Crime scene: Zuid-Afrika

Maatschappijkritisch  

Het zijn de Scandinavische auteurs die de reputatie van maatschappijkritische auteurs met zich meedragen, maar ook de thrillers met een Zuid-Afrikaanse setting schromen niet om een frisse blik op de maatschappij te werpen. Deon Meyer haalde dit fenomeen in 2014 aan in een interview met NRC: ‘Als literatuur en werkelijkheid met elkaar te maken hadden, dan was Zweden het gevaarlijkste land ter wereld.’ In ieder interview probeert hij duidelijk te maken dat onze perceptie van Zuid-Afrika als één van de gevaarlijkste landen ter wereld is verpest door de media.  

Het zijn met name de auteurs met een journalistieke achtergrond die zonder te verblikken of te verblozen een onderwerp aan stippen dat politiek gezien gevoelig kan liggen in de Afrikaanse samenleving.  

Zo debuteerde in 1971 misdaadjournalist James McClure met zijn eerste thriller Het stoomvarken, dat in hetzelfde jaar werd bekroond met de Golden Dagger. Het was een gewaagde stap van de journalist om zijn thriller te linken aan ene onderwerp dat destijds in Zuid-Afrika zeer gevoelig lag: de apartheid. Zo schreef The Times over het oeuvre van McClure: 'Het zijn meer dan alleen maar detectives. McClure scheept zichzelf op met een wel heel lastige setting, namelijk Zuid-Afrika. Een land met enorme raciale spanningen en verknipte figuren te over. Naast een mooie, terloopse beschrijving van de verwrongen sfeer in het land slaagt hij erin om zijn hoofdpersonen zeer menselijk af te schilderen.' McClure liet zijn thrillers afspelen in het fictieve stadje Trekkersburg waar het duo Kramer en Zondi gruwelijke moorden onderzocht tegen een achtergrond van racisme.

De een zijn dood is de ander zijn brood  

In 2012 duikelde de Zuid-Afrikaanse thrillerschrijver Deon Meyer de bestsellermarkt op toen zijn thriller 13 Uur werd uitgeroepen tot de VN-thriller van het jaar. De Zuid-Afrikaanse thrillerschrijver werd in 2000 al geïntroduceerd op de Nederlandse boekenmarkt met de thriller Orion, maar kwam niet onder de aandacht van een groot lezerspubliek. Maar met de introductie van zijn seriepersonage detective Bennie Griessel werd hij al snel door vele lezers in hun hart gesloten waardoor de hype van de Zuid-Afrikaanse thriller toesloeg. Lezers roemen Meyer om het feit dat hij werkelijk bestaande plekken in zijn thrillers aanhaalt, wat een feest van herkenning is voor mensen die in Zuid-Afrika hebben rondgetrokken. In 2015 verscheen het vijfde deel in de serie getiteld Icarus, waarin Bennie Griessel wordt geconfronteerd met een machtsstrijd als het lichaam van de oprichter van een controversiële website wordt aangetroffen. Ondertussen heeft Griessel de fles weer ontdekt en blijkt zijn collega Vaughn Cupido één van de hoofdverdachten te zijn.  

Een nieuwe naam die schittert in dit genre is Mike Nicol die zowel in Zuid-Afrika als in Duitsland veel succes oogst met zijn Kaapstad Trilogie, waarvan in 2015 het eerste deel Payback in Nederland verscheen. Nicol geldt als één van de meest vooraanstaande journalisten van Zuid-Afrika en schreef eerder enkele historische romans. Daarnaast publiceerde hij in 2006 een geautoriseerd portret van Nelson Mandela waarin meer dan zestig interviews werden opgenomen met prominenten kopstukken uit de politiek en wereld van de entertainment. Pas in 2008 durfde Nicol het genre van de misdaadroman te benaderen. In een interview vertelde hij dat dit deels te maken had met het einde van de apartheid: ‘De politie is nu niet meer een bezettingsmacht. Onze samenleving wordt volwassen en stelt ons in de gelegenheid om het thrillergenre te verkennen. Schrijven over misdaadliteratuur is niet alleen maar puur schrijven over moord en doodslag, maar het gaat over meer: fantasie en goede verhalen.’ In april zal het tweede deel Killer Country verschijnen.  

Het zijn niet alleen de mannelijke schrijvers die moord en doodslag op de Afrikaanse savanne in hun boeken verwerken. De Zuid-Afrikaanse auteur Margie Orford introduceerde in haar thriller Bloedbruiden (2008) de forensisch psychologe Clare Hart die in de metropool Kaapstad op het spoor komt van een netwerk aan vermiste jonge meisjes. Haar boeken worden geroemd om de natuurgetrouwe weergave van Kaapstad.

Meer leestips?  

Ook deze auteurs lieten zich inspireren door het continent Afrika en ontwikkelende een bloedstollend plot met een exotisch tintje.  

Zulu van Caryl Férey (2008)

De Franse schrijver Caryl Férey laat in zijn thriller Zulu de duistere kant van de mens zien en werpt daarnaast een helder licht op de Zuid-Afrikaanse samenleving. Zulu laat een land zien dat nog met één been in een duister verleden staat.  

Kaapstad, de parel van Zuid-Afrika, een land dat nog immer leeft onder de schaduw van apartheid en waar geweld, diepe armoede en verborgen stammenpolitiek nog steeds het straatbeeld bepalen. Als rechercheur Ali Neuman de moord op de dochter van een bekende rugbyspeler moet oplossen, begeeft hij zich diep in het wespennest van het oude regime, dat nog lang niet overal begraven is.  

Moord op Huilwater van Karin Brynard (2011)

Een actuele moordgeschiedenis, het mysterieuze verleden van een inspecteur, de gretigheid van een journalist en de geschiedenis van de Griekwa's. Het zijn de ingrediënten die de Zuid-Afrikaanse Karin Brynard samenbrengt in dit spannende verhaal.  

Kunstschilderes Freddie is met haar zwarte adoptiedochtertje op Huilwater vermoord. Omdat in de omgeving van de boerderij vee is gestolen waarbij nachtwakers zijn gedood, zien de boeren er de zoveelste 'paasmoord' in. Hun eerste verdachte is opzichter Dam, een bosman. De boeren vormen door hun woede voor politie-inspecteur Beeslaar en zijn twee onervaren adjudanten steeds meer een bedreiging. Saar heeft haar zus Freddie in geen jaren gesproken. Als ze op de oude plaas van haar ouders aankomt, vindt ze tussen Freddies schilderijen er een die haar dood lijkt te voorspellen. Net als Beeslaar denkt zij dat de moordenaar geen veedief is.  

Sterf twee keer van Tess Gerritsen (2014)

De Amerikaanse schrijfster Tess Gerritsen liet haar personages rechercheur Jane Rizzoli en patholoog-anatoom Maura Isles een exotisch avontuur beleven door hen in het elfde deel van de serie in aanraking te brengen met een macabere moord die connecties heeft met het continent Afrika.  

Rechercher Jane Rizzoli reist af naar Afrika om een moord op een taxidermist te onderzoeken. Terwijl patholoog-anatoom Maura Isles zich buigt over het toegetakelde lichaam van de man, zoekt Jane uit of er een verband bestaat tussen deze moord en de tragedie die zich zes jaar eerder afspeelde tijdens een safari in Botswana.