Blogpost:
MargaBruijnis
En ze leefden nog lang en gelukkig.... Over het einde van een verhaal.
Sommige schrijvers hebben vanaf de start de eindstreep scherp in zicht. Misschien hebben ze zelfs de laatste scène als eerste geschreven en vervolgens het pad om daar te komen uitgetekend. Spanningsbogen, subplots en conflicten worden van tevoren uitgedacht, verdeeld over de hoofdstukken en de gestructureerde schrijver zet ze in schema’s op grote vellen papier, zodat ze het boek zelf “alleen nog maar hoeft te schrijven”. Overbodige zijwegen, die niet dienend zijn aan het plot, laat dit type schrijver scrupuleloos links liggen. Het is een slimme aanpak, want met deze gestructureerde manier van schrijven kun je heel wat herschrijven voorkomen.
Toch werken de meeste (amateur)schrijvers van fictieverhalen, die ik ken, niet zo. Waarom niet? Omdat te veel planmatig opzetten van een verhaal voor ons het plezier uit het schrijven haalt. Ikzelf doe juist goede ontdekkingen tijdens het schrijven en laat mij verrassen door wat er op het pad van mijn personages komt. Heb ik dan geen idee waar het verhaal naartoe gaat? Jawel. Meestal heb ik een soort filmisch beeld - meer een plek en een gevoel dan een precieze scène’- van hoe het verhaal zou kunnen eindigen. Dat beeld past zich tijdens het schrijven aan. Het wordt scherper of juist vager. Bij zo’n aanpak loop je wel het gevaar dat het verhaal met je aan de haal gaat en dat je erin vastloopt. Daarom denk ik dat iedere schrijver wel een basis heeft van waaruit ze een verhaal opzet. Voor mij zijn de personages het uitgangspunt bij het schrijven. Als de karakters van de verschillende personages en hun streven elkaar of zichzelf in de weg zitten dan heb je de ingrediënten voor een boeiend verhaal.
Bijvoorbeeld in ‘Het portret’ is het streven van de hoofdpersoon Matteo dat hij erachter wil komen wie hij zelf is door zijn vader te vinden. Er ontstaat een innerlijk conflict op het moment, dat er zich twee mogelijke vaders aandienen en dat Matteo zich realiseert dat hij er misschien nooit achter zal komen wie zijn ware vader is. Aan de ene kant is er Matteo’s oom Guido die graag ziet dat Matteo net als zijn vermeende vader zich bekwaamd in het zakendoen en aan de andere kant trekt het verhaal van de verdwenen schilder Matthijs aan hem. Ook de combinatie van karakters kan een belangrijke katalysator zijn voor een verhaal. Naast de rusteloze Matteo plaats ik de meer introverte Fabrizio als vriend. Dit levert direct al een interessante dynamiek op in het verhaal, waarin Fabrizio meer volgend is en Matteo meer leidend. Het leuke is dat een dergelijke verhouding kan omslaan en dat gebeurt ook. Op het moment dat blijkt dat Matteo’s hulp om Fabrizio’s grote liefde Livia te veroveren averechts werkt en Fabrizio zijn zusje Bianca dan ook nog eens in Matteo’s armen vindt, is de maat voor hem vol en zet hij Matteo het huis uit.
Natuurlijk zijn er allerlei manieren waarop je een langer verhaal of zelfs een boek kunt starten en het tot een einde kunt brengen. Zo is mijn huidige schrijfproject ‘Helena’s hart’ en uitwerking van een korter verhaal, dat ik eerder schreef. Dat bleek ook handig te werken, omdat er daardoor al een eenvoudige verhaallijn lag die ik verder kon uitdiepen en dat gaf veel houvast bij het schrijven. Ook daar werk ik verder vanuit de personages. Ik hou van ze alsof ze mijn vrienden zijn. Dat gaat vanzelf, omdat ik veel tijd met ze doorbreng en ze goed wil leren kennen. Toch daag ik ze uit alsof ze mijn vijanden zijn, bedenk ik hoe ik ze nog meer uit hun comfort zone kan halen, om er een spannend verhaal van te maken.
En wanneer eindigt zo’n verhaal dan? Als alle moeilijkheden zijn overwonnen? De held vindt de schat, krijgt het meisje en ze leefden nog lang en gelukkig? Mijn schrijfvriendin en ik waren het erover eens: dat is niet realistisch en voor ons niet zo interessant. Daar zit wel een mogelijk probleem, want of je nu een hobbyschrijver bent of een gevestigd auteur: iedere schrijver wil gelezen worden. Een schrijver die beweert dat dit niet zo is, verdenk ik van valse bescheidenheid, tenzij zij puur therapeutisch schrijft (daarover een andere keer meer). Dat betekent dat je als schrijver altijd rekening moet houden met die andere partij: de lezer. En die lezer wil zich niet door 300 pagina’s heen worstelen om vervolgens achter te blijven met het gevoel dat ze in deze tijd net zo goed naar alle afleveringen van Chantals pyjama party had kunnen kijken. Dus wil je de lezer na de laatste zin je verhaal met een zucht, een lach of desnoods met een onbehaaglijke gevoel achterlaten.
Mijn schrijfvriendin en ik kwamen erop dat voor ons het einde een boek bevredigend is als het centrale thema van het verhaal wordt afgesloten. Veelal is dat de afronding van een innerlijke reis. De hoofdpersoon heeft een moeilijkheid in zichzelf overwonnen. Dat is iets anders dan een dichtgetimmerd verhaal waarin alle lijntjes zijn samengeknoopt, want vergeet niet: de lezer heeft ook een eigen fantasie. Dus Matteo vindt zijn plek in het leven. Maar wie weet of hij en Bianca toch nog samenkomen en of Livia zich niet stierlijk gaat vervelen op het Toscaanse landgoed? Daarover heeft de lezer vast haar eigen ideeën. Wees niet bang om wat aan haar verbeelding over te laten.
Lees verder op mijn site
