt, gevolgd door Het lijk in de boomgaard van Geert Van Istendael.

Elkaar in de weg zitten

Is herkenbaarheid dan een gegeven waardoor een thrillerdebutant dan gemakkelijker onderdak kan vinden bij een uitgever? ‘Om heel eerlijk te zijn, denk ik dat er voldoende lezers zijn in Nederland die het liefst een thriller lezen die zich afspeelt in hun eigen omgeving. Dat vergroot de herkenbaarheid. Dus wij hebben niet direct last van concurrentie uit het buitenland omdat wij typische polderthrillers uitgeven,’ zegt Ilse Karman.

Volgens Harold de Croon moet de golf van buitenlandse thrillers niet direct gezien worden als een bedreiging voor de Nederlandstalige thrillerdebutant: 'We proberen iedere maand een gevarieerde mix uit te geven van de beste thrillers van dat moment. In bepaalde periodes hebben we veel buitenlandse debuten en de periode daarna weer meer Nederlands. Afgelopen jaren waren we succesvol met zowel Riley Sager en B.A.Paris als met Max van Olden en Frederik Baas.'

Marjolein Schurink stipt aan dat de boekhandel steeds selectiever wordt met de inkoop van spannende boeken, omdat er gewoonweg geen plek voor is. 'Daarom moeten we zelf heel selectief zijn in wat we aanbieden, en kunnen we maximaal twee Nederlandstalige auteurs per aanbieding uitgeven. Met drie aanbiedingen per jaar komen we dan op totaal zes Nederlandstalige thrillers per jaar,' legt ze uit. 'En die zes titels moeten dan ook echt steengoed zijn. Deze zelfde selectie geldt overigens ook voor buitenlandse thrillerdebuten, het is niet zo dat de debuten elkaar onderling in de weg zitten, als er maar genoeg variatie in het aanbod zit.'

Gezamenlijke inspanning 

'Het is voor het genre natuurlijk niet goed als er te weinig nieuw bloed bij komt,' zegt Peter Römer als voorzitter van het GNM. 'Stilstand betekent achteruitgang. Er zal altijd behoefte zijn aan nieuwe stemmen en nieuwe invalshoeken. Aan de schrijvers, en in dit geval debutanten zal het niet liggen, het is niet zo dat er ineens minder wordt geschreven. Maar het vraagt een gezamenlijke inspanning van het hele boekenvak om te zorgen dat een nieuw geluid ook de kans krijgt om zich te laten horen.'

Zeg eens eerlijk; heb jij (ooit) de ambitie (gehad) om een thriller te schrijven? Waarom besloot je niet door te zetten of werd je moedeloos van het aantal afwijzingen dat je ontving? Of ben jij juist een postieveling en ben je klaar om het Nederlandstalige thrillergenre te veroveren? Laat het weten in een reactie onder dit dossier!