Blogpost:
Marceline de Waard
LezensWaard oktober, Marceline las
Het was een bijzondere aflevering: Lucy Neetens, een van de winnaars uit mijn schrijfwedstrijd Die ene zomer kwam haar verhaal voorlezen. Haar ‘Bens mooiste zomer’ is namelijk gekozen als de favoriet van de redactie van Twee op zaterdag.Om die reden besprak ik deze aflevering twee boeken in plaats van drie.
Ik begon met:
Long Island van de Ierse schrijver Colm Toíbín
Het verhaal speelt in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Hoofdpersoon Eilis is in de jaren vijftig naar Brooklyn in New York geëmigreerd omdat er in Ierland geen werk voor haar was. Zij ontmoette daar de Italiaanse Tony. Ze werden verliefd en voordat Eilis voor een bezoek naar Ierland ging trouwden ze op aandringen van Tony zonder het aan iemand te vertellen. Hij was namelijk bang dat ze anders niet terug zou keren uit Ierland. Eilis vertrok dus zonder iemand te vertellen dat ze getrouwd is. En ook toen ze eenmaal in Ierland was vertelde ze het aan niemand. Dit cruciale onderdeel van Long Island en de consequenties ervan zijn door Colm eerder beschreven in de roman Brooklyn. Maar omdat Long Island uitstekend zelfstandig te lezen is, sla ik de bespreking van dat eerste boek over.
In Long Island is Eilis alweer twintig jaar getrouwd met Tony en hebben ze twee grote kinderen. Dat huwelijk kent spanningen en komt op scherp te staan als op een dag blijkt dat Tony een getrouwde vrouw zwanger heeft gemaakt. Dat schrijnt des te meer omdat haar schoonfamilie zich meer aantrekt van het nieuwe kind van Tony dan van de gevoelens van Eilis. Ze besluit voor het eerst na haar enige bezoek in de jaren vijftig haar moeder in Ierland op te zoeken.De terugkomst in Ierland is als een stap terug in de tijd. En ook het contact met haar moeder is weer onwennig na elkaar twintig jaar niet te hebben gezien of gesproken. Het verhaal speelt immers vijftig jaar geleden, een tijd dat het niet zo makkelijk was om contact te houden als in deze tijd van internet en sociale media. Maar er wacht Eilis nog meer ongemakkelijks. En dat is Jimmy, de plaatselijke pubbaas. Toen ze twintig jaar geleden op bezoek kwam werden ze verliefd. Eilis vertelde toen niet dat ze getrouwd was en ze is toen halsoverkop zonder hem of iemand anders wat te vertellen uit Ierland vertrokken, terug naar Tony in Brooklyn. Eilis heeft geen idee hoe het hem sindsdien is vergaan en hoe hij op haar zal reageren. En dan is er nog de beste vriendin uit haar jeugd.
Alles bij elkaar zijn er genoeg ingrediënten voor een explosieve cocktail, maar exploderen doet het verhaal niet. Dat komt door de vakkundige manier waarop Colm Toíbín zijn schrijverspen beheerst. Hij beschrijft gewone gebeurtenissen en de gedachten daarbij van de personages, die allemaal heel ingetogen zijn. Ze laten het achterste van hun tong niet zien en gedragen zich hoe het hoort. Het heeft iets heel eenvoudigs, maar tegelijkertijd is het ook heel vernuftig. Want langzaam komen de personages tot leven, ze worden mensen van vlees en bloed die je van haver tot gort leert kennen en van wie het gedrag heel begrijpelijk is.
Bijna hilarisch is de stille strijd die Eilis en haar moeder uitvechten rond nieuwe keukenspullen. Eilis was namelijk geschokt toen ze zag dat haar moeder nog dezelfde keuken had als in de jaren vijftig en nog steeds geen koelkast heeft. Ze koopt dan ook subiet een nieuwe koelkast en fornuis die haar moeder vervolgens zonder iets te zeggen in de gang laat staan. Ze praten er niet over, maar iedere keer als iemand het huis binnenkomt of verlaat, moeten ze zich erlangs wurmen.
En dan zijn er de tegengestelde wensen en verlangens van Eilis, haar beste vriendin en Jimmy. Als lezer gun je iedereen het beste maar je weet dat dat niet kan. Een spannen element zijn de steelse ontmoetingen tussen Eilis en Jimmy. En de vraag hoe dat zich gaat ontknopen komt steeds dwingender naar voren en geeft het verhaal een fijne onderhuidse spanning. Long Island is een heerlijke roman met levensechte personages. Het staat bol met kleine gebeurtenissen die lading krijgen door de dramatiek van het dagelijkse leven. Ik hou daar wel van.
Als tweede boek besprak ik een roman van een Nederlandse schrijver:
In het oog van Marijke Schermer. In dit verhaal is Nicola aan het woord. Ze is wetenschapster en doet onderzoek naar micro-organismen. Het verhaal begint op de dag dat haar financieringsaanvraag wordt afgewezen en haar geliefde haar verlaat. Ze zou te gesloten zijn, haar gevoelens niet delen. Nicola begrijpt niet zo goed wat ze fout deed en vlucht weg in oppervlakkige Tinderdates.Tegelijkertijd besluit ze stiekem haar onderzoek voort te zetten in een verborgen hoekje van het laboratorium. En omdat ze overtuigd is van de uitslag manipuleert ze de kweek met wat serum.
Marijke Schermer verweeft deze twee lijnen heel kundig met de gewoonheid van Nicola’s dagelijks leven. Een leven waarin ze gewoon haar werk aan de universiteit doet, contact heeft met haar activistische dochter uit een eerder huwelijk en vriendschappen onderhoudt. Wat deze roman zo boeiend maakt is de wijze waarop Marijke Schermer in het hoofd van haar hoofdpersoon kruipt. Ze neemt ons niet alleen mee in Nicola’s leven maar ook in haar gedachten waarmee ze haar handelen verantwoordt. Zo leren we haar kennen als oudste kind van gescheiden ouders. Haar vader was depressief en uiteraard had dat invloed op het gedrag van haar moeder en het opgroeien van Nicola en haar jongere zusje. In kleine stapjes begrijpt de lezer steeds beter wat hiervan de impact op het karakter van Nicola was. En hiermee krijgt ook de manier waarop ze omgaat met haar ex, haar dochter en haar vrienden meer inhoud.
Een extra laag wordt toegevoegd als tijdens een etentje met haar dochter Nicola’s oog valt op een man alleen aan een tafeltje. Hij raakt haar en ze wil dan ook alles van hem weten. Ze achtervolgt hem naar zijn huis en in de weken erna post ze regelmatig op een brug waar vanaf ze zijn huis in de gaten kan onthouden. Doordat je door Schermer zo goed in de gedachten van Nicola wordt meegenomen heeft dit iets onschuldigs, er zit zelfs iets van humor in.Maar Nicola gaat steeds verder in de wijze waarop ze hem in de gaten houdt. Ze legt hem als het ware onder het kijkglas van haar geestelijke microscoop en langzamerhand ontwikkelt ze zich tot een stalker. En daarin gaat ze heel ver. Dit geldt ook voor haar geheime onderzoek. Met haar manipulaties van de kweekuitslagen gaat ze tot het uiterste omdat ze ervan overtuigd is dat ze gelijk heeft. Het doel heiligt de middelen, en de titel ‘in het oog’ krijgt steeds meer betekenissen.De dramatiek van iedere verhaallijn vlecht steeds strakker in elkaar en dat moet wel finaal misgaan. Of toch niet? Hierover wil ik alleen verklappen dat het verhaal een verrassend einde heeft en dat ik In het oog een onderhoudende en goed geschreven roman vond die ik met veel plezier las.
----
Lezenswaard terugluisteren? Ga dan naar: https://ditistwee.nl/mediaoverzicht/radio Kies 5 oktober, tijdstip vanaf ca. 10:10
