Auteur
Blogpost:
Vincent Baumgart
Een boektitel jatten, mag dat?
Wat? De lezer raakt enigszins verhit. Mag je een boek publiceren met een titel die een andere auteur al heeft gebruikt?
U vindt dat plagiaat? Daar antwoord ik dan weer op: beter goed gejat dan slecht bedacht.
Heb je een voorbeeld?
Natuurlijk, want daar ging het me juist om. De titel van mijn nieuwe roman is Het dodenschip. Ik ga er vanuit dat de lezer bekend is met Het dodenschip van B. Traven (https://www.hebban.nl/boek/dodenschip-traven). Nee? Mooi, dan kan die leemte nu worden opgevuld. Traven schreef zijn Dodenschip in 1926. Hoofdpersoon Pippip is zijn paspoort kwijt en is gedwongen een slavenbestaan te leiden als kolensjouwer op een varend wrak, dat door de rederij voorbestemd is voor een reis naar de zeebodem, om zo geld van de verzekering te kunnen opstrijken. De opvarenden zijn levende doden.
Zo'n vijftien jaar geleden las ik een column van Frits Abrahams, toen vaste columnist bij het NRC-handelsblad, over een cruise die hij had gemaakt. Hij noemde die cruise 'een bijna doodervaring'. Samen met Travens boek leverde dit me de basisingrediënten voor mijn eigen Dodenschip.
Even terzijde: De corona-situatie (zo noem ik het even), heeft de cruise-industrie lam gelegd. Bijna twee jaar lang schijnen honderden witte oceaanreuzen voor anker te hebben gelegen in het Caraïbisch gebied, omdat er geen plaats in havens beschikbaar was, en de havenkosten onbetaalbaar waren. Momenteel begint de cruise-industrie uit het dal te krabbelen. De eerste advertenties en Tv-programma's over cruises zijn al weer gesignaleerd.
Waarom noemde Abrahams zijn cruise een bijna doodervaring? Omdat hij het zo ervoer. Verstikt door luxe, gedwongen tot passiviteit, bediend door kansarme Aziaten en Oost-Europeanen, gebrek aan geestelijke resonantie door de omringende aanwezigheid van duffe geesten die elke vorm van intellect opzuigen als een spons en niks terugkaatsen, die blij en enthousiast 'Oh my God' roepen bij het minste of geringste. Een nieuwe vorm van kolonialisme, zoals In De stille kracht van Couperus waarin de blanda's op de veranda's zich verveelden, baboe's hun kinderen lieten opvoeden, en de jongen riepen om drank en ijswater; daar tussen verblijven, dat is geestelijk sterven.
Maar ik heb zelf een cruise gemaakt! Ik heb genoten! Dit is een belediging!
Uh,uh, literatuur gaat over subjectieve beleving, en ook Travens Dodenschip is een schromelijke overdrijving. Dat althans vindt hoofdpersoon Tim in mijn eigen Dodenschip, die Travens Dodenschip leest op het dek van de Deliria, het cruiseschip waar hij en Beatrijs zijn terechtgekomen. Beatrijs is hoogleraar Geschiedenis en is Tims voormalige chef, maar nu zijn ze minnaars. Hoe dat zo plotseling is gekomen, dat moet de lezer zelf maar lezen.
Wat mij betreft is het gebruik van Travens titel juist een hulde aan de schrijver die bijna honderd jaar geleden sociale misstanden aan de orde stelde. En het is ook postmodern, om eens een ouderwetse term te herhalen die al twee decennia uit de mode is, preciezer gezegd: meta-fictioneel. Kan ik me dus verantwoorden? Ja, en ik vond het ook gewoon leuk, en moest het allemaal opschrijven, zoals te doen gebruikelijk vanuit het motief van elke overbodige schrijver; uit innerlijke noodzaak.
Lees verder op mijn site
