Blogpost: Oli Veyn

Personage ontwikkeling

13-02-2016 door Oli Veyn 7 reacties

Een van de vele uitdagingen van het schrijven van een verhaal of boek vind ik karakter ontwikkeling. Niet omdat mijn personages vlak zijn (tenminste, niet in mijn hoofd), maar hoe ik dat het beste in het verhaal kan verwerken zonder info dumps of eindeloze overpeinzingen. Hoe geef je je personages karakter en hoe maak je van een antagonist meer dan alleen de slechterik? Iedereen heeft zijn verhaal en niemand is alleen maar door en door slecht, knap, slim of heldhaftig.
Als ik boeken lees van anderen valt het me op dat er meer schrijvers zijn die hiermee worstelen. In sommige boeken zijn de karakters poppetjes die van A naar B rennen omdat het verhaal nu eenmaal vaart moet hebben, zonder dat ik als lezer echt een band krijg met de hoofdpersonage. En er zijn pareltjes waarbij de karakters je niet meer loslaten, je blijven achtervolgen, zelfs als je niet leest. Vaak zijn dit rebelse figuren, personen die zich los wringen uit het keurslijf en tegen alle regels in gaan. Of die een ontwikkeling doormaken van slungelige nerd naar onverschrokken held.
Ik heb een aantal schrijfcursussen gevolgd en bij slechts 1 cursus is dit aan bod gekomen, maar voor mijn gevoel te vluchtig. Ik denk dat dit onderwerp wel wat meer aandacht mag krijgen.
Terug naar mijn verhaal. Vaak geef ik een van de karakters een typische uitspraak of een eigenschap die gedurende het verhaal herhaaldelijk terugkomt. Ik probeer ze een ontwikkeling door te laten maken, sommigen geef ik een trauma uit het verleden wat hun gedrag kan rechtvaardigen. Andere laat ik een trauma doormaken. Er zijn zoveel meer mogelijkheden om een karakter meer diepgang te geven. Maar je kunt niet alle karakters uitdiepen, daarmee wordt de vaart er inderdaad uitgehaald, en om eerlijk te zijn, wil ik als lezer ook niet van iedereen alle ellende, motivaties of achtergrond weten. Sommigen zijn er gewoon, met al hun tekortkomingen.
Terug naar mijn verhaal. Naar mijn karakter.
Ik wil niet beschrijven dat ze heldhaftig is, ook al denkt ze zelf van niet. Ik wil haar niet eindeloos laten nadenken over gevoelens, onderwerpen of gebeurtenissen. Ik wil met kleine gebaren, kleine woordjes, haar karakter weergeven. Dat is de kunst.
Schrijven is kunst.
George R.R. Martin is de Jeroen Bosch van de fantastische literatuur, Thomas Olde Heuvelt een Picasso en Jane Austen voor mij een Monet. Een Rembrandt? Daar moet ik nog over nadenken.
En ik? Ik ben al blij als ik mijn naam kan signeren onderaan het doek, een stap achteruit kan zetten en met een tevreden glimlach het eindresultaat kan bekijken.

Reacties op: Personage ontwikkeling

36994

14 februari 2016

2016-02-14T11:33:12+01:00

Jack Schlimazlnik

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/jackfoto%282%29.jpg

https://www.hebban.nl/!/jack-schlimazlnik

123669

Ik denk dat je eerst moet weten wat je wilt. Om te beginnen: wil je het hebben over karakters, of over personages? Als je gaat zoeken naar de ontwikkeling van personages (dus in het Nederlands), kom je misschien meer handige tips tegen dan wanneer je gaat zoeken naar karakterontwikkeling, want karakter is een valse vriend uit het Engels. Toch belangrijk als je het wilt hebben over personages met karakter. Een personage heeft natuurlijk wel een karakter, zeker als het een rond personage is. En dat is het tweede punt: wil je een "rond personage" in tegenstelling tot een "vlak personage" , of wil je een personage dat zich ontwikkelt, of wil je zelfs een personage waarvan het karakter zich ontwikkelt? Dat zijn gewoon verschillende dingen. Een "rond personage" hoeft zich helemaal niet te ontwikkelen (het mag wel, maar dat is niet altijd even slim). De ontwikkeling van een personage is de basis van de roman (als genre), maar niet te verwarren met de "ontwikkelingsroman" (die meestal over een opgroeiende jongere gaat). Dat een roman ook kan betekenen "een lang verhaal" zegt iets over het aantal woorden dat nodig is om een ontwikkeling van een (hoofd)personage goed te beschrijven. Ontwikkeling van personages komt in korte verhalen zelden voor. Ontwikkeling wil zeggen: een personage was eerst A, maar groeit gedurende het verhaal naar B, waarbij het bereiken van B de ontknoping van het verhaal is. Dit komt vooral voor in wat een personagegedreven verhaal is (niet te verwarren met "ik kruip in de huid van het personage, zet het personage in een bepaalde situatie en zie wel hoe het verhaal zich ontwikkelt"). Wat ook niet wil zeggen dat een kort verhaal niet personagegedreven kan zijn, maar het is zeldzaam dat het goed gedaan wordt. Wie een reeks verhalen schrijft met dezelfde hoofdpersoon moet òf die ontwikkeling in de hele reeks doorzetten, waarbij punt B het einde van de reeks is, òf moet van ontwikkeling van de personages afzien zodat het personage in elk deel van de reeks hetzelfde is (iets om over na te denken als je stiekem droomt van een vervolgverhaal of spin-offs). Dat wil niet zeggen dat zo'n personage vlak is. Een rond personage is meestal de hoofdpersoon, het is het personage waar je als lezer het meeste over te weten komt. Het is een personage met enige diepgang, met gedachten, dromen, een verleden, wensen, hopen, angsten, voorliefdes en zo voorts. Dat is wat zo'n personage drijft en waaruit zijn handelingen voortkomen. Het is wat het personage motiveert, en het kan verwarrend of verrassend zijn omdat het complex is. Je kunt het grofweg op twee manieren weergeven: Je geeft de achtergrondinformatie, eventueel in een "infodump" (het is niet juist te denken dat een "infodump" per se slecht is, timing is alles), zodat de lezer de handelingen kan plaatsen, of je beschrijft de handelingen waaruit voor de lezer de achtergrond zal blijken (eventueel met een paar hints in de juiste richting). Het geven van één kenmerkende eigenschap of een trauma is juist wat een personage vlak maakt en waaruit archetypen of zelfs stereotypen ontstaan. Welke personages je rond maakt, is een kwestie van hoofdpersonen (als een balletje, vaak niet meer dan twee, drie personages) en bijpersonen (toch wel goed voor een rugbybal) en alle andere personages (types, dubbeltjes) en de rest. Dus van te voren weten welke personages gaan optreden en weten welke rol ze krijgen en hoe belangrijk die is. Als je een groepje hoofdpersonen hebt, kunnen ze samen als één rond personage functioneren. Je personages eindeloos laten mijmeren en piekeren is nergens voor nodig. Stel dat je personage op een bepaald moment ergens ontsnapt en hard weg moet rennen. Dan is het niet nodig om dat personage in de rest van het verhaal ook steeds hard weg te laten rennen. Het "denken" of "bespiegelen" kun je het beste als een handeling zien, net als "iets doen" en "iets zeggen". Wissel het af, zet het op het juiste moment in. Verder wil ik benadrukken dat het krijgen van een band met een personage niet per se op een goed verhaal duidt. Als het niet de intentie is van de schrijver dat de lezer zo'n band krijgt, moet je die als lezer niet eisen. Respecteer de keuze van de schrijver daarin. Als je boeken wilt lezen die er alleen maar op gericht zijn dat de lezer een hechte band met de hoofdpersoon krijgt (waarbij de grens tussen personage en lezer vervaagt, zie ook je opmerking "mijn karakter" *) ), dan moet je de Boeketreeks gaan lezen. *) Als schrijver zijn al je personages jouw personages. Hooguit heb je een alter-ego als personage ingebouwd, maar dat is zelden een handig uitgangspunt omdat je te weinig afstand kunt nemen, te veel "weet" over het personage en daarom te veel overslaat omdat je niet doorhebt dat het voor de lezer geen gesneden koek is.