Blogpost: Leo Willemse

boekenblog maarten’t hart: lezen, bibliotheken, meisjes (met zwarte nagels)

03-12-2014 door Leo Willemse

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

Maarten ’t Hart is een van de openhartigste auteurs van Nederland. Wat weten we nu niet van hem; hij is de eerste om het ons te vertellen. Zijn afscheid van God, zijn geregelde travestie in Maartje, zijn telkens weer opspelende verliefdheden, zijn weerzin tegen popmuziek, zijn bijzondere kijk op eten en tuinieren, zijn afkeer van sport. Maar bovenal: zijn enthousiasme. Als Maarten iets mooi vindt, schieten superlatieven te kort, en hij vindt heel veel mooi, vooral waar het de muziek en de literatuur betreft.

lezen

Na meer dan 40 jaar lezen van ’t Hart weet ik op een bepaald moment wel welke woorden hij dan gebruikt: aangrijpend,fenomenaal, ontroerend. Vindt hij het niks dan is het weerzinwekkend, stuitend. Weinig literair opgeschreven, maar wel heel duidelijk. Bijvoorbeeld over de eerste honderd delen van de Privé Domein serie (die hij natuurlijk allemaal gelezen heeft ): “Deel een van de serie (Herinneringen aan mijn roomse jeugd, Mary McCarthy) heb ik met grote gretigheid gelezen. En deel vijf was voor mij een openbaring. Sindsdien wachtte ik met ongeduld op alle andere delen van de autiobiografie van Konstantin Paustovskij. dan natuurlijk de boeken van Canetti, het rebelse boek van Behan, het zeer geestige werk van Brouwers, de fenomenale brieven van Flaubert.” Moedeloosmakend,zo’n opsomming, maar ook een prachtige uiting van ongeveinsd enthousiasme. In schitterende bundels als Het eeuwige moment,Ongewenste zeereis en vooral De som van misverstanden: het lezen van boeken legt hij trouwens wèl heel goed uit waarom boeken van Trollope, Simenon, Fontane en Vestdijk (en nog veel schrijvers) zo goed zijn.

bibliotheken

Zonder bibliotheken zou Maarten niet zijn geweest wat hij nu is: een lezer zonder weerga. Sinds 1 januari 1960 houdt hij bij wat hij gelezen heeft, met berekeningen erbij over hoeveel bladzijden gemiddeld per jaar. Hij komt zo op een leestempo van 600 woorden per minuut, dus dit Boekenblog leest hij in 1.17 minuut. Daarnaast onthoudt hij ook nog alles. Al die boeken leende hij in de Gereformeerde Evangelisatie Bibliotheek in Maassluis, de verbluffende bibliotheek van de Nutsspaarbank, de leesbibliotheek van boekhandel Fortyn, de Christelijke leeszaal en bibliotheek te Vlaardingen. De katholieke bibliotheek in een van deze steden bezocht hij buiten medeweten van zijn ouders. “In die bibliotheek had men op bepaalde boeken sterretjes aangebracht. Die mocht je niet lezen, tenzij je permissie had van de pastoor. Die haalde ik dan op in de gewone openbare bibliotheek. De perfecte aanbeveling.” Uiteindelijk kwam Maarten terecht in de Openbare bibliotheek van Vlaardingen en later Leiden.”Maar kon en mocht ik daar als kind van God wel lid van worden? Onze wijkdominee werd geraadpleegd.” Ik laat u in spanning over de afloop. De lezer boven de zestig is met deze opsomming weer helemaal terug in het Nederland tussen 1945-1965, niet toevalligerwijs de periode waar veel van ‘t Harts romans en verhalen spelen.

De Openbare Bibliotheek van Leiden is nog steeds Maarten’s boekenhaven, al is hij natuurlijk niet meer de arme student van vroeger. Overigens: hij vond zijn studietoelage begin jaren ’60 enorm! Logisch, want deze gierigaard geeft het liefst niets uit. Heerlijk om hem -al dan niet gespeeld- te horen mopperen in Maarten’s Moestuin over de steeds duurder wordende melk of eieren van zijn buurman.

meisjes

Bibliotheken bepaalden ook gedeeltelijk zijn liefdesleven. Als velen voor en na hem, was de bibliotheek een plek waar je in aanraking kunt komen met het andere geslacht. Prachtig zijn ’t Harts beschouwingen over de meisjes die hij in de verschillende bibliotheken zag. Van ontmoeten was in zijn geval nauwelijks sprake: hij was al blij als ze naar hem keken of hem de boeken aanreikte, waarbij dan hun lange, spitse nagels kon bewonderen. Eén meisje bracht zijn toch al licht ontvlambare hoofd zo zeer op hol, dat een verhaal niet uitbleef, Het meisje met de zwarte nagels. “Vooral één nog piepjong,donker meisje benam je eenvoudig de adem. Nee, geen kippengaashaar,geen Beatle-jurkjes, maar wel lange,zwart gelakte nagels. Ach,wat een meisje. Hoe vaak heb ik niet op ’t punt gestaan of ze zichzelf wou afstempelen zodat ik haar drie weken kon meenemen.” Dit meisje werkt nog steeds in de bibliotheek Leiden -nog even dan. Misschien de reden waarom Maarten nog steeds daar komt? Zelf zegt hij vooral te gaan om “biografieën, maar ook boeken over muziek en godsdienst te lenen. Er is altijd wat te vinden.”

Op 19 en 21 november zal ik veel minder brave zinnen van Maarten voorlezen, waaronder zijn bezoek aan een gewelf onder een vrijzinnig protestantse kerk waar zich ongedachte taferelen afspelen. Bibliotheek Spaarndammerbuurt, woensdag 19 nov, 20.00; Bibliotheek Molenwijk, vrijdag 21 november.

Verder kijk ik uit naar opnieuw een aflevering van Nederland Leest Live, vanuit ons Theater van 't Woord, waarin leerlingen van diverse scholen van voortgezet onderwijs in Nederland in gesprek gaan met Arie Boomsma en Onno Blom over Een vlucht regenwulpen. Kijk hier mee op woensdag 26 november van 13.00 tot 14.00 uur.

Leo Willemse

 

http://www.oba.nl/blogs/boekenblog-maarten-t-hart-schoffelt.html

Lees verder op mijn site