Zo Zondag #8: fictie wordt werkelijkheid

In de vorige twee Zo Zondag-edities konden mijn collega's niet om hét onderwerp van het moment heen. De oranje pestkop die Amerika op zijn kop zet, Donald Trump. Martijn raakte wat in een dip en moest denken aan 1984 van Orwell, een boek waarin de verwachtingen en angsten over de toekomst sterk uitvergroot zijn weergegeven. Onze werkelijkheid verandert momenteel en toont overeenkomsten met die bizarre toestanden uit 1984. Angstaanjagend! Het boek, oorspronkelijk gepubliceerd in 1949, ervaart momenteel een enorme piek in verkopen. De uitgever heeft een nieuwe druk van 75.000 stuks moeten bestellen. Collega Soraya hoopt dat het boek een wake-up call zal zijn voor mensen wereldwijd. Momenteel beleeft The Handmaid's Tale van Margaret Atwood datzelfde effect. Nu de vrouwonvriendelijke Trump meer en meer zijn voeten veegt aan de democratie, de scheiding der machten en fatsoen in zijn geheel, zijn zulke dystopische verhalen ineens helemaal niet meer vergezocht.

Sinds 20 januari, de start van het presidentschap van Trump, kijk ik geen nieuws meer. Ik lees het wel en ik volg twitteroorlogen, tussen bijvoorbeeld rechtse rakker en Trumpfan Piers Morgan en Harry Potter-auteur J.K. Rowling. George Takei, Dr. Sulu uit de oorspronkelijke Star Trek, trekt de registers volledig open. Maar ook auteurs als Matt Haig en John Green spuwen doorlopend hun kritiek op de politieke situatie in Amerika.

New York Times komt met een lijst van 25 boeken, geschreven door vluchtelingen in Amerika. The Guardian stelde een top tien op van fictieve wereldeindes. Lodewijk Asscher maakte in De Wereld Draait Door een vergelijk met Het plot tegen Amerika van Philip Roth, een roman over een alternatieve geschiedenis van de USA, waarin antisemitisme ruim baan krijgt. Een keuze die Matthijs van Nieuwkerk herhaaldelijk het woord 'brutaal' deed roepen. Hij vond het een paardenmiddel. 

Paardenmiddel of juist futiel?

Is het een paardenmiddel om in fictie te zoeken naar betekenis, naar duiding, lessen, advies, hulp en steun? Kunnen we lering trekken uit fictieve romans, uit geschiedenissen die niet waar zijn, en toekomsten die nooit zullen gebeuren? Kunnen we waarschuwen aan de hand van romans? Als lezer in een veilig land met weinig reden tot nu toe om in het groot de barricaden op te gaan, is het enige dat ik bedenk te kunnen doen: naar boeken grijpen. Boeken die waarschuwen, maar ook boeken om de stress en ziekte van nu even te ontvluchten. Het lijkt zo futiel, maar er is duiding te vinden. Ik weet het zeker. 

Weet jij het? Welke boeken zouden we juist nu kunnen of moeten lezen?

(Post)apocalyptisch en dystopisch

Tijdens deze Trumpocalyps, vallen de termen dystopisch en (post-)apocalyptisch regelmatig. Voor de genrelezer zijn post-apocalyptische en dystopische romans gesneden koek. Omdat wellicht niet iedereen weet wat de termen precies betekenen, volgt hieronder een korte uitleg en wat voorbeelden. Binnenkort stellen we listmania's op per categorie. Titelsuggesties mogen onder dit artikel!

Apocalyptisch - De apocalyps, het einde van de wereld, is op dit moment gaande. De shit is hitting the fan in het heden. In de ban van de ring van J.R.R. Tolkien dreigt bijvoorbeeld een apocalyptisch verhaal te worden. Het eindigt echter goed (ik hoop niet dat dat nog een spoiler kan zijn voor iemand) en dat is geen kenmerk van een apocalyptisch verhaal. Immers, met een goed einde kom je niet tot ...

Post-apocalyptisch - Het is een bende in de hele wereld, onrecht, armoe, geweld en ellende zien we overal om ons heen. Het komt door een of andere ramp of heftige gebeurtenis, recent of langer geleden. Denk aan De 100 van Kass Morgan, waarin de restjes mensheid (over)leven in een roestige ruimtestad die uit aan elkaar geschroefde schepen bestaat. Deze boekenserie is zowel postapocalyptisch als apocalyptisch, want sjee, wat krijgen zij allemaal voor de kiezen, multi-apocalyptisch!

Dystopisch - een even grote bende als hierboven, maar niet per se het gevolg van een apocalyps.

Debbie leest

Richard Kadrey trok mijn aandacht al met de Sandman Slim-boeken. Een serie over James Stark aka Sandman Slim, premiejager voor de weird. Nu is er het eerste deel van een nieuwe serie, Another Coop Heist. The Everything Box is het eerste deel. Een enigszins zichzelf overschattende engel staat tevreden naar de resultaten van de zondvloed te kijken en wil nog net even die laatste kick geven om de mensheid in zijn totaliteit op te ruimen. Helaas wordt hij gerold door zo'n overgebleven rotmensje en is hij het voorwerp kwijt waar hij de aarde echt voor de volle 100% mee kon schoon vegen. We springen vooruit naar het heden, waar Coop, dief en oplichter, de opdracht krijgt een mysterieus doosje te stelen...

Ik zeg het niet snel. In feite, ik denk dat ik het nog nooit heb gezegd. En ik zeg het voorzichtig. Maar als je van Terry Pratchett houdt, zou je best eens een snufje van Kadrey kunnen waarderen.

De Week van het Korte Verhaal

Van 14 tot 21 februari is het weer de Week van het Korte Verhaal. In mijn goede leesvoornemens voor 2017 had ik nog inspiratie voor kort werk, maar daar is bar weinig van terecht gekomen. Ik las slechts Token van Anna Foster uit de bundel Women of War en een enkel verhaal uit De blauwe maanvis van A.N. Ryst. Wil jij ook meer verhalen(bundels) lezen? Doe deze minichallenge!