Zo Zondag #45: Renate Breuer

De averechtsheid van de dingen

Kwetsbaarheid die kracht wordt

‘Hoe gaat het nu met je?’ wordt me de laatste tijd al eens indringend gevraagd nadat mensen mijn boek De averechtsheid van de dingen hebben gelezen.
‘Euhm, wel best goed,’ antwoord ik dan enigszins van mijn stuk gebracht terwijl ik me plots weer realiseer dat wat min of meer verleden tijd is voor mij voor hen plots akelig actueel is geworden.
‘En is dat niet raar dat iedereen nu zomaar ineens je leven kan lezen?’ is vaak de tweede vraag die dan volgt.
‘Euhm… misschien wel. Maar dat maakt me eigenlijk allemaal niet zoveel uit,’ zeg ik dan weinig overtuigend.

Soms kan ik heel gevat uit de hoek komen. Soms niet zozeer.
Toch klopt het wel wat ik zeg. Dat zit namelijk zo. Toen ik net thuis belandde met een geval van burn-out (inmiddels bijna acht jaar geleden) lukte schrijven me nog maar erg slecht. Het hoofd en het hart waren leeg, of misschien zaten ze beiden wel te vol met andere zaken op dat moment. Hoe dan ook: mijn vingers typten nauwelijks nog letters alsof ze met stomheid waren geslagen, net zoals ikzelf. Af en toe probeerde ik het wel, bang dat ik anders voor altijd zou moeten zwijgen, al was het op het lege blad van mijn computerscherm. Met pijn en moeite raakten er hier en daar een paar stukjes klaar waar ik niet echt tevreden mee was.

Toen het me eenmaal lukte om opnieuw samenhangende woorden en zinnen te vormen was het bijna een half jaar later en het was alsof er een bom ontplofte in mijn hoofd. Een bom die de angst om nooit nog iets op papier te kunnen zetten wegblies alsof die angst er nooit geweest was. Nog maar net was ik de laan uitgestuurd op mijn werk, nog niet in staat om mij opnieuw in een of andere ratrace te storten. Het schrijven van een boek werd dus mijn nieuwe job dat me meteen de genezing inschreef. Nochtans had dat boek geen moer te maken met die hele burn-out. Het ging over een man die zich blindstaart op uiterlijk succes, over manipulatie, over ingewikkelde relaties van mensen met allemaal hun eigen agenda, over mensen die van het bestrijden van kwetsbaarheid ongeveer hun beroep hadden gemaakt. Behalve één personage dan toch. Ik amuseerde me rot tijdens het schrijven. Misschien wel in de eerste plaats omdat het boek ogenschijnlijk niets te maken had met mijn eigen leven.

Toch wist ik ook toen al dat ik ooit nog over dat andere, die burn-out, zou moeten schrijven. Daar was ik toen echter nog niet klaar voor. Vooral wist ik nog niet hoe. Moest dat een zelfhulpboek worden met experten aan het woord en gouden tips? Moest ik de miserie van andere mensen die hun verhaal met me zouden willen delen in de openbaarheid gooien? Of die van mezelf? Moest ik het wetenschappelijk onderbouwen om criticasters bij voorbaat de mond te snoeren? Ik ondernam vooralsnog niets terwijl het gegeven me niet meer losliet. Langzaamaan werd duidelijk wat me te doen stond. Een zo open en eerlijk mogelijk verhaal vertellen zonder me daarbij te excuseren voor wat dan ook. Hoe anders haal je een taboe onderuit? Toch niet door jezelf te verschuilen achter theorie?

Tegen de tijd dat ik uiteindelijk begon aan De averechtsheid van de dingen (dat toen nog Burn-out voor beginners heette met als ondertitel: ‘Dit is geen zelfhulpboek’. Ik wilde dan ook niets aan het toeval overlaten en de zaken meteen duidelijk stellen) was er intussen niet alleen voldoende tijd en afstand over gegaan. Ook had ik mij er al lang bij neergelegd dat enige schaamte niet op zijn plek zou zijn bij het schrijven van dit boek. Zoals ik al schreef in de inleiding: Jij bent het niet die kiest om die boeken te schrijven, die boeken kiezen jou. Daarna doe je gewoon wat je te doen staat.

Tegen de tijd dat het manuscript klaar was, bleek het boek over veel meer dan burn-out te gaan of misschien moet ik zeggen: bleek een burn-out helemaal geen afgelijnd verhaal binnen een mensenleven dat op alle mogelijke manieren juist heeft toegeleid naar de onderuitgang. Tegen mijn eigen verwachting in leerde ik tijdens het schrijven zelf trouwens ook nog bij en kwamen er nieuwe inzichten die ik niet meteen had zien aankomen. Dat was mooi meegenomen. En dat ik nu regelmatig te horen krijg dat het ook andere mensen helpt om mijn verhaal te lezen omdat ze zich erin herkennen, ze een andere kijk op dingen hebben gekregen of omdat het hen op de een of andere manier raakt of inspireert, daar ben ik blij mee. Heb ik dan toch een zelfhulpboek geschreven? Ik zou het echt niet weten en vind het prima dat mensen eruit halen wat er voor hen inzit. Eens zo’n boek de wereld in trekt, is het niet meer van jou en leest iedereen er toch zijn eigen verhaal in. Ook dat is helemaal goed.

Wel intrigeren die -wellicht goedbedoelde- vragen mij die lijken te zeggen: heb je je niet te kwetsbaar opgesteld? Is de ontkenning en het negeren van kwetsbaarheid niet net de reden van veel psychische problemen, vraag ik me dan op mijn beurt af. Zijn er niet al genoeg mensen die stilletjes creperen achter een façade van onkwetsbaarheid? Zijn we niet al-le-maal en al-tijd kwetsbaar en is dat niet de kern van menselijkheid? Zou het leven er niet een stuk eenvoudiger uitzien als we dat gewoon zouden erkennen en stoppen met bevechten wat niet bevochten kan worden? Scheelt dat niet een hoop gedoe in de wereld? Net daarom vond ik het dus logisch dat ik een kwetsbaar verhaal vertelde en de theorie in deze vierkant achterwege liet. Net daarover gaat het namelijk in De averechtsheid van de dingen. Kwetsbaarheid die kracht wordt. Met of zonder burn-out. Meer dan 15 jaar werkte Renate Breuer voor de Vlaamse televisie. In 2008 verscheen haar eerste roman ‘Sletten & prinsessen’. In mei 2011 werd haar tweede boek ’13.’ gepubliceerd. ‘De averechtsheid van de dingen’ kwam uit in september 2017. Naast schrijven, werkt ze inmiddels als consulent en is ze online lifecoach op r&b coach.me.

(c) Auteursfoto: Carmen De Vos

Eerdere afleveringen

Steven de Jong | Auke Hulst | Henk van Straten | Frieda Mulisch | Robbert Welagen | Jeroen Windmeijer | Roderick Leeuwenhart | Tomer Pawlicki| Milou Klein Lankhorst | Carlo Groot | Murat Isik | Renee Kelder | Martyn van Beek | Gerrit Janssens | Hannah Jansen Morrison | Anke Laterveer | Guido Eekhaut | Sander Verheijen |Bronja Hoffschlag | Fien De Meulder | Martijn Neggers | Claudia Schoemacher | Nathan Vos | Susan Juby | Stan de Jong & Koen Voskuil | Christine Otten | Stine Jensen | Marnix Peeters | Sylvia Van Driessche | Alma Mathijsen | Carien Westerveld | Michiel Stroink | Ivan Wolffers | Dave Boomkens